Morgunblaðið - 01.09.2021, Side 2

2 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. SEPTEMBER 2021
Vetrarsól er umboðsaðili
Sláttuvélar
& sláttuorf
Snjóblásarar
Askalind 4 | Kópavogi | Sími 564 1864 | vetrarsol.is
Gulltryggð gæði
40 ár
á Íslandi
Sláttutraktorar
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Andrés Magnússon andres@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson
menning@mbl.is Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Tveimur norskum skipum sem fyrirhugað var
að lönduðu makríl á Fáskrúðsfirði og Eskifirði
var snúið við á mánudag. Lögum samkvæmt er
slík löndun óheimil meðan ekki hefur verið sam-
ið um veiðistjórnun á makríl í NA-Atlantshafi.
Friðrik Mar Guðmundsson, framkvæmdastjóri
Loðnuvinnslunnar á Fáskrúðsfirði, segir að
auðveldlega hefði mátt leysa málið með því að
veita undanþágu í ljósi mikilla íslenskra hags-
muna, en það hafi ekki fengist í gegn.
Lá í fjóra tíma við bryggju
Norska skipið Knester var komið að bryggju
á Fáskrúðsfirði á mánudagsmorgun og lá við
bryggju í fjóra tíma áður en skipinu var snúið til
Færeyja þar sem aflanum var landað. Norska
skipið Havsnurp var á sama tíma á leið til Eski-
fjarðar en var snúið við á landhelgismörkum
austur af landinu og hélt sömuleiðis með aflann
til Færeyja.
Friðrik Mar segir að hann hafi ekki vitað að
löndun á norskum makríl væri bönnuð hér á
landi. Fyrirtækið hafi lengi átt í góðum sam-
skiptum við norskar útgerðir og þegar makríll
bauðst í gegnum tilboðsmarkað Sildesalgslaget
hefði því verið tekið fegins hendi, enda skortur
á hráefni í vinnslu fyrirtækisins þar sem tog-
arinn Ljósafell er í slipp þessa dagana.
Hann segir að á síðustu fimm árum hefði
Loðnuvinnslan keypt 165 þúsund tonn af kol-
munna af Norðmönnum, loðnu úr Barentshafi
af Norðmönnum og loðnu af Færeyingum.
Framleiðsluverðmæti afurða úr þessu erlenda
hráefni nam samtals 10,5 milljörðum, að sögn
Friðriks.
Frá 2017 hefðu ekki verið samningar um
stjórnun kolmunnaveiða, en reglum um löndun
Norðmanna og Færeyinga á kolmunna hefði
einfaldlega verið breytt þar sem augljósir hags-
munir hefðu verið af viðskiptunum. Hann segir
að nákvæmlega sömu hagsmunir hefðu verið af
þessum makrílviðskiptum fyrir þjóðarbúið.
Umsvif, tekjur og atvinna
„Svo kemur að makrílnum í fyrsta skipti og
þá koma þessi gömlu lög til sögunnar,“ segir
Friðrik. „Við vonuðum í lengstu lög að við
fengjum undanþágu í ljósi mikilla íslenskra
hagsmuna, en það gekk ekki eftir. Með kaupum
á makrílaflanum hefðu komið umsvif, tekjur og
atvinna inn í landið, sem hefði skipt máli. Auk
þess hefði verið spennandi að vinna nótamakríl
úr norska skipinu, en íslensku skipin veiða í
troll.
Rök ráðuneytisins fyrir því að neita okkur
um undanþágu voru meðal annars þau að að það
kæmi sér illa fyrir íslenska hagsmuni í makríl-
viðræðum, en það skiptir að mínu mati engu
máli. Í sumar hafa skip frá Síldarvinnslunni og
Samherja landað makríl í Noregi og Færeyjum
athugasemdalaust. Ég sé engan mun á því og
löndunum norskra skipa hér,“ segir Friðrik
Mar.
