Fréttablaðið - 07.09.2022, Blaðsíða 6

bth@frettabladid.is
Alþingi Eftirlits- og stjórnskipunar-
nefnd Alþingis aflar nú gagna um
beitingu 36. greinar starfsmanna-
laga þar sem embættismenn eru
skipaðir með tilflutningi án þess að
staða sé auglýst. Vinnan er afleiðing
skipunar Lilju Alfreðsdóttur ráð-
herra í stöðu þjóðminjavarðar.
„Við eigum von á að gögnin berist
fyrr en síðar,“ segir Þórunn Svein-
bjarnardóttir, formaður nefndar-
innar. Stefnt er að því að nefndin
klári málið næsta mánudag.
Til greina komi að nefndin
hrindi af stað frumkvæðisathugun
og þá yrðu kallaðir til vitnis ýmsir
umsagnaraðilar, bæði innan úr
Stjórnarráðinu sem og meðal hags-
munaaðila.
Spurð hvort það sé á valdsviði
nefndarinnar að afturkalla skipun-
ina, segist Þórunn að það sé ekki
gerlegt.
„Það er á könnu framkvæmda-
valdsins að skipa í stöðurnar. En
við getum skrifað álit og lagt til
breytingar á lögum.“
Fram hefur komið að Jóhann
Páll Jóhannsson, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, er með frumvarp í
smíðum um málið. n
Framboðsfrestur
Ákveðið hefur verið að viðhafa allsherjaratkvæða-
greiðslu í listakosningu í VR við kjör fulltrúa félagsins
á 45. þing Alþýðusambands Íslands 2022.
Kjörinn verður 91 fulltrúi og 40 til vara. Framboðslistar, með fyrirliggjandi
samþykki allra sem á listunum eru, ásamt meðmælum 300 fullgildra VR
félaga, þurfa að hafa borist kjörstjórn á skrifstofu VR, Húsi verslunarinnar,
Kringlunni 7, fyrir kl. 12:00 á hádegi 15. september næstkomandi.
Kjörstjórn VR
VR KRINGLUNNI 7 103 REYKJAVÍK SÍMI 510 1700 WWW.VR.IS
thp@frettabladid.is
RússlAnd Vladímír Pútín Rúss-
landsforseti var í gær við heræfingar
rússneska hersins og vinveittra
ríkja sem nú fara fram í austurhluta
landsins, skammt frá landamær-
unum að Norður-Kóreu og Kína.
Þær bera heitið Vostok-2022 og þátt
í þeim taka hermenn frá Kína, Laos,
Indlandi, Mongólíu, Níkaragva,
Sýrlandi, Armeníu, Kasakstan,
Kirgistan, Alsír, Hvíta-Rússlandi og
Tadsíkistan.
Heræfingarnar hófust 1. septem-
ber og lýkur í dag. Þátt í þeim taka
um 50 þúsund hermenn auk fjölda
f lugvéla og skipa. Síðast fóru sam-
bærilegar heræfingar fram árið
2018. n
Pútín á heræfingu
Pútín fylgdist grannt með í gær.
Fréttablaðið/EPa
Nefndin getur ekki afturkallað skipan
Þórunn
Sveinbjarnar-
dóttir, formaður
eftirlits- og
stjórnskipunar-
nefndar
thp@frettabladid.is
sómAlíA Fimmta árið í röð er útlit
fyrir að þurrkar valdi uppskeru-
bresti í Sómalíu. Meira en 700 börn
hafa látist vegna vannæringar og
UNICEF segir hungursneyð yfir-
vofandi. Árið 2011 létust um 250
þúsund manns úr hungri í landinu,
að langstærstum hluta börn.
Auk hungurs herja smitsjúk-
dómar á borð við mislinga, malaríu
og kóleru á Sómali. Líkt og hungrið
koma þeir verst niður á börnum.
Sameinuðu þjóðirnar hafa óskað
eftir um hálfum milljarði dollara í
neyðaraðstoð vegna ástandsins. n
Sómalía á barmi
hungursneyðar
Harpa Þórsdóttir og Lilja Dögg Alfreðsdóttir. Mynd/aðsEnd
Kosningarnar í Svíþjóð á
sunnudag verða afar spenn-
andi og stjórnarmyndun gæti
orðið snúin. Stjórnmálafræð-
ingur segir Svíþjóðardemó-
krata hafa riðlað blokka-
kerfinu.
kristinnhaukur@frettabladid.is
svíþjóð Skoðanakannanir benda
til þess að afar mjótt sé á munum
milli vinstri- og hægriblokkanna í
Svíþjóð fyrir kosningarnar á sunnu-
dag. Stjórnarmyndun gæti hins
vegar reynst snúin.
