Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Side 34

VA IvA I ■ árgangur . 2. ársfjórdungur
arþroska fyrr en þær eru orðnar
mæður.
Á miðöldunum var Norðurálfan
allt of mikið undir áhrifum ó-
giftra manna. Nú á dögum gera
ógiftar konur sig um of gildandi
í opinberu lífi, mæðurnar of lítið.
Fáar skoðanir virðast mér eins
andstyggilegar og sú skoðun
margra uppeldisfræðinga, að kona
verði óhæf sem kennari, þegar
hún er orðin móðir. Af því að ég
virði gott hjónaband svo mikils,
þá álít ég að það eigi að vera
hægt að slíta því, þegar það ein-
hverra hluta vegna mistekst, en
ekki eins og nú fyrir aðeins eina
ástæðu. Þetta mun nú vera kall-
að „að grafa undan helgi hjóna-
bandsins“!
*
Af flestum hjónaböndum fæð-
ast börn. Allir eru sammála um,
að það leiddi til ófarnaðar, ef
fæðingum fækkaði um helming á
landi hér — þá myndi fólkinu
fækka hröðum skrefum — eða
þeim fjölgaði um helming, svo
að íbúatalan ykist of ört. En menn
greinir á um, hvort of mörg eða of
fá börn fæðist eins og nú er. Sjálf-
ur veit ég ekki, hvað segja skal,
þótt mér sé ljóst, að of mörg börn
fæðist í fátækrahverfunum, en of
fá í vel stæðu og vel hýstu út-
hverfunum. En skynsamleg niður-
staða um mannfjölgun og mann-
fjölda mun ekki fást fyrr en við
gerum okkur ljóst, að um hreint
112
talnadæmi er að ræða, sem ekki
verður leyst með því að einblína á
tómar skýjaborgir.
Uppeldiskerfi vort er ranglátt
gagnvart börnunum, af því að
meirihluti þeirra er afskiptur og
varla nokkurt fær tilsögn í vís-
indalegum sannindum frá mann-
legu sjónarmiði. Vísindaleg
kennsla ætti ekki að byrja á lög-
málum um fallhraða og hreyf-
ingu einhverra dularfullra hluta,
heldur á líkama mannsins sjálfs.
Á því byrjaði mín uppfræðsla,
þegar ég var þriggja ára.
Einstaklinga á milli, karla og
kvenna, er geysilegur meðfæddur
mismunur, sem ekkert uppeldi
megnar að vega upp. Eg get ekki
hugsað mér að nokkur þjálfun
hefði getað breytt Ramsay Mac
Donald í Jack Hobbs eða gagn-
kvæmt. Fyrirmyndar þjóðfélag
væri það, sem gæfi hverjum karli
og konu tækifæri til að ávaxta
sitt meðfædda pund til hins ýtr-
asta. Tvö meginskilyrði eru fyrir
því. í fyrsta lagi frelsi, sem leyfir
hverjum einstaklingi að þroskast
eftir upplagi sínu, en reynir ekki
að steypa alla í sama mótið. —
hversu ágætt, sem það kynni að
vera. í öðru lagi, jafnir möguleik-
ar, sem þýðir, að hver maður geti,
eftir því sem í mannlegu valdi
stendur, komizt á þá hillu í lífinu
sem bezt hæfir upplagi hans. Sóun
á mannlegum verum er meira böl
í okkar samfélagi, heldur en nokk-