Rit Landbúnaðardeildar : A-flokkur - 01.05.1943, Page 7

Inngangur.
Sumarið 1933 voru nokkrar karakúlkindur fluttar til íslands frá
Þýzkalandi. Þær voru hafðar nokkrar vikur i einangrun í Þerney, fyrst
eftir að þær komu til landsins, en haustið 1933 voru þær teknar úr ein-
angruninni og fluttar víðsvegar um landið.
Einn hrútur af þessu fé var fluttur að Deildartungu i Reykholtsdal
og var notaður þar um veturinn. Vorið 1934 var hrútur þessi rekinn til
fjalls með öðru fé og sást aldrei eftir það. Þeir, sem ráku hrútinn til
fjalls, skýrðu síðar svo frá, að borið hefði á lungnaveiki og mæði i
hrútnum um vorið, er hann var rekinn, og var þvi enginn sérstakur
gaumur gefinn.
Haustið 1934, og þó sérstaklega árið 1935, fór að hera á skæðri
lungnaveiki í fénu i Deildartungu og drapst það i stórum stil úr veiki
þessari.
Myndaðist fljótlega sú skoðun hjá þeim, sem hirtu féð, að slík pest
liefði ekki þekkzt hér í sauðfé í manna minnum. Fræðimenn, bæði
dýralæknar og aðrir sérfræðingar þekktu ekki sjúkdóminn og risu
nokkrar deilur um, hvort hér væri að ræða um áður óþekktan sjúkdóm
hér á landi, sem fluttst hefði til landsins með Karakúlfénu, eða ekki.
Eftir nokkrar rannsóknir á eðli sjúkdómsins var því slegið föstu af
Próf. N. Dungal, að hér væri um að ræða áður óþekktan sjúkdóm hér
á landi. A þá skoðun féllust allir sérfróðir menn við Rannsóknarstofu
háskólans, sumir dýralæknarnir og því nær allir bændur, sem kynntust
veiki þessari. Sjúkdómur þessi var kallaður mæðiveiki og er nú talinn
vera sami sjúkdómur og sá, sem nefndur er Jaagziekte i Suður-Áfriku.
Mæðiveikin reyndist mjög smitandi og breiddist hún nokkuð út um
uppsveitir Borgarfjarðar- og Mýrasýslu árið 1935 og' jafnvel norður í
Vestur-Húnavatnssýslu. Árið 1936 og 1937 breiddist hún enn örar út og
komst á flesta bæi i uppsveitum Borgarfjarðarhéraðs og í Húnavatns-
sýslum, vestan Blöndu, á marga bæi i Dalaýslu og Árnessýslu vestan-
verðri. Enn fremur varð vart nokkurra tilfella i Kjósarsýslu, Stranda-
sýslu, austan Blöndu í Húnavatnssýslu og austan Hvítár i Árnessýslu.
Árið 1937 var háfizt handa með öflugar ráðstafanir, til þess að draga
úr útbreiðslu veikinnar. Tókst allviða að hefta útbreiðslu hennar við
ákveðnar varðlínur og viðast hvar var unnt að draga nokkuð úr út-
breiðsluhraðanum.