Fréttablaðið - 11.11.2021, Blaðsíða 28

Konur og karlar af
öllum stéttum
notuðu kohl til þess að
vernda augun gegn
björtum geislum eyði-
merkursólarinnar.
þess að vernda augun gegn björtum
geislum eyðimerkursólarinnar.
Egypska orðið fyrir förðunar­
pallettu kemur upprunalega frá
orði sem merkir „að vernda“ sem
vísar til verndareiginleika gegn
sterku sólarljósi, eða hinu illa auga.
Að auki bjó hið eitraða blý, sem
málningin var búin til úr, yfir sótt­
hreinsandi eiginleikum þegar það
blandaðist raka frá augunum.
Rúsínan í pylsuendanum var
svo rauður varalitur. Okkri, sem er
afbrigði af járnsteini, var vana­
lega blandað saman við dýrafitu
eða jurtaolíu, til að búa til litinn.
Kleó patra átti það til að kremja
bjöllur til þess að fullkomna rauða
litatóninn. Þessum eitruðu efnum
var oft blandað saman við litarefni
úr joði og brómi og gátu orsakað
skæða sjúkdóma og stundum leitt
fólk til dauða. Mögulega er það
þaðan sem orðatiltækið „koss
dauðans“ kemur.
Fram í rauðan kohlaðan dauðann
Útlitið var egyptum einnig mikil­
vægt í dauðanum. Fornleifaupp­
greftir hafa sýnt fram á að Egyptar
á öllum aldri, kynjum og stéttum
létu grafa sig með hversdagslega
hluti eins og hárgreiður, ilmsmyrsl,
skart og förðunarvörur.
Við tengjum mörg egypska útlitið
við dramatískar útgáfur sem sjá má
á dauðagrímum og múmíum. En í
stað þess að líkjast útliti hins látna
fylgdu grímurnar og múmíukist­
urnar ímynd fullkomnunar þar
sem ung og slétt húð var í forgrunni
og augun voru römmuð inn með
þykkri kohlrönd. Líksmurningin
líktist að mörgu leyti daglegum
fegrunarserimóníum Egypta. Húð­
smyrsl fengu trúarlega merkingu
þegar líkaminn var smurður og lík
voru oft förðuð. n
4 kynningarblað 11. nóvember 2021 FIMMTUDAGURSNYRTIVÖRUR
Leyndardómar Fornegypta
eru óteljandi, en mun minni
leynd hvílir yfir fegrunar- og
förðunarráðum þeirra. Í dag
er snyrtivöruiðnaðurinn orð-
inn að margmilljarða batteríi
en förðunarvörur voru síður
en svo minna mikilvægar í
daglegu lífi til forna.
johannamaria@frettabladid.is
Í Forn­Egyptalandi mökuðu
konur og karlar af öllum stéttum
á sig dágóðu magni af augnlínum,
augnskugga, varalit og kinna­
lit. Það hvernig við ímyndum
okkur lokkandi útlit Fornegypta
litast mjög af því hvernig tvær
frægustu drottningar tímabilsins,
þær Kleópatra og Nefertítí, hafa
verið túlkaðar gegnum tíðina.
Árið 1963 negldi Elizabeth Taylor
niður hið steríótýpíska egypska
útlit í kvikmyndinni Cleopatra.
Rihanna gerði slíkt hið sama þegar
hún túlkaði drottninguna Nefer­
títí á forsíðu Vogue Arabia árið
2017. Í báðum tilfellum voru blár
augnskuggi og skýrar augnlínur í
forgrunni.
Striginn var mikilvægur
Fornegyptar máluðu sig samt ekki
eingöngu til þess að skerpa á and­
litsdráttum, líkt og venjan er í dag.
Förðunarvörur bjuggu líka yfir hag­
nýtri og táknfræðilegri virkni og
oft var farði notaður í helgisiðum.
Daglega fegurðarrútínu tóku þeir
þó gífurlega alvarlega. Myndleturs­
táknið fyrir snyrtifræðing er upp­
runnið úr orðinu „sesh“ sem merkir
að skrifa eða rista, sem bendir til
þess að það að farða með kohl og
varalit hafi krafist mikillar færni.
Fáguðustu fegurðarserimóníurn­
ar fóru fram á snyrtingum auðugra
egypskra kvenna. Dæmigerð
fegurðarrútína hjá konu á Miðríkis­
tímabilinu (2030­1650 f.Kr.) hefur
verið íburðarmikil.
Fyrst þurfti að undirbúa húðina
vel áður en nokkur farði var settur
á. Húðin hefur líklega verið skrúbb­
uð með salti úr Dauðahafinu eða
böðuð upp úr mjólk. Mjólkur­ og
hunangsmaskar voru vinsælar húð­
meðferðir. Ilmkúlum hefur konan
nuddað undir hendurnar sem svita­
lyktareyði og borið á sig olíur með
blóma­ og kryddilmi til að mýkja
húðina. Egyptar fundu upp nátt­
úrulega vaxmeðferð með notkun
blöndu úr hunangi og sykri. Í dag
hefur þessi meðferð gengið í endur­
nýjun lífdaga og kallast „sugaring“
og þykir mildari fyrir húðina en
heitt vax.
Flókin förðunarserimónía
Næst mætti þjónninn með ýmis
hráefni og tól til að blanda farðann
og mála á andlitið. Þessi tæki,
dollur og förðunarburstar voru
ríkulega skreyttir listmunir, sem
bentu til að eigandinn væri úr
yfirstétt. Kalsítkrukkur innihéldu
förðunarliti, smyrsl eða ilmefni og
ílát fyrir augnmálningu og olíur
voru gerð úr dýrum efnum eins og
gleri eða gulli og skreytt glitrandi
steinum.
Pallettur úr siltsteini voru
notaðar til að mylja hráefni í kohl
og augnskugga. Palletturnar voru
útskornar til að líkjast dýrum,
gyðjum eða ungum konum sem
tákna endurfæðingu og endur­
myndun. Sú iðja að mylja litarefni
á dýrapallettu átti að veita þeim
sem bar litarefnin sérstaka getu til
þess að sigrast á dýrinu. En lægri
stéttin notaði einfaldari og hóf­
samari tæki við förðun.
Þjónn yfirstéttarkonunnar hefur
blandað augnskugga úr möluðu
malakíti, dýrafitu og jurtaolíu.
Konan sat fyrir framan pússaðan
spegil úr bronsi og þjónninn not­
aði langt fílabeinsprik, mögulega
útskorið með mynd af gyðjunni
Haþor, til að skófla upp djúpgrænt
litarefnið og farðaði augnsvæðið.
Líkt og í dag rammaði þykk svört
lína inn augun.
Ekki bara fyrir fegurðina
Þessi hluti rútínunnar var ekki
bara til fegrunar. Konur og karlar
af öllum stéttum notuðu kohl til
Ódauðleg förðunarráð frá
fornegypskri yfirstéttarkonu
Elizabeth Taylor er hér í gervi Kleópötru í samnefndri kvikmynd frá 1963.
FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Íburðarmikið og skreytt ílát fyrir
kohl sem líkist pálmatrjástofni.
Fannst í uppgreftri frá Miðríkis-
tímabilinu. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Alabastursílát sem innihélt ilmolíur.
Frá síðtímabili Egyptalands (664-332
fyrir Krist). FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
H
U
GV
IT HRÁEFN
I
H
R E I N L EIK
I