Fréttablaðið - 12.03.2022, Side 16

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is,
FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún
Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Núna vildu
allir skóg-
inum hafa
plantað,
svo miklu
fyrr, enda
brýnasta
hags-
munamál
jarðarbúa
að huga að
loftslags-
málum.
Er ekki
tími til
kominn
að við
Íslendingar
eigum
samtal
um Evr-
ópusam-
bandið?
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Boris Johnson, forsætisráðherra Breta, hefur
lengi langað til að vera Winston Churchill.
Sem barn gekk Boris í einkaskólann Eton þar
sem dýrð breska heimsveldisins og afburðir
þess í heimsstyrjöldinni síðari eru innrætt
nemendum af sömu afdráttarlausu þörf og
Íslendingum af minni kynslóð var gert að
læra sýslur utanbókar.
Boris Johnson er nú í essinu sínu. Daginn
sem Rússar réðust inn í Úkraínu og sagan inn
í samtímann fékk Boris loks tækifæri til að
leika hlutverkið sem hann hefur beðið eftir,
hugsjónamann sem berst við hlið banda­
manna gegn harðstjóra sem ógnar frjálslynd­
um gildum og friði í Evrópu. Frammistaðan
kynni að vera trúverðug ef ekki væri fyrir
sögulegan atburð sem stendur okkur nær í
tíma en Churchill og síðari heimsstyrjöldin.
Árið 2016 var Boris Johnson frjálslyndur
og vel liðinn borgarstjóri fjölmenningar­
borgarinnar Lundúna. Það kom flestum í
opna skjöldu þegar Boris gerðist á einni nóttu
helsti baráttumaður fyrir útgöngu Breta úr
Evrópusambandinu. Marga grunaði hann
um pólitíska hentistefnu; að afstaða hans
mótaðist ekki af hugsjón heldur sæi hann
í Brexit tækifæri til að komast sjálfur til
aukinna metorða.
Boris er nú forsætisráðherra. Embættið kann
þó að hafa verið dýrara verði keypt en Boris
gerði sér grein fyrir árið 2016.
„Hvernig getur svona gerst?“
Við upphaf frönsku byltingarinnar árið 1789
mátti finna tilraunir til þingræðis í fjórum
prósentum ríkja heims. Þeim löndum sem
búa við lýðræði hefur fjölgað jafnt og þétt
síðan þá, ekki síst eftir fall Berlínarmúrsins. Í
dag fer þeim hins vegar fækkandi. Samkvæmt
nýju árlegu mati samtakanna Freedom House
búa aðeins tveir af hverjum tíu jarðarbúum í
„frjálsu samfélagi“.
Þegar Bretar sneru bakinu við Evrópusam­
bandinu sneru þeir ekki aðeins baki við við­
skiptasambandi, frjálsu fólksflæði og meintri
skriffinnsku. Nú þegar stríð geisar á ný í Evr­
ópu blasir óþægileg staðreynd við. Lýðræði,
frelsi, mannréttindi og friður reyndust ekki
söguleg endastöð eins og Mjódd er endastöð
hjá Strætó.
Evrópusambandið er ekki aðeins efnahags­
bandalag heldur bandalag um hugsjón. Það er
yfirlýsing um hvernig við óskum þess að lifa.
Það er boðberi og málsvari frjálslyndra gilda,
lýðræðis, mannréttinda, samvinnu, víðsýni,
fjölbreytileika og umburðarlyndis.
„Hvernig getur svona gerst á 21. öldinni?“
heyrist víða sagt um stríðsátökin í Úkraínu
eins og veröldin vaxi upp úr stríði eins og
barn upp úr bleiu. Það er þegar við sofnum
á verðinum sem „svona“ gerist. Fyrir aðeins
tveimur vikum fannst okkur þau frjálslyndu
gildi sem við búum við svo sjálfsögð að okkur
datt ekki í hug að við þyrftum að gefa þeim
gætur. Boris fannst þau svo hversdagsleg árið
2016 að hann gat ekki ímyndað sér að það
hefði nokkrar afleiðingar þótt hann kastaði
þeim fyrir róða til framdráttar pólitískum
ferli sínum. En stríð eru ekki úr sögunni.
Lýðræði á undir högg að sækja. Frjálslyndi er
jafnhverfult og friður í Evrópu.
