Morgunblaðið - 08.03.2021, Síða 14

Byggt á lista Forbes
fyrir 2020
Valdamestu
konur heims 1
Kanslari
Þýskalands
Angela Merkel 2Christine Lagarde
Forseti evrópska
seðlabankans
3Kamala Harris
Varaforseti
Bandaríkjanna
4Ursula von der Leyen
Forseti framkvæmdastjórnar
Evrópusambandsins
5 Melinda Gates
Góðgerðarstofnun
Bills og Melindu Gates
6Mary Barra
Framkvæmdastjóri
General Motors
7Nancy Pelosi
Forseti neðri deildar
Bandaríkjaþings
8 Ana Patricia Botin
Forseti framkvæmda-
stjórnar Santander
Heimild: Forbes, Des 2020, Myndir: AFP
Stjórnmál Góðgerðarmál
Viðskipti Fjármál
10
Forseti og framkvæmdastjóri
Anthem
Gail Boudreaux
Framkvæmdastjóri
Fidelity Investments
Abigail Johnson9
FRÉTTASKÝRING
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Alþjóðlegur baráttudagurkvenna er í dag, 8. mars. Íár eru 110 ár frá því aðbaráttudegi kvenna var
fyrst fagnað hinn 29. mars 1911, og
eitt hundrað ár frá því að 8. mars var
sérstaklega helgaður baráttu fyrir
jafnrétti kynjanna af Komintern, al-
þjóðasambandi kommúnista. Deg-
inum var fyrst um sinn haldið á lofti
af vinstrimönnum og verkalýðshreyf-
ingunni og var því mismunandi eftir
löndum hversu vel hans var minnst.
Féll 8. mars í nokkra ládeyðu á
tímum síðari heimsstyrjaldar, en árið
1945 ákvað nýstofnað alþjóða-
samband lýðræðissinnaðra kvenna á
stofnfundi sínum að gera daginn að
baráttudegi kvenna fyrir friði. Árið
1977 samþykktu svo Sameinuðu þjóð-
irnar að hann yrði þaðan í frá alþjóð-
legur kvennadagur samtakanna.
Mikið hefur áunnist í jafnréttis-
baráttunni á þeim hundrað árum sem
liðin eru frá því að 8. mars var fyrst
fastsettur sem baráttudagur kvenna,
en engu að síður er enn langt talið í
land. Samkvæmt nýrri rannsókn sem
World Economic Forum stóð að mun
til að mynda launamunur milli kynja
ekki útmást að ráði á næstu áratug-
um.
Í ár er dagurinn m.a. helgaður
konum í leiðtogahlutverkum víða um
heim sem og konum í framlínunni
gegn kórónuveirunni en báðir hópar
hafa hlotið lof í baráttunni gegn kór-
ónuveirunni. Þá er dagurinn einnig
tileinkaður því hvaða hlutverki konur
geta gegnt við uppbygginguna eftir
að faraldrinum lýkur.
Faraldurinn komið verr niður
á konum en körlum
Í samantekt World Economic
Forum, sem m.a. stendur fyrir Da-
vos-ráðstefnunni, kemur fram að
konur hafi fundið meira fyrir sam-
drættinum sem kórónuveirukreppan
hefur haft í för með sér, en um 54% af
öllum störfum sem glatast hafa í far-
aldrinum voru unnin af konum, þrátt
fyrir að konur séu einungis um 39%
af vinnuafli heimsins. Þá hefur farald-
urinn neytt fleiri konur til að láta af
störfum til að sinna heimili og ólaun-
uðum störfum frekar.
Í samantekt WEF er ennfremur
rakið að í maí 2020, þegar fyrsta
bylgja faraldursins var í hámarki,
hafi 21 ríki verið með konu í hlutverki
þjóðhöfðingja eða leiðtoga ríkis-
stjórnar. Sumar þeirra, líkt og Jac-
inda Ahern, forsætisráðherra Nýja-
Sjálands, hafi fengið mikið lof fyrir
aðgerðir sínar gegn kórónuveirunni.
Hins vegar er einnig bent á að
konum í áhrifastöðum þurfi að fjölga,
þar sem einungis um fjórðungur allra
þingmanna sé kvenkyns, og rétt rúm-
lega 21% allra ráðherra. Þá er sér-
staklega bent á það að á meðan 70%
af heilbrigðisstarfsfólki séu konur sé
einungis um fjórðungur allra heil-
brigðisráðherra í heiminum kven-
kyns. Segir í samantektinni að mun-
urinn á milli kynjanna sé því einna
mestur í „pólitískri valdeflingu“
kvenna, og þar næst komi þátttaka
þeirra í efnahagslífinu og svo jöfn
tækifæri. Þykir brýnt að jafna þenn-
an mun á milli kynjanna sem fyrst,
þar sem það standi öllu samfélaginu
fyrir þrifum þegar raddir kvenna fá
ekki að heyrast.
