Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Page 66

VAKA 7. árgangur . 2. ársfjórdungu
kommúnismans. Einkum þykir höfund-
inum hafa tekizt upp að lýsa þrotlausum
tilraunum einstaklinganna — meðvituð-
um og óafvituðum — til þess að brjóta
fjötra einhæfninnar, finna sjálfa sig í
hópsálinni, sem valdhafarnir leitast við
að skapa.
Þegar valdhafarnir voru búnir að átta
sig á, hver var tilgangurinn með bók-
inni, var hún tafarlaust gerð upptæk.
Samtímis hvarf höfundurinn, eins og
jörðin hefði gleypt hann, og hefir ekki
til hans spurzt síðan.
Vel Itiiin kona
engdadóttir „tinkonungsins“ bolivi-
anska, frú Patino, hefir nú hlotið
titilinn best klœdda kona heimsins, eftir
ársstyrjöld um kjóla og hatta við her-
togafrúna af Windsor. En þessi sigur
hefir orðið dýrkeyptur. Patino gamli
tengdapabbi, hefir lýst því yfir við París-
arblöðin, að hann hafi látið tengda-
dóttur sína hafa til umráða í þessu til-
efni röska eina milljón króna í íslenzkum
peningum. — Það má sjá af þessu, að
tízkustyrjöld verður ekki unnin án þess
að hafa gnægð fjár handa á milli, frem-
ur en aðrar styrjaldir.
„Ileiilein4* I l*óllandi
Ekki alls fyrir löngu lét Göbbels þau
orð falla, að sérhver þýzkur minni-
hluti utan Þýzkalands ætti sinn „Hen-
lein“. Þetta mun ekki vera fjarri sanni.
Jafnvel þýzki minnihlutinn í Póllandi,
sem annars lætur lítið á sér bera, á sinn
„Heinlein“. Hann heitir Rudotph Weis-
ner. — Weisner er hávaxinn, ljóshærð-
ur maður, hálffertugur að aldri. Hann
á sæti í pólska þinginu sem fulltrúi
þýzka minnihlutans, en annars lætur
hann lítið á sér bera, einkum síðan
undirritaður var vináttusáttmálinn milli
Þjóðverja og Pólverja.
Aiýfundnaland
lestir munu vita, að Nýfundnaland
(Newfoundland) liggur við austur-
strönd Ameríku, og að á grunnunum úti
144
fyrir því eru ein hin beztu þorskfiski-
mið í heimi. Lengra nær nær þekking
almennings yfirleitt ekki í þessum efn-
um.
Danski rithöfundurinn Aksel Sande-
mose hefir gist Nýfundnaland á ferðum
sínum um Ameríku. Hann hefir ritað
nokkuð um landið, einkum höfuðborgina
og íbúana. Frásögn hans er skýr og
skemmtileg og vel til þess fallin að varpa
ljósi yfir þessa framandi þjóð. — Það,
sem hér á eftir verður sagt um íbúa
Nýfundnalands, verður byggt á frásögn
Sandemose.
íbúar Nýfundnalands eru einkum af
írskum, skozkum eða enskum ættum,
en annarra þjóðflokka, svo sem Frakka
og Skandinava, verður þar einnig vart.
Og þó að þjóðernið sé svona blandað, er
hægt að tala um íbúa Nýfundnalands
sem þjóð. Þeir eru ólíkir öðrum íbúum
Norður-Ameríku, þeir eru Nýfundna-
lendingar, bráðlynd, óeirðagjörn og
hreinskilin þjóð, sem lklega á hvergi
sinn líka í heiminum, Óeirðir eru nálega
daglegt brauð í St. John’s, höfuðborg
landsins. Þó er landslýður konungshollur.
Þegar unga fólkið í St. John’s, sem mikið
iðkar skautahlaup, heyrir God save the
king hljóma frá hátölurunum á skauta-
svellinu, nemur það staðar, og ungu
mennirnir standa berhöfðaðir meðan
lagið er leikið.
Menntun er ekki á háu stigi á Ný-
fundnalandi. Fjöldi manns er ekki læs
og hugtak eins og almenn upplýsing er
ekki í hávegum haft. Fámenni og kunn-
ingsskapur allra hefir sett sinn blæ á
fólkið. Það er vakað yfir breytni nábú-
ans, eins og líferni hans sé hið eina
í veröldinni, sem einhverju máli skiptir.
Siðavendni er mikil. Ef grunur leikur á
því, að ung stúlka hafi verið ein með
karlmanni nokkra stund, veldur það
mikilli hneykslun og verður umræðu-
efni fólks svo vikum skiptir.
Sandemose kveðst aldrei hafa séð unga
gifta konu á Nýfundnalandi. Ástæðuna
telur hann þá, að konurnar hafi sérstakt
lag á því að verða gamlar um leið og
þær ganga í hjónaband.