Fréttablaðið - 12.03.2022, Qupperneq 12

Í þriðju viku innrásarinnar
saka Rússar Úkraínumenn
um að þróa efnavopn og Pútín
kallar eftir erlendum sjálf-
boðaliðum.
thorgrimur@frettabladid.is
ÚKRAÍNA „Þetta er líf, þetta er stríð,
þetta er bardagi,“ sagði Volodímír
Selenskíj, forseti Úkraínu, í ávarpi
til Úkraínumanna í gær.
„Það er ógerningur að segja hversu
marga daga við höfum enn til að
frelsa úkraínskt landsvæði. En við
getum enn gert það, því við viljum
það. Við erum þegar komin að hern-
aðarlegum tímamótum. Við erum
á leið til takmarks okkar, til sigurs.“
Á fimmtudaginn voru tvær vikur
síðan Rússar hófu innrás í Úkraínu
og enn sér ekki fyrir lokin á átök-
unum. Samkvæmt Flóttamanna-
stofnun Sameinuðu þjóðanna hafa
um tvær og hálf milljón manns flúið
frá Úkraínu síðan innrásin hófst.
Mannréttindastjóri Sameinuðu
þjóðanna telur að minnst 516
óbreyttir borgarar hafi verið drepn-
ir og 908 hafi slasast í innrásinni.
Stofnunin telur þó raunverulegt
mannfall líklega mun meira, enda
eigi enn eftir að sannreyna fjölda
tilkynninga um andlát, sér í lagi frá
þeim svæðum Úkraínu sem enn eru
undir yfirráðum ríkisstjórnarinnar.
Rússar hertóku borgina Kerson
þann 2. mars síðastliðinn en hún er
enn sem komið er eina úkraínska
héraðshöfuðborgin sem hefur fallið
í hendur innrásarhersins. Margar
aðrar borgir eru hins vegar umsetnar
og hafa orðið fyrir fjölda loftárása.
Hafnarborgin Maríúpol við
Asóvshaf, sem er umkringd rúss-
neskum herliðum, hefur sér í lagi
orðið illa fyrir barðinu á loft árásum
og stjórn borgarinnar segir að nærri
1.600 manns hafi látist í umsátrinu.
Borgarfulltrúinn Petro Andrjúsjtsj-
enkó segir að Maríúpol sé án raf-
magns, hreins drykkjarvatns og hita
og jafnar árásunum við þjóðarmorð.
Rússneskir ráðamenn hafa borið
Úkraínumenn og bandamenn þeirra
álíka þungum sökum. Í gær köll-
uðu Rússar saman sérstakan fund
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
til að fjalla um ásakanir þeirra um
að Bandaríkjamenn væru að þróa
efnavopn í rannsóknarstofum á
úkraínskri grundu.
Fastafulltrúi Rússa hjá Sameinuðu
þjóðunum, Vasílíj Nebensja, hélt því
fram að Úkraínumenn væru með
bandarísku fjármagni að þróa ban-
væn afbrigði af miltisbrandi, kóleru,
f lensu og öðrum sjúkdómum sem
ætlunin sé að dreifa til Rússlands
með fuglum, leðurblökum, lúsum
og f lóm. Rússneska varnarmála-
ráðuneytið hefur áður haldið því
fram að ætlun Bandaríkjamanna og
Úkraínumanna sé að hanna efna-
vopn sem muni aðeins hafa áhrif á
tiltekna þjóðernishópa, það er Rússa.
Stjórnvöld í Washington og
Kænugarði hafa þvertekið fyrir
þessar ásakanir og segja Rússa nota
öryggisráðið sem vettvang til að
dreifa falsfréttum. Sergíj Kíjslíjtsíja,
fastafulltrúi Úkraínu hjá Sameinuðu
þjóðunum, sagði ásakanirnar merki
um „geðsjúkt óráðshjal“ Vladímírs
Pútíns Rússlandsforseta.
Þá hafa bæði úkraínskir, banda-
rískir og breskir ráðamenn lýst
áhyggjum af að Rússar hyggi sjálfir
á beitingu efnavopna og muni nota
þessar ásakanir sem yfirvarp. „Ef
maður vill vita fyrirætlanir Rússa
þarf maður bara að skoða hvað
Rússar saka aðra um,“ sagði Selenskíj.