Snúið við með norskan makrílafla
- Undanþága fékkst ekki fyrir löndunum tveggja norskra skipa eystra - Miklir íslenskir hagsmunir
í húfi segir framkvæmdastjóri Loðnuvinnslunnar - Íslensk skip hafa landað makríl í Noregi í sumar
Morgunblaðið/Albert Kemp
Makríll Afli norska skipsins Knester fór til vinnslu í Færeyjum með viðkomu á Fáskrúðsfirði.
Samkvæmt upplýsingum úr sjávarútvegs-
ráðuneytinu voru málsatvik þau varðandi
Knester, sem hugðist landa makríl á Fá-
skrúðsfirði, að Stjórnstöð Landhelgis-
gæslunnar heimilaði hafnkomu þess skips
og löndun aflans í gegnum rafrænt til-
kynningakerfi NEAFC. „Upphafleg ákvörð-
un Stjórnstöðvar Landhelgisgæslunnar
um að heimila löndun aflans var ekki í
samræmi við gildandi lög og þær verk-
lagsreglur sem ráðuneytið hefur gefið út
til Fiskistofu og Landhelgisgæslunnar. Af
þeirri ástæðu afturkallaði Stjórnstöð
Landhelgisgæslunnar umrædda heimild.
Þannig kemur fram í 1. mgr. 3.gr. laga
um veiðar og vinnslu erlendra skipa í fisk-
veiðilandhelginni nr. 22/1998 að erlend
veiðiskip hafi frelsi til að koma til hafnar,
landa afla, umskipa afla, selja afla og
sækja þjónustu í íslenskum höfnum.
Frá þessu eru gerðar undantekningar,
þar á meðal varðandi makríl enda ekki
samningur meðal strandríkja um nýtingu
hans. Öll hafnkoma erlendra skipa er því
óheimil, en gildir þó ekki um grænlensk
skip enda samningur í gildi um landanir
þeirra,“ segir í svari ráðuneytisins.
Ekki samningar
um makrílveiðar
HEIMILD VAR AFTURKÖLLUÐ
Atvinnuvega- og nýsköpunarráðu-
neytið stendur fyrir uppbyggingu
varanlegra salerna á áningar-
stöðum við hringveginn. Leitast
verður við að dreifing þeirra um
landið verði sem jöfnust og hugað
verði að aðgengi fyrir alla. Verk-
efni í 40 til 50 kílómetra fjarlægð
frá næsta þéttbýli njóta forgangs,
einkum á sunnanverðum Vest-
fjörðum og Norðausturlandi.
Verkefnið er boðið út í samstarfi
við Ríkiskaup og er liður í að
sporna við niðursveiflu efnahags-
lífsins í kjölfar heimsfaraldursins.
Fjárfestingarátakið er tímabund-
ið og nemur 100 milljónum króna.
Verður fjármagninu úthlutað í sam-
ræmi við fjölda umsókna og upp-
hæðir þeirra. Einstaklingar og lög-
aðilar geta gert tilboð í verkefnið
en einstakar fjárfestingar geta að
hámarki orðið 30 milljónir króna.
Framkvæmd má hvorki kalla á
veituframkvæmdir né breytingu á
aðalskipulagi og skal umsækjandi
sjálfur sjá um og tryggja rekstur
salernanna.
Árin 2018 til 2020 varði ráðu-
neytið allt að 90 milljónum árlega í
framkvæmd og fjármögnun til-
raunaverkefnis um uppsetningu og
rekstur tímabundinnar salernis-
aðstöðu á völdum áningarstöðum
Vegagerðarinnar. Í fjárlög 2021
kom svo inn fjárheimild upp á 100
milljónir til uppbyggingar varan-
legra salerna við hringveginn.
100 milljónir í sal-
erni við hringveginn
- Vilja sporna við niðursveiflu
Veronika Steinunn Magnúsdóttir
Gunnhildur Sif Oddsdóttir
Katrín Jakobsdóttir forsætisráð-
herra segir mikilvægt að knatt-
spyrnuhreyfingin sýni að hún líði
ekki þá ómenningu sem birtist í kyn-
ferðislegri áreitni. Atburðarás síð-
astliðinna daga snúist hins vegar
ekki einungis um persónur heldur
viðhorfin.
