Fréttablaðið - 14.02.2023, Blaðsíða 26

Stella Soffía
segir dagskrá
Bókmennta-
hátíðar í ár vera
einkar fjöl-
breytta, enda
muni höfundar
frá öllum heims-
álfum, nema
Suðurskautinu,
taka þátt.
Fréttablaðið/
Sigtryggur ari
Tvöfaldi Pulitzer-verðlaunahafinn
Colson Whitehead kemur fram á Bók-
menntahátíð í vor. Fréttablaðið/getty
Sannkallaðar stórstjörnur úr
bókmenntaheiminum koma
fram á Bókmenntahátíð í
Reykjavík í vor, á meðal þeirra
er tvöfaldur Pulitzer-verð-
launahafi.
Bókmenntahátíð í Reykjavík verður
haldin í sextánda skiptið 19. til 23.
apríl 2023. Hátíðin, sem er tvíær-
ingur, var fyrst haldin árið 1985 og
fagnar því senn fjörutíu ára afmæli.
Stella Soffía Jóhannesdóttir, fram-
kvæmdastjóri Bókmenntahátíðar,
segir fjölmarga höfunda á leiðinni
til landsins og að lesendur eigi gott
í vændum.
„Það ber kannski helst að nefna
bandaríska rithöfundinn Colson
Whitehead. Hann er algjör stór-
stjarna í bókmenntunum og tvær
bóka hans hafa komið út í íslenskri
þýðingu Árna Óskarssonar, Neðan-
jarðarjárnbrautin og Nickel-strák-
arnir. Hann er náttúrlega marg-
verðlaunaður höfundur og hefur
fengið Pulitzer-verðlaunin tvisvar
sinnum,“ segir hún.
Colson Whitehead fékk Pulitzer-
verðlaunin í bókmenntum árið 2017
fyrir skáldsöguna Neðanjarðarjárn-
brautin (e. The Underground Rail-
road) og aftur árið 2020 fyrir skáld-
söguna Nickel-strákarnir (e. The
Nickel Boys).
„Þetta eru brilljant bækur, hann
er frábær rithöfundur og nær til svo
margra lesenda og ég held að hann
eigi stóran lesendahóp á breiðu
aldursbili á Íslandi eins og annars
staðar. Mér finnst það mikil tíðindi
að hann sé að koma, bækur hans
snerta lesendur mjög djúpt,“ segir
Stella Soffía.
Mikilvirkur höfundur
Á Bókmenntahátíð kemur einnig
rithöfundur sem er íslenskum les-
endum vel kunnugur, breski höf-
undurinn Alexander McCall Smith
sem sló í gegn með bókaröð sinni
um Kvenspæjarastofu Nr. 1 í byrjun
aldarinnar.
„Ég myndi segja að hann sé einn
upphafsmaður kósíkrimmanna,
vinsældir þeirra ganga í bylgjum
og eru einmitt í nokkurs konar
hápunkti núna,“ segir Stella Soffía.
„Þessar bækur náðu alveg gríðar-
legum vinsældum um heim allan og
voru mikið þýddar hérna á Íslandi
líka.“
Alexander McCall Smith er mikil-
virkur höfundur og hefur skrifað
tugi bóka sem hafa selst í milljónum
eintaka víða um heim. Stella telur
hann vera höfund sem eigi greiða
leið til lesenda því bækur hans fjalla
gjarnan um venjulegt fólk í venju-
legum aðstæðum.
„Hann er líka með svo áhugaverða
baksögu sem höfundur því hann
er fæddur í Simbabve, sem þá hét
Suður-Ródesía, þannig hann hefur
einhvern veginn þessa tvísýni, hann
var hvítur maður í nýlendu sem flyt-
ur svo aftur heim. Ég held að hann
hafi frá ótrúlega mörgu að segja og
hann segir líka mjög skemmtilega
frá,“ segir hún.
Umdeild fjölskyldusaga
Er einhver höfundur sem þú ert sér-
staklega spennt fyrir að fá hingað til
lands?
„Ég er mjög spennt fyrir til dæmis
henni Vigdisi Hjorth, sem er einn af
helstu samtímahöfundum Noregs.
Hún er ótrúlega flott á sviði, það er
virkilega gaman að hlusta á hana
tala og hún er alveg frábær sögu-
maður. Enn sem komið er hefur
bara ein bók eftir hana komið út á
íslensku, skáldsagan Mamma, sem
kom út fyrir löngu síðan. Það er hins
vegar væntanleg eftir hana bókin
Arv og miljø í þýðingu með vorinu.
Sú bók kom út fyrir nokkrum árum
í Noregi og vakti gríðarlega athygli.
Vigdis er þar að skrifa sögu fjöl-
skyldunnar sinnar og meðal ann-
Heims þekkt ir höf und ar á Bók mennt a há tíð
Erlendir höfundar á Bókmenntahátíð 2023
n Boualem Sansal
n Hannah Kent
n Colson Whitehead
n Kim Leine
n Vigdis Hjorth
n Åsne Seierstad
n Alexander McCall Smith
n Mariana Enriquez
n Lea Ypi
n Goncalo Tavares
n Jenny Colgan
n Jan Grue
n Dina Nayeri
n Alejandro Palomas
Þorvaldur S.
