Ásgarður : blað starfsmanna ríkis og bæja - 15.10.1981, Blaðsíða 15

Niðurstaða ILO-rannsókna:
Streita
veldur
veikindum
kennara
Streita veldur sjúkdómum hjá kennurum
um heim allan í vaxandi mæli. Nokkrir
sérfræðingar á sviði læknavísinda álíta
streitu vera atvinnusjúkdóm og er hann
orðinn alvarlegasta ógnun við heilsu kenn-
ara í flestum iðnríkjum og í mörgum
þróunarlandanna. Þetta kemurfram í nýrri
rannsókn frá ILO (Alþjóða vinnumála-
stofnunni í Genf) en rannsóknin bar heitið:
Starf og starfsskilyrði kennara (Employ-
ment and conditions of work of teachers).
Streita hefur að vísu verið þekkt meðal
kennara frant til þessa, en útbreiðsla hennar
og áhrif á bæði kennara og skólakerfið i
heild vekja vaxandi ugg. Streita hefur sett
mark sitt á heilsufar allt að 25% kennara
samkvæmt upplýsingum frá Svíþjóð, Bret-
landi og Bandaríkjunum.
Kennarar „uppgefnir“
Algengustu streitueinkenni eru þreyta,
vonleysi og úrræðaleysi og taugaspenna.
Líkamlegar afleiðingar geta verið enn al-
varlegri, t.d. hækkaður blóðþrýstingur,
magasár, hjarta- og nýrnasjúkdómar og
hreyfihamlandi truflanir. Mikil og langvar-
andi streita getur leitt til andlegra erfiðleika
eins og hræðslutilfinningar, þunglyndis og
annarra taugaveiklunareinkenna, auk
urlöndum, þar á meðal A.S.Í. og B.S.R.B.
varðandi endurskoðun á samningi um
sameiginlegan vinnumakað á Norðurlönd-
um.
Á þessum fundi gerðu fulltrúar A.S.t. og
B.S.R.B. grein fyrir þeirri afstöðu sinni, að
æskilegt sé að ísland geti orðið aðili að
norræna vinnumarkaðinum. Þá verði líka
að taka fullt tillit til sérstöðu íslands.
Á stjórnarfundinum kom fram fullkom-
inn skilningur norrænu verkalýðssamtak-
anna á sérstöðu íslands vegna fámennis
þjóðarinnar. Kemur þessi skilningur skýrt
fram í ályktun fundarins, sem send var
norrænu ráðherranefndinni, sem fjallar um
samninginn.
Það er verulegt hagsmunamál fyrir ísland
að gerast aðili að samningnum þar sem nú
eru starfandi 3—4 þúsund Islendingar ann-
ars staðar á Norðurlöndum. Á hinn bóginn
verður að leggja áherslu á, að nauðsynlegir
varnaglar séu settir til að tryggja sérstöðu
íslands.
drykkjusýki, ofnotkunar lyfja og jafnvel
eiturlyfja.
Afleiðingarnar eru ekki aðeins alvarlegar
fyrir kennarana heldur og fyrir skólana. Æ
fleiri ungir og efnilegir kennarar hverfa úr
starfi og áberandi er. að ungt fólk, sem ætlar
að velja sér lífsstarf, leitar allra annarra
leiða en þeirra sent liggja til skólans.
Við þetta bætist, að fjarvistardögum hjá
kennurum á síðustu árum hefur fjölgað'
gífurlega. í Bandaríkjunum tala læknar
beinlínis um að kennarar séu svo „upp-
gefnir", að ástandinu megi líkja við „upp-
gjafamóral" hjá herntönnum í styrjöld.
Niðurskurður á fjármagni
Ástæður fyrir streitu hjá kennurunt geta
verið margarogólíkar eftir því hvaða land á
í hlut. Sameiginlegir þættir í þessu tilliti eru
þó agavandamál, ofbeldi af hálfu nemenda,
aukið vinnuálag, m.a. vegna niðurskurðar á
fjármagni til skólanna, lág laun, litlir
möguleikar á stöðuhækkunum og oft óvissa
um atvinnuöryggi.
Kennarar verða fyrir síauknum kröfurn
bæði frá foreldrum og stjórnmálamönnum
— einkum í iðnríkjunum — unt að þeir bæti
vinnuframlag sitt. En samtímis er dregið úr
fjárframlögum til nýbreytnistarfa.
Ofbeldi í skólum
Dæmum urn ofbeldi í skólum fjölgar
stöðugt og þetta er vandi, sem augu manna
um heim allan hafa beinst að. I Bandaríkj-
unum eru árásir á kennara tilfinnanlegasta
vandamálið. Að áliti stærsta stéttarfélags
kennara í Bandaríkjunum hafa hvorki
meira né minna en 5% grunnskólakennara
landsins orðið fyrir árásum á skólaárinu
1979—1980.
I mörgunt Evrópulöndum hafa menn
komist að þeirri niðurstöðu að „faraldur-
inn“ breiðist út og í sumum ríkjum
Rómönsku Ameríku hefur svo langt verið
gengið, að kennurum er rænt og þeir myrtir.
Að sjálfsögðu er mést um ofbeldi í stór-
borgum. Og engum þarf að koma á óvart að
ofbeldi tekur á sig hættulegasta mynd í
bekkjum nieð stálpuðum nemendum.
Vegna niðurskurðar á fjárveitingum til
skólamála — sem framkvæmdár hafa verið
víða um lönd — þurfa fjöldamargir skólar
að kljást við ofsetningu nemenda í bekkjar-
deildir þar sem eru 30—40 nemendur .eða
fleiri. Þetta stuðlar auðvitað að því að
kennarinn missir gjarnan stjórn bæði á
bekknum og sjálfum sér.
Vaxandi atvinnuleysi
Þegar litið er á ástandið í iðnríkjunum er
þróunin býsna þverstæðukennd: Annars
vegar veldur niðurskurðurinn því oft að
nemendafjölda í bekkjardeildin er haldið
óbreyttum eins lengi og kostur er; hins
vegar veldur fækkun barna því að bæði
skólar og kennarastöður eru lagðar niður.
Deildirnar verða stundum fámennari en svo
að samrýmis hagkvæmnissjónarmiðum.
Alvarlegustu afleiðingarnar í iðnríkjun-
um er hraðvaxandi atvinnuleysi meðal
kennara. Svo dæmi sé tekið voru I 1430 at-
vinnulausir kennarar í Belgíu, 10.000 i
Kanada, 10.300 I Vestur-Þýskalandi og
37.400 í Bretlandi.
í rannsókn Alþjóða vinnumálastofnun-
arinnar— Starf og starfsskilyrði kennara —
er einmitt lögð áhersla á það vandamál. sent
atvinnuleysið er fyrir kennara iðnríkjanna.
Niðurstaðan er sú. að hundruð þúsunda
kennara um heim allan verða atvinnulausir
á næstu árum.
Ein þverstæðan, sent spá þessi felur í sér,
er sú að forsenda fyrir efnahagslegri og fé-
lagslegri þróun í heiminum I dag er bætt
menntun íbúanna I hinunt einstöku ríkjum.
Þetta á vitaskuld einnig við iðnríkin, þar eð
hnignandi menntun í þessum löndum mun
draga úr möguleikum á efnahagslegunt og
félagslegum framförum I heiminum.
(Þýtt úr ILO-Information; sept. 1981).