„Þetta er auðvitað fyrst og fremst
birtingarmynd ákveðins viðhorfs,
sem er mikilvægt að takast á við inn-
an knattspyrnunnar,“ segir hún.
Það birtist einnig innan annarra
geira samfélagsins eins og #metoo-
bylgjur síðastliðinna ára hafa leitt í
ljós.
„Það skiptir miklu máli fyrir
hreyfinguna að takast á við þetta frá
grunni og ég tel rétt að stjórnin hafi
stigið til hliðar. Þetta er svo mikil-
vægt fyrir nánast hvert einasta
heimili í landinu því við tengjumst
flest fótbolta með einhverjum
hætti,“ segir Katrín.
Horft til komandi kynslóða
Í þessu samhengi nefnir Katrín að
stjórnvöld hafi einmitt unnið að rétt-
arbótum gagnvart brotaþolum í kjöl-
far #metoo, en þar ber að nefna for-
varnaáætlun stjórnvalda gegn
kynbundnu ofbeldi.
„Við þurfum að takast á við þetta
og sjá til þess að viðhorf til kynbund-
ins ofbeldis verði önnur hjá komandi
kynslóðum,“ segir Katrín.
Í áætluninni felast meðal annars
auknir fjármunir til lögreglu og hér-
aðssaksóknara til að bæta rannsókn
og meðferð kynferðisbrotamála og
þróun námsefnis, sem stuðlar að for-
vörnum gegn kynferðislegu og kyn-
bundnu ofbeldi og áreitni, fyrir
framhaldsskóla.
Lilja ræddi við stjórn KSÍ
„Þeir eru að mínu mati að taka á
þessu af festu,“ segir Lilja Dögg Al-
freðsdóttir, mennta- og menningar-
málaráðherra.
Hún ræddi við fulltrúa Knatt-
spyrnusambands Íslands síðdegis í
gær en fyrir fundinn sagði Lilja að
hann snerist um að fá yfirlit yfir hvað
hefði átt sér stað og hver næstu
skref verða.
Að sögn Lilju var fundurinn mjög
málefnalegur en þar var ræddur fag-
hópur sem KSÍ er að setja á lagg-
irnar, en hann á að vinna gegn kyn-
bundnu ofbeldi. Þá segist Lilja
ánægð með skrefin sem KSÍ hyggst
taka og bjartsýn á að sambandið nái
að taka málið föstum tökum.
Lilja segir það mikilvægt að fag-
hópurinn sé settur á laggirnar og
skoðað sé hvernig KSÍ hefur verið að
bregðast við.
„Ég held að það sé mikilvægt að
fara í þessa vegferð þar sem við
sendum skýr skilaboð um hvernig
við viljum hafa samfélagið okkar,“
segir Lilja að lokum.
Hvorki eðlilegt né skynsamlegt
Gísli Gíslason, starfandi formaður
KSÍ, telur hvorki eðlilegt né skyn-
samlegt að stjórn KSÍ, sem situr nú
til bráðabirgða, taki afstöðu til þess
hvort Klara Bjartmarz eigi að víkja
úr starfi framkvæmdastjóra KSÍ.
Sitjandi stjórn KSÍ ákvað í fyrra-
dag að segja af sér. Klara tilkynnti
þá að hún myndi ekki láta af störfum.
Telur rétt að stjórnin
hafi stigið til hliðar
- Viðhorf sem verður að takast á við innan knattspyrnunnar
Morgunblaðið/Eggert
Knattspyrna Frá landsliðsæfingu á sunnudagskvöld. Sitjandi stjórn KSÍ
ákvað í fyrradag að segja af sér. Framkvæmdastjórinn ætlar ekki að víkja.