Fréttablaðið - 31.08.2022, Síða 12

n Halldór
n Frá degi til dags
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason
tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Stórútgerð-
ir, eigendur
þeirra og
öll stór-
fyrirtæki
landsins
eru fyrir
löngu farin
út úr smá-
krónunni,
skiljan-
lega. Það er
skynsam-
legt.
Ólíklegt er
að varanleg
sátt náist
á vinnu-
markaði
fyrr en sátt
næst um
gjaldtöku
af auð-
lindum.
Pólitík snýst um að auðvelda líf og heimilisrekstur
fólksins í landinu. Gera stritið fyrir hinu daglega brauði
léttara. Sterkari samkeppnishæfni fyrirtækja skiptir
líka máli fyrir hag heimila.
Í nútímanum þurfa pólitískar ákvarðanir að fara
um langan veg í misflóknum kerfum áður en þær skila
sér heim í eldhús til fólks. Fyrir vikið þarf stjórnmála-
fólk stundum að hafa fyrir því að skýra tengslin milli
stefnumála þeirra og eldhússins.
Þetta rifjaðist upp fyrir mér þegar ég las á dögunum
grein eftir Friðrik Jónsson, formann BHM. Þar segir
hann þetta um tengslin milli sjávarútvegsstefnunnar
og kjarasamninga en þeir eru eldhúspólitík fyrir alla:
„Ólíklegt er að varanleg sátt náist á vinnumarkaði
fyrr en sátt næst um gjaldtöku af auðlindum. Mun það
taka áratugi nema áherslubreyting verði á vettvangi
stjórnmálanna en þangað til þarf að leitast við að skapa
tímabundna sátt.“
Þetta sýnir vel að sjávarútvegsmálin fjalla ekki bara
um afmarkaðan hluta í þjóðarbúskapnum heldur
tengjast stærri málum samfélagsins. Þau eru hvorki
einkamál sérfræðinga né einkamál þeirra sem eiga
beinna hagsmuna að gæta. Hún varðar alla þjóðina og
er stórt hagsmunamál fólksins heima við eldhúsborðið.
Gjaldmiðlamál eru fyrir mörgum frekar óspennandi
viðfangsefni. Samt hefur fátt annað meiri áhrif á hvers-
dagslífið: á pólitíkina við eldhúsborðið, vinnuna fyrir
hinu daglega brauði og starfsemi fyrirtækja.
Þegar við kölluðum fyrst eftir þjóðaratkvæði um
aðild að Evrópusambandinu var viðkvæði margra:
„Þetta má nú bíða. Gerum bara það sem þarf. Því ef við
fáum að ráða verður krónan eins og hver annar gjald-
miðill.“ Nú hafa þeir stjórnað í allmörg ár. Spyrjum
af því tilefni við eldhúsborðið: Hvers vegna þurfa
fjölskyldur og lítil og meðalstór fyrirtæki í íslenska
krónuhagkerfinu að borga tíu sinnum hærri vexti en
vinir okkar í danska krónuhagkerfinu. Til þess að glíma
við sömu verðbólgu?
Þetta er hin sanna eldhúspólitík sem snertir hið
daglega líf fólks. Er einhver ástæða til að bíða lengur?
Eigum við ekki skilið sömu kjör? n
Pólitík fyrir eldhúsið
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
formaður
Viðreisnar
Hvað er að frétta?
Stöðugar fréttir allan daginn á frettabladid.is
kristinnhaukur@frettabladid.is
arnartomas@frettabladid.is
Frægðarhöll Lilju
Lilja Alfreðsdóttir fær nú enn
einu sinni á baukinn fyrir vafa-
sama ráðningu. Nú fyrir ráðn-
ingu Hörpu Þórsdóttur þjóð-
minjavarðar. Ráðningin hefur
valdið fjaðrafoki sem er reyndar
ágætt að einu leyti fyrir Lilju.
Hún skyggir á aðra vafasama
ráðningu, Svanhildar Hólm, hjá
Viðskiptaráði, í starfshóp um
samkeppni og neytendamál.