Kosið er um 349 þingsæti í 29
kjördæmum. Þröskuldurinn er 4
prósent og fastlega er búist við að
allir átta flokkarnir sem nú eiga sæti
á sænska þinginu komist yfir hann.
Staðan í sænskum stjórnmálum
í dag er margslungnari en oft áður.
„Þetta hefur verið óvenjulegt kjör-
tímabil. Stjórnmál í Svíþjóð eru yfir-
leitt frekar stöðug,“ segir Birgir Her-
mannsson stjórnmálafræðingur.
Það tók Stefan Löfven f jóra
mánuði að mynda ríkisstjórn
eftir kosningarnar árið 2018 með
Umhverf isf lokknum á meðan
Vinstriflokkurinn, Miðflokkurinn
og Frjálslyndir vörðu hana falli.
Árið 2021 missti Löfven stuðning
Vinstrif lokksins vegna húsaleigu-
mála og lauk þeim málum með
útgöngu hans úr stjórnmálum en
Sósíaldemókratar sitja nú einir í
stjórn með Magdalenu Andersson
sem forsætisráðherra.
Birgir segir að stóra undirliggj-
andi málið sé hvor blokkin stýri
landinu næstu fjögur árin. And-
ersson styðjist við Vinstriflokkinn,
Miðf lokkinn og Umhverfisf lokk-
inn. Ulf Kristersson, formaður
hægriflokksins Moderata, styðjist
við Frjálslynda, Kristilega demó-
krata og Svíþjóðardemókrata.
Sósía ldemók r at a f lok k u r inn
mælist langstærstur með 29 pró-
senta fylgi og vinstriblokkin 49,7
prósent í könnunum. Hægri-
blokkin mælist með 49 prósent en
Moderata aðeins 17,6 prósent af því
en Svíþjóðardemókratar með 19,9.
Birgir segir mikið fylgi Svíþjóðar-
demókrata hafa riðlað öllu blokka-
kerfinu.
Hann segir að fái Svíþjóðar-
demókratar meira upp úr kjörköss-
unum en Moderata gæti það flækt
stöðuna fyrir stjórnarmyndun á
hægrivængnum. Moderata geti ekki
myndað stjórn án Svíþjóðardemó-
krata. Fordæmi séu þó fyrir því að
minni f lokkur stýri ríkisstjórn.
Svo sem eftir dönsku kosningarnar
árið 2015 þegar hægrif lokkurinn
Venstre myndaði ríkisstjórn með
stuðningi Danska þjóðarflokksins.
Slíkt mynstur gæti lsést að nýju.
Miðf lokkurinn, sem áður sat í
ríkisstjórn með hægrimönnum,
f lutti sig um blokk því hann vildi
ekki neitt samstarf með Svíþjóðar-
demókrötum, sem er róttækur
hægri-popúlistaflokkur með rætur
í nýnasisma.
Flæk jan á v instr ivæng num
lýtur að því að Miðflokkurinn vill
Vinstrif lokkinn ekki í stjórn og
Vinstrif lokkurinn vill ekki styðja
stjórn sem hann á ekki sæti í. Birgir
á von á því að fái vinstriblokkin
meirihluta verði óbreytt samstarf,
Sósíaldemókratar í ríkisstjórn með
þremur stuðningsflokkum.
En völd eru ekki það eina sem
kosningarnar snúast um. Orkumál
hafa verið fyrirferðarmikil og vel-
ferðar- og efnahagsmál. Ein stærsta
breytingin í sænskum stjórnmálum
frá upphafi, aðildarumsókn að
NATO, er ekki hitamál.
Mestar efasemdir heyrist þó frá
Vinstriflokknum. „Flestir aðrir sam-
þykkja þessa umsókn. Sumir telja
hana illa nauðsyn en aðrir hafa lengi
stefnt að henni.“ Málið er hins vegar
viðkvæmt vegna samninganna við
Tyrki og krefjist því styrkrar ríkis-
stjórnar.
Innf lytjendamál og mál tengd
glæpum og gengjum hafa einnig
verið í sviðsljósinu. „Svíþjóðar-
demókratar hafa fengið mikið fylgi
út á þessi mál og þau hafa reynst
ríkisstjórninni erfið,“ segir Birgir. n
Vinstri- og hægriblokkir hnífjafnar
Ulf Kristersson, formaður Moderata, og Magdalena Andersson, formaður Sósíaldemókrata, berjast um forsætisráð-
herrastólinn í Svíðþjóð. Kosningar fara fram í landinu næstkomandi sunnudag. Fréttablaðið/EPa
Aðildin að NATO er
ekki sérstaklega
umdeilt mál.
Birgir Hermanns-
son, stjórnmála-
fræðingur
6 Fréttir 7. september 2022 MIÐVIKUDAGURFréttablaðið