Fréttablaðið - 13.11.2021, Blaðsíða 28

Það að
drepa
einhvern
er ýktasta
formið sem
mannleg
hegðun
býður upp
á og ég
held að
flestir hafi
gríðarlegan
áhuga á
því.
Einhverjir gætu mögulega
ímyndað sér að flugfreyja
á Skipaskaga verði frítíma
sínum í annað en að skrifa
blóðugar morðsögur, en
þannig hófst þó rithöfundar-
ferill Evu Bjargar Ægisdóttur
sem nýverið gaf út sína fjórðu
glæpasögu á jafn mörgum
árum.
Mér finnst ég aldrei
hafa tekið sérstaka
ákvörðun um að
sk r i f a end i leg a
glæpasögur. Ég las
rosalega mikið sem krakki og bóka-
safnið á Akranesi var nánast mitt
annað heimili,“ svarar Eva Björg,
aðspurð hvenær áhuginn á hinum
myrku hliðum mannlegs eðlis hafi
kviknað. „Mér var stundum skutlað
heim af starfsfólki safnsins á kvöld-
in,“ segir hún og hlær.
„Ég kláraði fyrstu heilu söguna
sem unglingur þegar ég tók þátt
í smásagnakeppni í skólanum.
Reyndar fór ég þá beint í glæp, en
í sögunni myrti stelpa bestu vin-
konu sína,“ segir hún og svo virðist
sem snemma hafi þráðurinn verið
valinn.
Í háskóla lagði Eva fyrir sig félags-
fræði þar sem hún sat meðal ann-
ars kúrs í af brotafræði og fjallaði
í framhaldi um fanga í BA-ritgerð
sinni. „Ritgerðin fjallaði um hvort
betrunarvist hefði áhrif á endur-
komur fanga, en ég gerði samanburð
á Íslandi og löndum eins og Banda-
ríkjunum þar sem fangelsi eru meira
hugsuð sem refsivist.
Morð óskiljanlegt flestum
„Ég held ég hafi alltaf haft mikinn
áhuga á mannlegri hegðun og fólki
almennt. Það að drepa einhvern
er ýktasta formið sem mannleg
hegðun býður upp á og ég held að
flestir hafi gríðarlegan áhuga á því,
það er fyrir okkur svo óskiljanlegt að
einhver geti myrt aðra manneskju,“
segir hún.
„Við viljum f lest leitast við að
skilja hvernig slíkt getur gerst og mér
finnst gaman að sökkva mér í það,“
segir Eva og bætir við að svo óhugs-
andi glæpur sé þó í raun nær okkur
en við höldum. „Við hugsum að við
gætum ómögulega framið slíkan
glæp, en svo hefur sagan sýnt að
fleiri eru færir um að fremja hræði-
lega glæpi en við höldum. Ef við til
að mynda horfum á seinni heims-
styrjöldina og sjáum hversu hræði-
lega hluti fólk gerði – einfaldlega því
það hafði leyfi til þess frá yfirvaldi.“
Eva Björg minnist jafnframt á
hina frægu rannsókn sem gerð var
við Stanford háskóla árið 1971, The
Stanford Prison Experiment. „Þar
var hópi háskólanema skipt í tvennt,
helmingurinn var fangaverðir og
hinn helmingurinn fangar. Eftir
nokkra daga þurfti að stöðva rann-
sóknina því fangaverðirnir voru
orðnir svo brútal – því þeir fengu
leyfi,“ rifjar hún upp. „Ég held því
að fólk sé fært um að gera mikið
meira en það heldur,“ segir hún með
áherslu.
Það er mannlegt eðli og hvers
það er megnugt, sem augljóslega
er ástríða Evu en hún segir góðar
glæpasögur að sínu mati þurfa að
búa yfir sterkri baksögu.
„Það þurfa að vera raunhæfar
ástæður fyrir glæpunum svo les-
endur skilji hvernig þetta gat leitt til
slíks atviks.“
Skrifar tvö þúsund orð á dag
Fyrsta bók Evu Bjargar, Marrið í
stiganum, kom út árið 2018 en hafði
verið tæpt ár í vinnslu.
