Morgunblaðið - 29.03.2021, Blaðsíða 4

ELDGOS Í FAGRADALSFJALLI4
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. MARS 2021
Funahöfða 7, 110 Reykjavík | Sími 577 6666
KIEL/ - OG FRYSTITJEKI
., '*
-�-"%
,�rKu!,
Kæli- & frystibúnaður
í allar gerðir sendi- og flutningabíla
Ásdís Ýr Pétursdóttir, upplýsinga-
fulltrúi Icelandair, segir að eldgosið í
Geldingadölum í Fagradalsfjalli gefi
tilefni til aukinnar bjartsýni þegar lit-
ið er til framtíðar í íslenskri ferða-
þjónustu. „Það er of snemmt að segja
til um hvort þetta muni hafa áhrif á
bókanir. Til þess er hreinlega of mikil
óvissa með faraldurinn á okkar mörk-
uðum og víða í gildi tilmæli um að
ferðast ekki að ástæðulausu. Hins
vegar höfum við allan tímann talað
um að Ísland muni hafa mikil tæki-
færi í kjölfar Covid-19. Auðvitað gef-
ur eldgosið tilefni til aukinnar bjart-
sýni í þeim efnum,“ segir Ásdís.
Ljóst er að eldgosið hefur vakið at-
hygli fjölmiðla víða um heim og
myndefni frá gossvæðinu dreifist eins
og eldur í sinu um samfélagsmiðla.
„Þetta heldur Íslandi í umræðunni,
sem er mjög mikilvægt. Þegar far-
aldrinum lýkur verður mikil sam-
keppni um að fá ferðamenn og það er
frábært ef það er eitthvað sérstakt
sem dregur fólk hingað,“ segir Ásdís.
Flugfélagið er vegna ástandsins í lág-
marksstarfsemi en hefur þó deilt
myndböndum og fréttum af gosinu til
fylgjenda sinna á samfélagsmiðlum.
Einhver brögð eru að því að fólk bóki
sér flug um leið og það frétti af eld-
gosi en Ásdís segir of snemmt að
meta hvort það skili sér beinlínis í
fleiri bókunum. Starfsemin er það lítil
á þessari stundu og almennt er Ice-
landair að bjóða upp á 1-3 flug á dag.
snorrim@mbl.is
Eldgosið heldur Íslandi
í alþjóðlegu umræðunni
Morgunblaðið/Íris Jóhannsdóttir
Göngutúr Gossvæðið gæti orðið
ferðamannastaður til lengri tíma.
- Verður mikil-
vægt þegar ferða-
lög hefjast
Snorri Másson
snorrim@mbl.is
„Meginþorrinn af hrauninu er í
einni rás frá gígunum og rennur í
norðvestur og sveigir síðan til suð-
urs og er að dæla hrauni suður eftir
Geldingadölunum. Mér þykir það
líklegri leið, að það brjótist út þar.
Ef þetta heldur áfram þykir mér
líklegra að þetta fari út úr dalnum í
suðri en austri,“ segir Þorvaldur
Þórðarson, prófessor í eldfjallafræði
við Háskóla Íslands.
Ef kvikuuppstreymið verður
áfram samt við sig í Geldingadölum,
um 5-7 rúmmetr-
ar á sekúndu,
tekur það að
mati Jóhanns
Helgasonar jarð-
fræðings um þrjá
mánuði að fylla
lægðirnar í
kringum Geld-
ingadali. Þá gæti
það farið að leita
til sjávar.
Þorvaldur seg-
ir engin merki um að uppstreymið
sé að minnka, enda sé það raunar
svo að ef það minnkar svo nokkru
nemi, er það líklegt til að hætta ein-
faldlega. „Ef það fer niður fyrir
þrjá rúmmetra á sekúndu getur það
átt erfitt með að halda eitthvað
áfram,“ segir Þorvaldur. Menn hafa
frá upphafi gossins haldið því fram
á ólíkum tímapunktum að gosið sé
ýmist að minnka eða aukast. Þor-
valdur segir að þar verði að hafa í
huga að þó að skorpan storkni utan
á hrauninu og minna sjáist í glóandi
kviku, geti hún enn sem fyrr verið
alveg jafnvirk undir niðri.
Verður frábær tilraunastofa
Ef gosið heldur áfram myndast
að lokum eins konar hrauntjörn
sem miðlar síðan hrauni eftir rásum
út á svonefnda vaxtarjaðra hrauns-
ins, segir Þorvaldur. Þá getur
hraunið haldið áfram göngu sinni
yfir landslagið en um leið byggist
smátt og smátt upp eldfjall. „Við
höfum mörg svoleiðis eldfjöll en við
getum ekki vitað hvað þetta verður
stórt. Þetta eru mjög algengar eld-
stöðvar hér á landi og Skjald-
breiður er dæmi um svona dyngju,“
segir Þorvaldur.
Dyngjugos geta varað í marga
áratugi, eins og var raunin í Kilauea
á Havaí, þar sem gaus í um 35 ár
með smá hléum. Þar lærði Þorvald-
ur að eigin sögn allt sem hann lærði
um eldgos og hann segir að ef slíkt
gos sé í vændum hér, geti það
reynst hin besta tilraunastofa og
muni hafa mikla þýðingu fyrir jarð-
vísindi á Íslandi. „Vonandi fáum við
slíkt gos hérna,“ segir Þorvaldur.
