Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Qupperneq 17

/. drgangur . 2. ámfjórðungur VAKA
verða næsta bráð Þjóðverja. Að
vísu hafði Frakkland styrkt sig
með að ganga í hernaðarbandalag
við Rússland 1935, og hafði Rúss-
land skuldbundið sig til að koma
Tékkum til hjálpar með her ef
ráðizt yrði á þá, en þó með því
skilyrði, að Frakkar færu með í
stríðið.
Ennfremur virtist aðstaða
Tékka styrkjast við það, að enska
stjórnin gaf í lok apríl 1938 yfir-
lýsingu, er gekk út á að England
mundi standa með Frakklandi, ef
til styrjaldar kæmi um Tékkósló-
vakíu. Hafði England frá því 1936
verið í landalagi við Frakkland um
varnir vesturlandamæranna, en
hafði ekki skuldbundið sig til að
taka þátt í að verja Rússland eða
Tékkóslóvakíu. Það veikti Frakk-
land að vera þannig í bandalagi á
tvær hliðar, þar eð það var mögu-
leiki fyrir því, að árekstrar yrðu
um skuldbindingarnar gagnvart
hvorum aðila fyrir sig, en ofan-
nefnd yfirlýsing Englands virtist
gefa beztu vonir um, að England,
Frakkland og Rússland mundu
standa sama um að verja Tékkó-
slóvakíu, ef til árásar kæmi.
En þegar til kom reyndist þessi
yfirlýsing ensku stjórnarinnar
fals eitt, og leitaði hún sér þegar
ráðs til að komast undan því að
halda það loforð, sem í yfirlýsing-
unni var fólgið. Gat hún komið
því til leiðar við tékknesku stjórn-
ina, að hún gekk inn á að enskur
lávarður (Runciman) yrði gerður
að sáttasemjara í deilunni milli
Tékkóslóvakíu og Þýzkalands.
Þetta veikti aðstöðu Frakka, því
að samkvæmt yfirlýsingunni urðu
Englendingar að koma til hjálpar,
ef Frakkar færu í stríð út af
Tékkoslóvakíu. Franska stjórnin
hafði aðstöðu til að ráða mestu
um það, hvort farið yrði í stríðið
eða ekki, en er Englendingar
höfðu fengið sáttasemjara í deil-
unni, þá var mögulegt að koma
fram með sáttaboð, sem gerðu
þeim fært að hálsa fram af sér
skuldbindingarnar við Frakka.
Enda sýndi það sig brátt, að það
var ákveðinn vilji ensku stjórnar-
innar að ofurselja Tékkóslóvakíu
fremur en fara í stríð við
Þýzkaland. Það, sem vafalaust
hefir valdið mestu um þessa af-
stöðu Englands, hefir verið
hræðslan um að Rússar mundu
verða ofjarlar á meginlandinu, ef
Þýzkaland yrði undir í stríði við
Frakkland, Rússland og England.
Hinn mikli styrkur frönsku verka-
lýðshreyfingarinnar gerir það að
verkum, að England treystir
Frakklandi ekki til að standa á
móti socialismanum, ef Þýzkaland
yrði undir í stríði og bylting bryt-
ist þar út.
Eftir innlimun Austur-
ríkis kom það brátt í
ljós að Þjóðverjar ætluðu ekki að
draga það lengi að ráðast á
Tékkóslóvakíu. Æsingar nazista í
95
Sunctur-
limunin