„Ég vissi ekkert hvort ég hefði það
í mér að skrifa heila bók, hafði oft
skrifað brot. En þegar ég lauk mast-
ersnámi í alþjóðafræði í Þrándheimi
og flutti heim, ákvað ég að setjast við
skriftir og lauk bókinni á níu mán-
uðum.“
Við heimflutninga réði Eva Björg
sig sem flugfreyju hjá Wow Air, enda
sannfærð um að það starf gæfi henni
rými til að skrifa.
Fólk er fært um meira
en það heldur
Eva Björg réði sig sem flugfreyju til að geta skrifað í frítíma sínum og stoppum erlendis þar sem hún sat á hótelherbergjum við skriftir. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
„Ég var með tvö börn og gat
þannig skrifað í vaktafríum og
tekið tölvuna með mér út í stopp.“
Aðspurð hvort hún hafi setið uppi á
hótelherbergjum hingað og þangað
um heiminn og skrifað um glæpi á
Íslandi svarar Eva: „Á milli þess sem
maður var að versla,“ og skellir upp
úr.
„Ég vann við flugið svona átta til
tíu daga í mánuði og átti svo gott frí
inn á milli sem ég nýtti til að skrifa.“
Til að klára bókina setti Eva sér
markmið um tvö þúsund orð á dag.
„Ég las einhvers staðar að Stephen
King hefði gert það og hélt mig við
það og það endaði í bók,“ segir hún
í léttum tón. „Stundum var maður
allan daginn að ná upp í mark-
miðið en stundum kemur það bara
á tveimur tímum. En það er sama
hvað maður skrifar – það er alltaf
góð æfing.“
Bók og barn í sama mánuði
Um sama leyti og handritið að fyrstu
bók Evu var tilbúið auglýsti bókaút-
gáfan Veröld samkeppni um ný bók-
menntaverðlaun, Svartfuglinn, sem
stofnað hafði verið til í samstarfi
við glæpasagnahöfundana Yrsu
Sigurðardóttur og Ragnar Jónasson.
Samkeppnin er fyrir höfunda sem
ekki hafa áður sent frá sér glæpa-
sögu svo hún passaði vel fyrir frum-
raun Evu, sem tók þátt og bar sigur
úr býtum. Með sigrinum hlaut Eva
útgáfusamning hér á landi, pen-
ingaverðlaun en einnig samning við
umboðsmann í Bretlandi.
Skemmst er frá því að segja að
Marrið í stiganum varð metsölu-
bók hér á landi og fljótlega keypti
breskt forlag útgáfuréttinn og í kjöl-
farið hafa fylgt samningar víða um
heim og bókin verið þýdd á ensku og
frönsku og næst stendur til að þýða
hana á þýsku.
„Ég fékk þarna bók og barn í sama
mánuði í mars 2018,“ segir Eva, sem
var í fæðingarorlofi með sitt þriðja
barn þegar bókin kom út.
„Ég vissi ekkert þegar ég byrjaði
á þessu og þekkti þennan útgáfu-
bransa ekkert. En mér skilst að það
sé nauðsynlegt að vera með góðan
umboðsmann erlendis og það er
líklega þess vegna sem hlutirnir
hafa gerst tiltölulega hratt. Umboðs-
maður minn, David Haedley, hefur
tvisvar verið kosinn einn af hundrað
áhrifamestu mönnum í breskri
bókaútgáfu. Ég var því mjög heppin
að hafa komist að hjá honum, en
áttaði mig lítið á því á sínum tíma.“
Fylgist með að heiman
Eva segir velgengnina enn heldur
óraunverulega, ekki síst þar sem
heimsfaraldur hafi fest alla heima
við lengi. „Þetta er búið að vera
svolítið fjarlægt manni, en bókin
kom út í Bretlandi árið 2019 á sama
tíma og Covid skall á. Svo ég hef
setið heima við tölvuna og fylgst
með því sem er að gerast erlendis.