Helgason
tsh
@frettabladid.is
ars um misnotkun föður síns. Þessi
bók hefur komið út víða um heim
undanfarin ár.“
Að sögn Stellu vakti skáldsagan
Arv og miljø mikla athygli þegar
hún kom út í Noregi 2016 og voru
ekki allir á eitt sáttir um bókina.
Systir Vigdisar, Helga Hjorth, var
til að mynda svo ósátt við hana að
hún skrifaði sína eigin bók, Fri vilje,
þar sem hún segir sína hlið af fjöl-
skyldusögunni.
Bók um síðustu aftökuna
Annar höfundur sem er mörgum
Íslendingum vel kunnur er ástralski
höfundurinn Hannah Kent sem
vakti heimsathygli fyrir frumraun
sína, Náðarstund (e. Burial Rites).
Bókin kom út 2013 og fjallar um síð-
ustu aftökuna á Íslandi, þegar Agnes
Magnúsdóttir og Friðrik Sigurðsson
voru tekin af lífi 1830 fyrir morð á
Natani Ketilssyni og Pétri Jónssyni.
„Hannah var skiptinemi á Íslandi
sem unglingur, fékk veður af þess-
ari sögu og heillaðist af henni,“ segir
Stella.
Það er ekki oft sem erlendir rit-
höfundar skrifa bækur sem gerast á
Íslandi og hvað þá að þær slái í gegn
á heimsvísu en ítalski leikstjórinn
Luca Guadagnino vinnur að kvik-
myndaaðlögun skáldsögunnar með
Hollywood-stjörnunni Jennifer
Lawrence í aðalhlutverki.
„Allt í kringum okkur eru sögur
og frásagnir sem hægt er að byggja
skáldsögur á en stundum er efni-
viðurinn svo beint fyrir framan
nefið á okkur að við sjáum það
kannski ekki fyrr en einhver annar
kveikir á því að skrifa um efnið,“
segir Stella.
Blaðamaður og rithöfundur
Þá nefnir Stella einnig norska
blaðamanninn og rithöfundinn
Åsne Seierstad sem ásamt Vigdisi
er einn af helstu höfundum Noregs.
Åsne vakti heimsathygli fyrir bók-
ina Bóksalinn í Kabúl sem kom út
2002 og gerist í Afganistan á tímum
innrásar Bandaríkjamanna og bók-
ina Einn af okkur sem fjallar um
Anders Behring Breivik og hryðju-
verkin í Útey 2011.
„Hún fjallar um málefni líðandi
stundar og það er mjög tragískt
að lesa Bóksalann í Kabúl núna,
því þegar hún skrifar hana fyrir
einhverjum tuttugu árum þá leit
kannski út fyrir að það væri bjart-
ara fram undan hjá þessari þjóð.
Þetta er átakanlegur lestur núna
þegar talibanar hafa náð öllum
völdum aftur í Afganistan.
Nýjasta bók hennar, Afganarnir,
segir einmitt sögu þeirra sem flúðu
og þeirra sem urðu eftir,“ segir
Stella.
Bóksalinn í Kabúl vakti mikla
athygli á sínum tíma og ekki síst
vegna þess að hinn eiginlegi bók-
sali sem bókin fjallar um, Shah
Muhammad Rais, véfengdi ýmsa
hluti úr frásögn Seierstad auk þess
sem eiginkona hans, Suraia Rais,
kærði höfundinn fyrir meiðyrði.
Íslenskir og erlendir höfundar
Nokkrir íslenskir höfundar koma
einnig fram á Bókmenntahátíð í
Reykjavík og má þar helst nefna
Pedro Gunnlaug Garcia, sem nýlega
hlaut Íslensku bókmenntaverð-
launin fyrir skáldsöguna Lungu,
Örvar Smárason, pólsk-íslenska
skáldið Ewu Marcinek, rússnesk-
íslenska skáldið Natöshu S. sem
hlaut Bókmenntaverðlaun Tóm-
asar Guðmundssonar 2022, Braga
Ólafsson, Hildi Knútsdóttur, Krist-
ínu Eiríksdóttur, Júlíu Margréti
Einarsdóttur, Benný Sif Ísleifsdótt-
ur og Kristínu Svövu Tómasdóttur.
„Dagskráin er mjög fjölbreytt
og verður bæði í Norræna húsinu
og í Iðnó. Það verða samtöl á sviði,
fyrirlestrar og margt f leira og
svo verður Bókaballið auðvitað á
sínum stað á laugardagskvöldinu.
Viðburðirnir eru öllum opnir og
það kostar ekkert inn,“ segir Stella.
Er eitthvað sérstakt þema sem
einkennir hátíðina í ár?
„Kannski væri það helst f jöl-
breytileikinn. Við erum með höf-
unda frá öllum heimsálfum, nema
Suðurskautinu, og umfjöllunar-
efnin eru ólík.“ n
Dagskráin er mjög
fjölbreytt og verður
bæði í Norræna húsinu
og í Iðnó. Það verða
samtöl á sviði, fyrir-
lestrar og margt fleira
og svo verður Bóka-
ballið auðvitað á
sínum stað.
22 menning FRÉTTABLAÐIÐ 14. FeBRúAR 2023
ÞRiÐJUDAgUR