Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Side 38

VAKA í. árgangur . 2. ársfjórðungur
Jon Pálmason:
$veitaineiiiiiiig*
i.
ram um aldamótin síðustu var
islenzka þjóðin aðallega
bændaþjóð og menning hennar
sveitamenning. Til þess liggja al-
kunnar og eðlilegar orsakir. Land-
námsmennirnir flestir voru norsk-
ir sveitahöfðingjar, sem höfðu til
að bera svo sterka frelsisþrá og
ríkan sjálfstæðisanda, að þeir
hikuðu ekki við að yfirgefa óðul
sín og æskustöðvar og flytja
hingað í eyðilandið, fremur en
beygja sig fyrir þvi ofríki og kúg-
un, sem þeim var boðið af óvægn-
um einvaldskonungi. Menning
þeirra var fornaldar sveitamenn-
ing og undirstöðuatriði hennar
drengskaparhugsjón og fyrir-
hyggja, en víkingseðlið svo ríkt,
eg álíti að við getum ennþá orðið
eins voldug þjóð og nokkru sinni
fyrr, ef við erum reiðubúnir til að
laga okkur eftir nýjum skilyrðum,
sem lífið útheimtir. En jafnvel
þótt eg verði mulinn til agna við
eyðingu Lundúnaborgar í næsta
116
að öllu var fórnað, ef svo bar
undir, fremur en láta hlut sinn
fyrir drengskaparsnauðum og læ-
víslegum yfirgangi.
Þessi sami andi ríkti hér á landi
í ríkum mæli fram eftir öldum
og á ennþá sterk ítök í fjölda ís-
lendinga, enda ættareðli, sem
niðurlæging, kúgun og hörmungar
16.—19. aldar hefir ekki getað
drepið. Það, sem laðaði landnáms-
fólkið mest, var hin óumræðilega
náttúrufegurð og hið frjósama,
gróna land, enda hefir fjármála-
líf íslendinga lengst af verið fyrst
og fremst bundið við hinar gróð-
ursælu sveitabyggðir og jafnan
talið eftirsóknarverðast að njóta
lífsins þar, sem frjósemi náttúr-
unnar var mest. Reki, veiðiskapur
ófriði, eða drepinn úr hungri í
næstu uppreisn hér á landi, þá
vonast eg eftir að fá tíma til að
hugsa sem svo um leið og eg dey:
„Eg er því feginn, hvenær eg lifði
og hvar. Það var nógu gaman.“
Jón Eyþórsson þýddi.