Þetta er óraunverulegt enn þá en á
þessum tíma hef ég farið í einn túr á
bókaráðstefnu í Frakklandi. Þar var
sérstakt að hitta fullt af frönskumæl-
andi fólki sem hafði lesið bókina og
vildi myndir af sér með mér.“
Í vor var tilkynnt að Marrið í stig-
anum hefði hlotið Gullrýtinginn,
ein virtustu glæpasagnaverðlaun
Bretlands, en bókin var eina þýð-
ingin sem tilnefnd var. „Þetta eru
nokkrir rýtingar sem eru veittir
í verðlaun. Minn rýtingur heitir
New Blood Dagger, svo er annar sem
heitir Gold Dagger.“
Eva er fremur hógvær þegar hún
er spurð um viðurkenninguna. „Það
er vissulega gott að geta sett þennan
stimpil á bækurnar og bókin hefur
selst vel úti. Þau Arnaldur og Yrsa
ruddu slóðina fyrir marga hér
heima, enda urðu íslenskar glæpa-
sögur vinsælar úti og hafa gengið
rosalega vel.“
Eftir fæðingarorlofið sneri Eva
ekki aftur í f lugið því samning-
arnir erlendis gerðu henni kleift
að einbeita sér að ritstörfum og
það hefur hún svo sannarlega gert,
enda komnar út fjórar bækur og sú
nýjasta, Þú sérð mig ekki, kom út nú
í mánuðinum.
„Nú tek ég ár frá ári og sé til hvort
ég geti leyft mér að starfa áfram við
ástríðu mína, en ég upplifi skrifin
ekki eins og vinnu þó að í aðra
röndina reyni ég að líta á skrifin sem
vinnu sem ég sinni á dagvinnutíma.“
Frjálsari hendur í spennusögu
Nýjustu bókina flokkar Eva fremur
sem spennusögu en glæpasögu, þó í
henni sé framið morð eins og í fyrri
bókum hennar.
„Mig langaði að skrifa spennu-
sögu þar sem allt byrjar í lagi en á
endanum gerist eitthvað hræðilegt.
Maður hefur frjálsari hendur í slíkri
sögu, heldur en í lögreglusögu þar
sem allt umhverfið við rannsókn
sakamála er orðið svo tæknivætt,“
segir Eva og viðurkennir að við skrif
glæpasögu sé nauðsyn að viða að sér
miklu af upplýsingum um störf lög-
reglu. „Maður þarf að hafa einhvern
innanbúðarmann í löggunni og ég
er með nokkra sem ég get leitað til.
Svo hef ég haft samband við Pétur
Guðmann réttarmeinafræðing, til
dæmis til að fá upplýsingar um það
hvernig lík myndi líta út eftir að hafa
legið í gjótu í sjö mánuði.“
Sögusvið fyrstu þriggja bóka Evu
eru æskuslóðir hennar á Akranesi
en í þeirri nýjustu hefur það færst á
Snæfellsnesið, en þangað á hún jafn-
framt sterka tengingu.
„Fjölskylda mín á bústað á Arnar-
stapa, Snæfellsnesi og þar kviknaði
áhugi minn á öllu yfirnáttúrulegu
og draugalegu,“ segir Eva sem alltaf
hefur haft frjótt ímyndunarafl. „Jök-
ullinn og hraunið og myndirnar
í því – þessi sérstaka orka á Snæ-
fellsnesinu, vona ég að skili sér í
bókinni.“
Bókaútgáfa er persónuleg
Aðspurð segist Eva fá töluverð við-
brögð frá erlendum lesendum bóka
sinna. „Svo í hvert sinn sem ný bók
kemur út hringir fjölskyldan reglu-
lega og segir mér frá hinum og þess-
um sem hafi lesið hana og sagt þeim
frá,“ segir hún í léttum tón.
„Að gefa út bók er mjög persónu-
legt. Maður er kannski í heilt ár að
skrifa hana og svo er hún gefin út og
ekkert heyrist strax og maður bara
bíður óþreyjufullur. Því er ég mjög
þakklát þegar  ég heyri eitthvað
jákvætt.“ n
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
28 Helgin 13. nóvember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