Um leið benda skýrsluhöfundar
á að áhrif öflugra kvenfyrirmynda í
forystu séu nú farin að hafa áhrif á
bæði þau völd sem konur fá og þau
laun sem þeim eru greidd. Það séu
því merki um að eftir því sem konum
fjölgar í sýnilegum opinberum hlut-
verkum fjölgi þeim jafnframt í æðri
stöðum í einkageiranum.
Dagurinn helgaður
konum í forystu
14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. MARS 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Samtök iðnaðar-ins héldu árs-þing sitt í lið-
inni viku. Í ályktun
Iðnþings kemur
fram að samtökin
leggi til að stjórn-
völd slíti fjötrana af
atvinnulífinu með markvissum
hætti á næstu mánuðum svo að
hægt verði að fara hraðar, skapa
eftirsótt störf og aukin verðmæti.
Leið vaxtar sé farsælasta leiðin,
leið aukinnar skattlagningar
muni hins vegar hefta vöxt at-
vinnulífsins og tefja endurreisn-
ina.
Í samtali við Morgunblaðið
sagði Árni Sigurjónsson, formað-
ur samtakanna, að hindranir og
fjötrar hefðu því miður allt of
lengi tilheyrt starfsumhverfi ís-
lensks atvinnulífs. „Okkur hefur
gengið illa að komast úr slíku
hugarfari við setningu laga og
reglugerða eða álagningu óhóf-
legra skatta og gjalda, þrátt fyrir
að engin augljós nauðsyn kalli á
hindranir eða fjötra. Nú þegar
margir eru án atvinnu og verð-
mætasköpun í lágmarki er mikið í
húfi. Allt eru þetta mannanna
verk sem hægt er að breyta, eink-
um nú þegar aðstæður krefjast
þess,“ sagði hann, og bætti við:
„Við þekkjum að afgreiðsla erinda
í bygginga- og skipulagsmálum
tekur oft langan tíma og hið opin-
bera á oft á tíðum erfitt með að
vinna saman þvert á stofnanir og
ráðuneyti. Flækjustig í reglu-
verki eru mörg og
stafræn afgreiðsla á
ýmsum sviðum er
ekki komin í gagnið
sem vera skyldi, þótt
boltinn sé farinn að
rúlla annars staðar.“
Þórdís Kolbrún
Reykfjörð Gylfadóttir, ráðherra
iðnaðar og fleiri málaflokka, flutti
erindi á Iðnþingi sem var mjög í
sama anda. Hún sagði að fyrir
þrjátíu árum eða svo mætti segja
„að bylting hafi hafist á Íslandi
sem leysti okkur úr mörgum
gömlum viðjum. Hún er oftast
kennd við frjálshyggju og gekk
aðallega út á að draga ríkisvaldið
út af mörgum sviðum þar sem það
hafði verið alltumlykjandi, og
auka frelsi einkaframtaksins til
að eiga viðskipti og skapa verð-
mæti.“ Hún sagðist næst vilja sjá
„eiga sér stað á Íslandi einföld-
unarbyltingu“ og að við hefðum
komið okkur upp alltof flóknu
regluverki.
Þetta má til sanns vegar færa,
en skýringin er því miður iðulega
sú að Ísland hefur talið sig verða
að innleiða allt regluverkið frá
Brussel bókstaflega og rúmlega
það. Í stað þess að leita einföld-
ustu leiða við innleiðingu, eða láta
innleiðingu eiga sig eigi hún ekki
við eða sé andstæð hagsmunum
Íslands, þá er farin öfug leið.
Brýnt er að viðhorf til þessara
mála breytist sé ráðamönnum al-
vara með að einfalda regluverk og
örva hagvöxt.
Minni fjötrar og
lægri skattar eru
leiðin út úr kórónu-
kreppunni}
Einföldun á Iðnþingi
Í samtali við Morg-unblaðið um
helgina ræddi dr.
Ragnar Árnason
hagfræðingur þróun
landsframleiðsl-
unnar hér á landi og
sagði ánægjuefni ef
landsframleiðsla hefði minnkað
minna í kórónukreppunni en spáð
hefði verið, eða um 6,6% eins og
bráðabirgðatölur bentu til. En
hann benti einnig á að landsfram-
leiðsla á mann hefði dregist sam-
an um 8,2%.
Þá benti Ragnar á að síðasta
áratuginn hefði landsframleiðsla
á mann aðeins aukist um 1% á ári
þó að landsframleiðslan án tillits
til fólksfjölda hefði aukist um
2,5% að jafnaði. Þetta stafar af
því hve landsmönnum fjölgar
hratt, aðallega vegna innflytj-
enda.
Þá nefnir Ragnar að lands-
framleiðslunni í fyrra hafi verið
haldið uppi með lántökum hins
opinbera og að þær lántökur
verði að greiða til baka. Þetta
kann að virðast augljóst en
gleymist stundum. Það gleymist
líka stundum að það skiptir máli
hverju atvinnugreinar skila. Um-
fang þeirra er ekki það eina sem
máli skiptir, virðisaukinn er
mikilvægur.
Ragnar Árnason nefndi ferða-
þjónustuna og benti á að vöxtur
hennar hefði staðið undir þorr-
anum af hagvext-
inum á árunum
2014-2019, þegar
greinin fór úr um
2-3% af lands-
framleiðslunni í
8-9%.