Þessar tvær bætast í frægðarhöll
umdeildra ráðninga Lilju, með
Páli Magnússyni ráðuneytis-
stjóra og Einari Huga Bjarnasyni
raðnefndarmanni og fleirum.
Það er spurning hvort Lilja geti
ráðið pípara án þess að komast í
klandur?
Rimahverfi á nálum
Fjölmiðlar greindu nýlega frá því
að ung kona í Rimahverfi hefði
fengið óþægilega heimsókn um
helgina. Tvær dularfullar konur
bönkuðu upp á og vöktu óhug
með bjagaðri íslensku sinni og
skrítnum spurningum. Tengdust
þær yfirstandandi innbrota-
hrinu í hverfinu? Nei. Umræddar
konur ráku auga í fréttirnar og
svöruðu fyrir sig þar sem þær
höfðu einfaldlega farið húsavillt.
Uppsafnaður uggur Grafarvogs-
ins hvarf eins og dögg fyrir sólu.
Það væri óskandi að óhugnaður í
samfélaginu væri oftar einfald-
lega misskilningur. n
Vextir á dönskum húsnæðislánum
eru um þessar mundir 0,7 prósent,
fastir út lánstímann. Ein ástæða
þess að Danir geta haldið vöxtum
svo lágum og stöðugum er að
þeir eru í ESB og danska krónan er fasttengd
evrunni og studd af Evrópska seðlabankanum.
Í öllum löndum ESB eru vextir einungis
brotabrot af því sem er hér á landi þrátt fyrir
að samræmd mæling verðbólgu sýni að í allri
Evrópu er verðbólgan næstlægst hér á Íslandi.
Aðeins í Sviss er minni verðbólga en hér á landi.
Sviss er þekkt fyrir efnahagslegan stöðugleika.
Hví eru þá stýrivextir svo háir hér? Jú, ráð-
andi öfl hér á landi hafa ákveðið að vera með
séríslenskan gjaldmiðil til innanlandsbrúks.
Íslenska krónan hefur verið eins og korktappi
í stórsjó, stórskaddað almenning og dregið úr
samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs. Á einni
öld hefur hún rýrnað svo að hún er í dag aðeins
1/2000 hluti þess sem hún var um 1920.
Ekki er hægt að geyma verðmæti í íslenskri
krónu vegna þess að þau verða að engu. Verð-
tryggingunni var ætlað að bæta úr því en
afleiðingar verðtryggingar hafa birst okkur í
kollsteypum sem skaða atvinnulífið í landinu
og almenning en maka krókinn fyrir fjármála-
kerfið og efnamikla fjárfesta.
Ekki eru hins vegar allir á Íslandi háðir smá-
krónukerfinu. Íslenska smákrónan er fyrir
almenning og minni fyrirtæki. Stórútgerðir,
eigendur þeirra og öll stórfyrirtæki lands-
ins eru fyrir löngu farin út úr smákrónunni,
skiljanlega. Það er skynsamlegt.
Vaxtahækkanir Seðlabankans hafa hækkað
greiðslubyrði venjulegrar barnafjölskyldu
vegna húsnæðislána um 100 þúsund eða jafnvel
meira en eru hvalreki fyrir fjármagnseigendur.
Bankarnir græða vegna þess að Seðlabankinn
fer beinlínis í vasa barnafjölskyldna og sækir
peninga til að færa bönkum og fjárfestum.
Á meðan taka hinir ríku gjaldeyrislán til að
kaupa hlutabréf í bönkum og brosa að hinum
sem verða að taka lán á íslenskum vöxtum.
Alltaf kjósum við samt aftur þessa valdhafa
sem standa vörð um fjármagnið og traðka á
fólkinu í landinu. Þangað leitar klárinn sem
hann er kvaldastur.
Við þurfum að krefjast svara um hverju það
sætir að ráðamenn ríghalda í skaðlegan gjald-
miðil sem skaðar fólkið í landinu. Hvers vegna
mega bara auðmenn og stórfyrirtæki búa við
stöðugleika og hagstæð lánakjör? n
Þangað leitar
kvalinn klárinn
Ólafur
Arnarson
olafur
@frettabladid.is
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 31. ágúst 2022 MIÐVIKUDAGUR