Svo kann að vera að við Íslendingar eigum
okkar eigin Boris. Hinn 13. desember árið
2008 birtist tímamótagrein í Fréttablaðinu
eftir tvær rísandi stjörnur innan Sjálfstæðis­
flokksins. Höfundarnir kölluðu eftir því að
Ísland hæfi aðildarviðræður við Evrópu­
sambandið. Ákallið hljóðnaði snarlega þegar
ljóst varð að það var hæstráðendum ekki
þóknanlegt. Annar greinarhöfundanna var
Bjarni Benediktsson. Bjarni er nú formaður
Sjálfstæðisflokksins.
Íbúar Úkraínu láta lífið við að berjast fyrir
frelsinu sem við hin gleymdum að verja. Það
tók sprengjudyn til að vekja Vesturlönd af
andvaraleysi. Ný heimsmynd blasir við. Er
ekki tími til kominn að við Íslendingar eigum
samtal um Evrópusambandið? n
Okkar eigin Boris
A lþjóðlegan baráttudag kvenna bar
upp á þriðjudag í þessari viku sem
senn er á enda – og af því tilefni
er vert að velta fyrir sér arf leifð
Vigdísar Finnbogadóttur og vægi
þess að hún var kjörin forseti Íslands fyrir
hálfum mannsaldri, fyrst kvenna í lýðræðis­
legum kosningum í heiminum.
Þar skipti vötnum í veraldarsögunni. Og
þótt þetta kunni að heita stór orð, liggur
meining þeirra fyrir í gerbreyttum heimi
kvenfrelsis og jafnréttis, þeirra megingilda
sem gera ráð fyrir jafnri stöðu kynjanna og
af þakka karllæga einsleitni við katla valds­
ins.
Kjör Vigdísar hratt af stað atburðarás sem
bylti gamalkunnri afstöðu til samfélagsins,
þeirri tálsýn að körlum væri betur lagið að
stjórna en konum. Og kannski liggur beinast
við að rifja upp ráman hlátur karlanna á
miðju ári 1980 þegar Vigdís talaði fyrir skóg­
rækt í framboðsræðum sínum.
Núna vildu allir skóginum hafa plantað,
svo miklu fyrr, enda brýnasta hagsmunamál
jarðarbúa að huga að loftslagsmálum.
Vigdís sá þetta fyrir vegna innsæis, ræktar­
semi og umburðarlyndis, svo nokkuð af því
sé nefnt sem á svo miklu meira erindi í sam­
félagið en frekja og valdhygli.
Það er af þessum sökum sem konur eru
kallaðar til valda í hverju landinu af öðru.
Frumkvæði, mannúð og ríkulegt erindi
Vigdísar í starfi forseta í rífan hálfan annan
áratug færði öðrum konum sanninn heim um
að kvenfrelsi væri ekki kenning ein.
Breytingin er alger. Ekki þarf annað en að
horfa til Norðurlandanna til að sjá glæsi­
legt brautargengi kvenna í stjórnmálum, en
ríkisstjórn Íslands leiðir Katrín Jakobsdóttir,
Mette Frederiksen í Danmörku, Magda lena
Andersson í Svíþjóð, Sanna Marin í Finnlandi
og stutt er síðan stallsystir þeirra Erna Sol­
berg leiddi norsku ríkisstjórnina.
Innan Evrópusambandsins hefur vegur
kvenna aukist sömuleiðis svo eftir hefur verið
tekið. Forseti framkvæmdastjórnar ESB er
Þjóðverjinn Ursula von der Leyen, forseti Evr­
ópuþingsins er Maltverjinn Roberta Metsola
og æðsti stjórnandi evrópska seðlabankans
er frakkinn Christine Lagarde.
Það mikilvæga við þessa þróun er að hún er
langþráð. Það stórkostlega við þessar breyt­
ingar eru að þær skila sér í réttlátara sam­
félagi þar sem mannréttindum er hampað,
en þau ekki fótum troðin af illsku og ógeðs­
legum yfirgangi. n
Arfleifð Vigdísar
Kjörskrár vegna kosningar um sameiningu
sveitarfélaganna Helgafellssveitar og
Stykkishólmsbæjar, sem haldnar verða
laugardaginn 26. mars 2022, skulu lagðar
fram eigi síðar en 16. mars 2022.
Kjörskrár skal leggja fram á skrifstofu
sveitarstjórna eða á öðrum hentugum stað
sem sveitarstjórn ákveður.
Þeim sem vilja koma að athugasemdum er
bent á að senda þær hlutaðeigandi sveitar-
stjórn.
Dómsmálaráðuneytinu,
12. mars 2022.
Framlagning kjörskráa
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 12. mars 2022 LAUGARDAGUR