Á fundi rússneska öryggisráðsins
sagði Sergei Sjoígú, varnarmálaráð-
herra Rússlands, að það væru þegar
16.000 sjálfboðaliðar frá Mið-Aust-
urlöndum til taks sem myndu taka
upp vopn við hlið Rússa. Svipaður
fjöldi erlendra sjálfboðaliða hefur
þegar gengið til liðs við Úkraínu-
menn í átökunum að sögn Volo-
dímírs Selenskíj. n
Pútín Rússlandsforseti
lýsti því yfir í gær að
heimila ætti erlendum
sjálfboðaliðum að taka
þátt í stríðinu gegn
úkraínska hernum.
gar@frettabladid.is
NOREGUR Varhugavert er að útiloka
upplýsingar sem maður er ekki sam-
mála, segir Amund Trellevik, með-
limur í PEN, alþjóðasamtökum sem
berjast fyrir tjáningarfrelsi. Þetta
kemur fram í viðtali Norska ríkisút-
varpsins við Trellevik.
Evrópusambandið ákvað að loka
fyrir útsendingar rússnesku sjón-
varpsstöðvanna Russia Today og
Sputnik í löndum sínum, á þeim
grunni að þær væru áróðursstöðvar
sem dreifi falsfréttum um stríðið í
Úkraínu.
Sagt er að norska ríkisstjórnin
sé að íhuga að fylgja fordæmi Evr-
ópusambandsins. Trellevik segir
skiljanlegt að slík útilokun sé rædd
en kveðst telja að Noregur verði að
standa við eigin gildi. „Ef það er eitt-
hvað sem ekki má falla þá eru það
grunngildin,“ er haft eftir honum. n
Mælt gegn útilokun rússneskra miðla
Jonas Gahr Støre, forsætisráðherra
Noregs. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
benediktboas@frettabladid.is
ÚKRAÍNA Frá því að innrás Rússa
í Úkraínu hófst þann 24. febrúar
hafa alls 143 einstaklingar með
úkraínskt ríkisfang sótt um vernd á
Íslandi. Alls eru 38 börn í þeim hópi.
Um 75 prósent hópsins fá húsa-
skjól hjá vinum og ættingjum en í
þeim tilvikum sem einstaklingar og
fjölskyldur hafa ekki átt í nein hús
að venda hefur Útlendingastofnun
komið til aðstoðar.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í stöðuskýrslu Landamæra-
sviðs ríkislögreglustjóra.
Frá mánaðamótum hafa 127 ein-
staklingar með tengsl við Úkraínu
sótt um vernd. Það er að meðaltali
18 einstaklingar á dag.
Í skýrslunni kemur fram að Wizz
Air hafi gefið 100 þúsund flugmiða
til f lóttamanna sem eru að f lýja
stríðsátökin í Úkraínu og þannig
kostar um 10 þúsund krónur, eða
70 evrur, að ferðast með flugfélag-
inu til Íslands.
Í skýrslunni segir að fjöldi þeirra
sem flýja stríðsátökin muni halda
áfram að aukast en Alþjóðaflótta-
mannastofnunin áætli að allt að
fimm milljónir einstaklinga muni
flýja átökin.
Samkvæmt ríkislögreglustjóra eru
sífellt fleiri rússneskir ríkisborgarar
að flýja Rússland af ótta við að herlög
verði sett á í landinu en töluvert er
um að Rússar fari með ólögmætum
hætti yfir landamærin til Finnlands
og Eystarsaltsríkjanna. n
Flestir sem hafa flúið stríðið og óskað
verndar hér eru í skjóli hjá vandafólki
Íbúar frá Írpín flýja átökin.
FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Báðir stríðsaðilar óttast beitingu efnavopna
Úkraínumenn eru nú í óðaönn að byggja götuvígi úr sandpokum í miðborg höfuðborgarinnar Kænugarðs. Rússneskir
hermenn færðu sig nær borginni í gær. MYND/EPA
12 Fréttir 12. mars 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