„Á hinn bóginn er
óhætt að segja að ferðaþjónustan
hafi vaxið meira af kappi en
forsjá. Landið var opnað fyrir
eins mörgum ferðamönnum og
vildu koma og meira horft á magn
en gæði,“ sagði Ragnar og benti á
að fjöldinn hefði verið umfram af-
kastagetu Leifsstöðvar og hefði
valdið átroðningi á ferðamanna-
stöðum. Þá hefðu tekjur á hvern
ferðamann verið tiltölulega lágar
sem og virðisaukinn sem hefði
birst í lágum launum og slakri af-
komu fyrirtækjanna. Ragnar tel-
ur mikilvægt að nota lægðina nú
til að endurskoða stefnuna í þess-
um málaflokki með það að mark-
miði að auka tekjur á hvern ferða-
mann og vernda náttúrugæðin.
Með áherslu á hágæða ferðaþjón-
ustu sé hægt að auka framleiðni í
greininni svo um munar.
Þetta eru ábendingar sem
ráðamenn ættu að hlusta á.
Markmiðið með ferðaþjónustunni
hér á landi ætti ekki að vera að
stefna að stöðugt fleiri ferða-
mönnum. Þess í stað ætti áhersl-
an að vera á þau raunverulegu
verðmæti sem þeir skilja eftir í
landinu.
Nú er tækifæri til að
laga það sem aflaga
fór í uppbyggingu
ferðaþjónustunnar}
Áhersluna á virðisaukann
L
andhelgisgæslan er ein af grunn-
stoðum öryggis þjóðarinnar og
hlutverk hennar verður seint of-
metið. Á það erum við stöðugt
minnt þegar náttúruöflin láta til
sín taka. Við höfum ætíð búið við ógn af völd-
um náttúrunnar og verið meðvituð um afl
hennar frá því að land byggðist.
Mikilvægt er að Landhelgisgæslan búi yfir
öflugum tækjakosti og búnaði til að sinna ör-
yggishlutverki sínu. Að mati Gæslunnar verða
á hverjum tíma að vera til staðar a.m.k. tvö öfl-
ug og haffær varðskip og einnig hefur verið
talin þörf á eflingu þyrluþjónustunnar. Ég er
fullmeðvituð um að úrbóta er þörf og það fyrr
en seinna.
Nýlega kom í ljós alvarleg bilun í vél varð-
skipsins Týs og við slipptöku í janúar blasti við
að ráðast þyrfti í enn frekari viðgerðir á skip-
inu til að gera það siglingarhæft á ný. Áætlaður heildar-
viðgerðarkostnaður varðskipsins hleypur á hundruðum
milljóna króna á næstu árum. Það er óviðunandi staða og
brýnt að bregðast við með skjótum og öruggum hætti.
Nýsmíði er ekki kostur vegna þess hve langan tíma hún
tekur auk þess sem staða á mörkuðum fyrir kaup á hent-
ugum skipum, t.d. þjónustuskipum úr olíuiðnaðinum, er
talin einkar góð um þessar mundir.
Að mati Landhelgisgæslunnar er unnt að kaupa nýleg,
vel búin skip fyrir um 1-1,5 milljarða króna. Til saman-
burðar má gera ráð fyrir að nýtt skip eins og varðskipið
Þór myndi kosta 10-14 milljarða króna.
Í ljósi hagstæðra skilyrða á mörkuðum með
skip taldi ég bæði skynsamlegt og rétt að
stíga það skref að hefja nú þegar undirbúning
að kaupum á öflugu skipi til að sinna verk-
efnum Gæslunnar til hliðar við varðskipið
Þór. Ríkisstjórnin samþykkti á fundi sínum sl.
föstudag tillögu mína þess efnis og þegar hef-
ur verið hafist handa við undirbúning málsins.
Ég vænti þess að nýtt skip verði komið í
gagnið áður en næsti vetur gengur í garð.
Auk framangreinds liggur fyrir að ný
björgunarþyrla mun á næstunni leysa TF-
LIF af hólmi. Þá verða þrjár nýlegar og öfl-
ugar björgunarþyrlur til staðar í landinu.
Næsta haust ætti þá Landhelgisgæslan að
vera einkar vel búin tækjum og búnaði til að
takast á við sín mikilvægu öryggis- og gæslu-
störf.
Nafnahefð skipa Landhelgisgæslunnar á rót í menn-
ingarsögu þjóðarinnar og nöfnin eru sótt í norræna goða-
fræði. Skip Gæslunnar hafa borið nöfn ásanna og er ég
mjög fylgjandi þessari hefð. Tel ég þó nú tíma kominn til
að rétta hlut ásynja í nafnahefðinni þannig að gyðja ástar
og frjósemi og dóttir sjávarguðsins Njarðar, Freyja,
muni stilla sér upp við hlið hins öfluga Þórs, enda er frjó-
semi hafsins grunnur þess samfélags sem við nú byggj-
um.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Fósturlandsins Freyja
Höfundur er dómsmálaráðherra. aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen