Skipulagsmál höfuðborgarsvæðisins - 01.04.1986, Page 8

8 SKIPULAGSSKRIFSTOFA HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS 1
Ársæll jónsson læknir
ALDRAÐIR OG
STOFNANA-
ÞJÓNUSTA
M
■ Vliklar framfarir hafa orðið í
heilbrigðisþjónustu landsmanna á
undanförnum árum. Læknisþjónust-
an hefur eflst til muna, fleiri sjúk-
dómar eru greindir og meðhöndlað-
ir utan sjúkrahúsa en áður og meðal-
legutími spítalanna hefur styst. Ald-
raðir eru í vaxandi mæli njótendur
heilbrigðisþjónustunnar vegna þess
að þeim fer hlutfalIslega fjölgandi
og veikindi þeirra eru oft alvarlegs
eðlis. Á meðan 70 ára og eldri telj-
ast aðeins 7% Reykvíkinga, þá er
hlutfall 70 ára og eldri í bráðainn-
lögnum á sjúkrahúsum um 40%.
Það sem einkennir öldrunarsjúkl-
inga er að þeir hafa oft marga sjúk-
dóma samtímis, sjúkdómseinkenni
þeirra eru oft óljósari en hjá þeim
sem yngri eru. Það gerir kröfur til
meiri og ítarlegri rannsókna, þeim
versnar ef þeir fá ekki meðhöndlun í
tfma og þeir fá tíðari fylgikvilla. Við
þetta bætist að skaðleg öldrunar-
einkenni eru oft orðin áberandi og
félagslegar aðstæður erfiðar.
Fjölgun aldraðra
■ ■
^jldruðum íslendingum fjölgar
vegna þess að heiIbrigði þjóðarinn-
ar hefur jafnt og þétt orðið meir á
þessari öld. Þeim fjölgar einnig hlut-
fallslega vegna þess að frjósemi
þjóðarinnar hefur farið minnkandi á
undanförnum árum. Sjötugir Islend-
ingar eru nú tæp 7% þjóðarinnar og
spáð er að þessum aldurshópum
muni fjölga um 40% á næstu 40
árum á sama tíma og þjóðinni fjölg-
ar aðeins um 9%. Hlutfall háaldraðs
fólks mun aukast enn meir.
Stofnanir fyrir aldraða á ís-
landi
E og dvalarheimili voru upp-
haflega hugsuð sem nokkurs konar
hótel fyrir aldrað fólk og skilyrði
fyrir komu var að einstaklingurinn
væri sjálfbjarga. Þar sem félagslegri
hjálp í heimahúsum hefur fleygt
fram hefur þörf fyrir dvalarheimili
farið minnkandi. Á sama tíma hafa
þarfir aukist fyrir hjúkrunarheimili.
Reyndar er „hótelhugmyndin" fyrir
aldraða víðast hvar um garð gengin
meðal nágrannaþjóða og ályktað er
að fólk fari aðeins inn á elliheimili
þegar ekki er hægt að annast fólkið
heima með fjölþættri heimaþjón-
ustu. Þjónustuþörf vistmanna á elli-
heimilum fer hins vegar stöðugt vax-
andi og er nú meiri áhersla lögð á að
þjálfa starfslið þeirra svo það verði
betur í stakk búið að annast hina
öldruðu. Meðal Skandinava og
Breta er mikil áhersla á að sérhæft
læknisfræðilegt mat sé einnig lagt til
grundvallar áður en ákvörðun er
tekin um ævivistun á stofnun.
í maí 1985 töldust elli- og dvalar-
heimilisrými á íslandi alls 1.280
pláss. Meðal daggjald var 867 kr.
eða samtals 408 milljónir króna á
ári. Um helmingur þessarar upp-
hæðar er greiddur með ellilífeyri og
eftirlaunum eða tekjuuppbótum
vistþeganna sjálfra.
Biðlistar fyrir vistrými
r
íslandi voru í maí 1985, 2.395
stofnanarými fyrir aldraða. Ætla má
að 10% þeirra hafi verið notað af
yngra fólki, en íslendingar eldri en
70 ára töldust 16.900 þann 1. des.
1985. Má því ætla að 12,8% þeirra
dveljist nú á stofnunum. Hlutfalls-
lega er þetta mun hærri tala en á
Norðurlöndum og þótt víðar væri
leitað.
I nýlegri könnun landlæknisembætt-
isins á biðlistum fyrir langvistun
kom í Ijós að 1. október 1985 töld-
ust 1.982 einstaklingar á biðlistum
fyrir 51 stofnun á landinu. Þar af
voru um 300 á biðlista fyrir hjúkrun-
arrými í Reykjavík. Teknar saman
með stofnanarýmum gefa þessar
tölur til kynna að fimmti hver aldr-
aður einstaklingur óskar eftir að
komast eða dvelst nú á stofnun fyrir
aldraða á íslandi.
Til samanburðar eru Danir, sem telj-
ast hafa 7-9 rými á 100 einstaklinga