Þorvaldur telur að vel sé hægt að
gera svæðið í kringum hraunið
sjálfbært og skipulagt, þannig að
margir geti heimsótt það þegar
þegar fram í sækir. Þegar flutn-
ingskerfi hraunsins þroskast og
verður einangraðra, segir Þorvald-
ur líka að hægt verði að ganga á
hrauninu. „Ég hef gert það mörg-
um sinnum á Havaí og það er ekk-
ert því til fyrirstöðu að það verði
hægt hér,“ segir Þorvaldur.
Storkin skorpa
getur villt
mönnum sýn
- Engin merki um minni gosvirkni
- Eldfjallafræðingur vill langt gos
Morgunblaðið/Eggert
Hraun Mögulegt dyngjugos gæti var-
að í áratugi, eins og dæmin sanna.
Eldgos
» Eldgosið hefur staðið yfir í 10
daga í Fagradalsfjalli með kviku-
uppstreymi upp á 5-7 m3/sek.
» Ef dregur úr virkni gossins
leiðir það líklega til þess að það
hætti, enda má það ekki vera
mikið minna.
» Sambærilegt gos á Havaí
hefur staðið yfir í meira en 30
ár.
Snorri Másson
snorrim@mbl.is
Tugir þúsunda gesta hafa lagt leið
sína að eldgosinu í Fagradalsfjalli frá
því að það hófst og var svæðið engan
veginn undir slíka umferð búið. Smám
saman hefur verið unnið að því að
bæta aðgengi að svæðinu en betur má
ef duga skal.
Fannar Jónasson,
bæjarstjóri í
Grindavík, segir
að tíu milljónir
króna, sem ferða-
málaráðherra
boðaði fyrir helgi
að veittar yrðu
sveitarfélaginu til
umbóta á svæð-
inu, séu vel þegnar og komi að góðum
notum. Að mörgu sé þó að hyggja og
ljóst sé að kostnaðurinn við uppbygg-
ingu innviða á svæðinu sé líklega þeg-
ar kominn upp í tíu milljónir króna.
„Þetta er það viðkvæmt svæði að
það þolir engan veginn langvarandi
ágang. Þetta er lítt gróið land og það
var til bóta að leiðin hafi verið stikuð.
En ef þúsundir og tugþúsundir halda
áfram að koma þarf kannski að fara
að hugsa þetta í stærra samhengi og
það erum við að reyna að gera, að
kortleggja svolítið framtíðina,“ segir
Fannar. Þar sem ekkert lát virðist
vera á gosinu, segir hann það tíma-
bært.
Fyrst og fremst beinist undirbún-
ingur á svæðinu nú að páskahelginni
fram undan. „Það er mikil ferðahelgi
fram undan hvað varðar gestakomur.
Inn í það blandast Covid-faraldurinn
og sóttvarnalæknir hefur brýnt fyrir
fólki að fara mjög gætilega á svæðinu.
Þarna mega ekki koma of margir
saman,“ segir Fannar. Gott veður sé
þá tvíeggjað sverð, enda ljóst að logn
skapar hættu á gasmengun.
Yfir standa ýmiss konar fram-
kvæmdir sem eiga að stuðla að skil-
virkari ferðum fólks um svæðið.
Malarplan hefur verið hannað við
rætur fjallsins við Suðurstrandarveg,
þar sem björgunarsveitin mun hafa
athafnasvæði. „Það eru takmörk fyrir
því hvað er hægt að leggja á björg-
unarsveitirnar og það er risastórt
verkefni að stýra þessu,“ segir Fann-
ar.
Ef vel tekst til við að byggja upp
innviði á svæðinu segir Fannar að
mikið tækifæri felist í gosinu fyrir
Grindavíkurbæ. „Við viljum gera vel
við okkar gesti og að þeir aðilar sem
geri út á ferðaþjónustu njóti góðs af
þessu. Það er mjög góður kostur að
stoppa hjá okkur í Grindavík og njóta
þar þjónustu,“ segir bæjarstjórinn.
Ljósmynd/Ólafur Stephensen
Túrismi Fagradalsfjall gæti orðið vinsæll ferðamannastaður. Í núverandi mynd þolir svæðið þó lítinn ágang.
Leggja grunn að
sjálfbæru svæði
- Risastórt verkefni fyrir alla aðila sem koma að gossvæðinu
Fannar Jónasson
Björn Teits-
son, kynning-
arstjóri og
áhugamaður
um sam-
göngumál,
var staddur
við gosstöðv-
arnar í gær,
þar sem bíla-
stæðamál
eru í vissum ólestri. Björn lýsir
fimm kílómetra langri bílaröð, og
engin stæði laus. Hann leggur til:
„Grindavíkurbær gæti strax byrj-
að að rukka 1.000 kall í stæði og
það myndi þýða svona 5-10 millj-
ónir á dag, sem væri hægt að
nota í þjónustu. Nú er enginn að
borga neitt nema frjáls framlög til
björgunarsveita, sem er gott og
blessað, en það munar engan um
að borga líka 1.000 kall í stæði og
allir eru til í það.“
Leggur til
stöðugjöld
BÍLASTÆÐAVANDINN
Björn Teitsson
Þorvaldur
Þórðarson