Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.06.1938, Síða 42

VAIv A 1. árgangur . 2. ársfjórðungur
umbætur sköpuðu. Það er því ekki
ofmælt að segja, að sumar sterk-
ustu stoðir okkar fornu sveita-
menningar séu farnar að fúna til
endanna. Þetta er þó ekki nema að
nokkru leyti komið í ljós enn, af
því að allt sveitafólk okkar lands,
sem er upp alið áður en öldukast
stríðsáranna æddi yfir landið, er,
ef svo mætti segja, vaxið upp í
þeim jarðvegi, sem skapaði hugs-
unarhátt gagnólíkan þeim, sem
kunnastur er í viðskiptalífi síð-
ustu ára. Þetta fólk hefir því haft
ljósan skilning á nauðsyn þess að
framleiða til eigin þarfa, að virða
fyrirhyggju, nægjusemi og spar-
semi og að sjá og skilja hvílíkur
auður er í náttúrufegurð og gróð-
urlendi okkar frjósömu sveita.
Þegar þetta fólk fellur frá, þá er
víða um sveitir landsins þannig
ástatt, að litlar líkur eru til að
aðrir taki við jörðunum, ef ekki
breytist til muna sú stefna, að
hugur uppvaxandi fólksins leiti
til bæjanna. Skólamenning og
fjármálastefna undanfarinna ára
hefir líka verið þannig, að svo
hlaut þetta að fara, og straumur-
inn fer áreiðanlega vaxandi, ef
ekki verður breytt í réttara horf.
III.
Um það er ekki að villast, að ís-
lenzka þjóðin er á hættulegum
vegi, bæði fjárhagslega og menn-
ingarlega. Að vitna í skólalærdóm
nútímans dugir þar ekki til mót-
120
mæla, og þó að allar okkar verk-
legu framfarir séu góðar á sína
vísu, þá duga þær ekki til björg-
unar, ef svo gengur lengi enn, að
framleiðslan til sjávar og sveita
sé rekin með tapi. Sá hugsunar-
háttur, sem hefir fengið byr undir
báða vængi á síðustu árum, að það
sé eftirsóknarverðast að vinna
fyrir kaupi í föstum stöðum eða
lausri vinnu og að ríkisvaldið eigi
að sjá fyrir öllum, sem ekki geta
lifað vel með þeim hætti, hann
stefnir áreiðanlega í öfuga átt við
heill þjóðarinnar, og er þegar far-
inn að reka sig óþyrmilega á.
Stórfelld breyting er því óum-
flýjanleg, og hún verður að stefna
í þá átt, að nota betur en nú okkar
ágæta, frjósama land.
Undirstaðan í fjármálabyggingu
kaupstaðanna, sjávarútvegurinn,
hefir reynzt ótrúlega sterk. Þó er
hún farin að haggast og bila
vegna ofhleðslu og er óhætt að
segja, að litlar líkur séu til, að hún
þoli lengi enn, ef ekki er létt á
farginu. Nú fjölgar þjóðinni mikið
á annað þúsund manns á ári. Sá
hópur þarf árlega að fá lífsfram-
færi til viðbótar þeim, sem fyrir
eru. Það er auðvitað sjálfsagt að
tryggja svo sem unnt er velgengni
sjávarútvegs og iðnaðar, en það
er eigi að síður víst, að framtíð
íslands byggist mest á okkar frjó-
sama, gróna landi. í sveitunum
getur áreiðanlega lifað mörgum
sinnum fleira fólk en þar er nú,