Fréttablaðið - 10.02.2023, Blaðsíða 2

ser@frettabladid.is
LÖGREGLumáL Tilkynntum nauðg­
unum fækkaði um meira en fjöru­
tíu prósent á tímum samkomu­
takmarkana árið 2020, miðað við
meðaltal áranna 2018 til 2019, en
krár og skemmtistaðir voru þá ein­
att lokuð snemma nætur.
Þetta kom fram í máli Sigríðar
Bjarkar Guðjónsdóttur ríkislög­
reglustjóra sem var með framsögu
á Forvarnaráðstefnu VÍS í Hörpu í
vikunni.
Alls voru skráðar 114 nauðganir
hjá lögreglunni það ár, en meðal­
talið á fyrrnefndu árabili var 201.
Að sögn Sigríðar Bjarkar tók
skráðum nauðgunum svo að fjölga
strax þegar slakað var á samkomu­
takmörkunum.
Samkvæmt tölum frá ríkislög­
reglustjóra á meginþorri tilkynntra
nauðgana til lögreglu sér stað um
helgar, frá föstudegi til sunnudags
– og þá sér í lagi frá miðnætti til sex
um morguninn. n
Skráðum nauðgunum
fjölgaði strax þegar
slakað var á samkomu-
takmörkunum.
Útlendingafrumvarpið
Atkvæðagreiðsla fór fram um útlendingafrumvarp Jóns Gunnarssonar dómsmálaráðherra á Alþingi í gær. Var frumvarpinu síðan vísað aftur til nefndar áður
en það fer til þriðju umræðu á þingi. Hér sjást ráðherrar ríkisstjórnarinnar með eftirvæntingu í augum á meðan á atkvæðagreiðslunni stendur.
Fréttablaðið/Sigtryggur ari
Svonefndir hjartahlauparar
sem tengjast neyðarlínunni
og appi ef upp kemur mögu­
legt hjartaáfall koma til
aðstoðar ef þeir eru nærri.
svavamarin@frettabladid.is
HEiLbRiGðismáL Grethe Thomas,
hjúkrunarfræðingur og verkefna­
stýra hjá TrygFonden í Danmörku,
hélt fyrirlestur um verkefnið
Hjartahlauparar á árlegri forvarna­
ráðstefnu VÍS í Hörpu á dögunum.
Hún segir frá þeirri framför sem
hefur orðið á síðustu tuttugu árum
í Danmörku með herferðum til að
láta fólk vera óhrætt við að bregðast
við og aðstoða ef einhver í nærum­
hverfi þess fær hjartaáfall.
„Á síðustu 20 árum hefur verið
reynt að breyta samfélagslegri
hugsun með því að hvetja fólk til
að vera óhrætt við að beita skyndi­
hjálp ef upp koma hjartaáföll í
návist þeirra. Í byrjun voru aðeins
um tuttugu prósent einstaklinga
sem þorðu að aðstoða, en með her­
ferðunum hækkaði prósentan í 79,“
segir Grethe og heldur áfram:
„Við sögðum við Danina: just do
it. Maður þarf ekki að vera hræddur
heldur bara ráðist í verkið. Þú getur
ekki gert neitt vitlaust því að ein­
staklingurinn deyr ef þú gerir ekki
neitt.“
Þess má geta að aðeins tuttugu
prósent þeirra sem fá hjartaáfall
utan sjúkrahúss á Íslandi lifa af, líkt
og var áður í Danmörku.
Árið 2017 var appið Hjartahlaup­
arar sett á laggirnar sem býður
Dönum upp á að skrá sig til að
hlaupa til og aðstoða ef upp kemur
grunur um mögulegt hjartaáfall hjá
einstaklingi í nokkurra kílómetra
radíus frá þeim.
Hægt er að sjá á korti í appi hvar
næsta hjartastuðtæki er staðsett.
Grethe segir þann sem fyrstur sé á
staðinn hringja í neyðarlínu. Þaðan
séu send skilaboð á 20 hjartahlaup­
ara á svæðinu.
„Mikilvægast er að hjartahlaupari
sé með hjartastuðtæki meðferðis til
að halda einstaklingnum á lífi þar
til fagaðilar koma á staðinn. Þess
má geta að hjartahlaupari er oft
mun fyrri til að koma einstaklingi
til bjargar en sjúkraflutningamenn
til dæmis, sem gerir hlutverk hjarta­
hlauparans afar mikilvægt,“ segir
Grethe.
Að sögn Grethe er einfalt hjarta­
hnoð ekki nóg til að halda fólki á lífi
þar sem biðin eftir sjúkrabíl sé löng.
„Það koma vanalega um það bil
fimm hjartahlauparar á svæðið en
þeir fara allir í mismunandi hlut­
verk hverju sinni. Það var eitthvað
sem við sáum ekki fyrir í byrjun.
Einhverjar sinna börnum, nákomn­
um eða jafnvel hundinum,“ segir
Grethe.
Fjöldi hjartahlaupara jók st
gríðarlega eftir að knattspyrnu­
maðurinn Christian Eriksen fékk
hjartaáfall í landsleik. Grethe segir
það ekki hafa verið hjartahlaupara
sem var fyrstur á vettvang í hans
tilfelli en Hjartahlauparaverkefnið
hafi þó við það fengið töluverða
athygli vegna atviksins.
„Nánast allir Danir og alheimur­
inn urðu vitni að því þegar Eriksen
var endurlífgaður á aðeins tíu mín­
útum. Það sýnir okkur að skjót við­
brögð með hjartahnoði og stuðtæki
bjargar mannslífum.“ n
Danskir hjartahlauparar til
reiðu og bjarga lífi margra
Grethe Thomas,
verkefnastýra
hjá TrygFonden
„Takk fyrir að sýna
okkur að krabbamein
er ekki dauðadómur“
lifidernuna.is
Kolluna upp
fyrir mig og
vinkonu mína!
Flestar nauðganir
eftir miðnætti
Vakning varð er lífi Christian Eriksen var bjargað í landsleik. Fréttablaðið/getty
gar@frettabladid.is
NáttúRa Vakir sem myndast hafa
í Öskjuvatni geta aðeins verið
útskýrðar með auknum jarðhita.
Þetta kom fram í gærkvöldi á
Facebook­síðu Rannsóknarstofu
í eldfjallafræði og náttúruvá hjá
Háskóla Íslands.
„Eins og sjá mátti á myndum,
birtum fyrr í dag [í gær] frá Sentinel
tungli ESA, þá eru vakir í ís Öskju­
vatns af brigðilega stórar,“ segir í
færslunni. Því hafi verið teknar
saman myndir aftur til ársins 2016.
„Á þessu átta ára tímabili kemur
skýrt fram að vakirnar sem komu
fram í gær [í fyrradag] eru stórar
og geta bara verið útskýrðar með
auknum jarðhita í vatninu,“ segir
í færslunni. Þetta sé í takt við þau
ummerki sem mælst hafi, landris
og skjálfta. „Það er því vert að vera
vel vakandi hvað Öskju varðar þessa
dagana.“
Fram kemur að jarðhitainnslag
hafi orðið á bilinu 25. janúar til 8.
febrúar.
„Við fylgjumst með,“ skrifa vís­
indamennirnir. n
Afbrigðilegar vakir sjást á Öskjuvatni
Askja er þekkt eldstöð.
Fréttablaðið/getty
2 Fréttir FRÉTTABLAÐIÐ 10. FeBRúAR 2023
FÖStUDAGUr