Skipulagsmál höfuðborgarsvæðisins - 01.04.1986, Page 38

38
SKIPULAGSSKRIFSTOFA HÖFUDBORGARSVÆÐISINS 1 1986
Ragnhildur Skarphéðinsdóttir landslagsarkitekt
ALDRAÐIR:
UMHVERFI OG
ÚTIVIST
r
A
W^k. seinni árum hafa orðið víð-
tækar breytingar á atvinnumálum,
frístundum og ekki síst fjölskyldu-
háttum íslendinga. Þar er mikil-
vægast að fjölskyldan er nú miklu
minni en áður var.
Oftar en ekki vinna nú foreldrarnir
báðir úti, svo að unnt sé að standast
lífsþægindakröfur nútímans. Börnin
eru ýmist vistuð á vöggustofum,
dagheimilum eða leikskólum. Afar
og ömmur búa nú ekki lengur á
heimilum barna sinna og barna-
barna. Aldraðir hafa þannig ein-
angrast æ meir frá hinu daglega lífi
og samvistum við aðra aldurshópa.
Árið 1979 var nefnt alþjóðlegt
barnaár.
Árið 1982 var helgað öldruðum og
baráttunni fyrir aukinni velferð
þeirra. Það varð tími vakningar og
skipulagningar, - málefnum aldr-
aðra.
Félagslegar aðstæður eldra fólks eru
um margt misjafnar og heilsufars-
ástand þess oft ólíkt. Nauðsylegt er
að gera sér grein fyrir því, að ein-
ungis lítill hópur aldraðra þarf á
beinni aðstoð að halda. Sá hópur
dvelst gjarnan á stofnunum, þar sem
kostur er á margþættri þjónustu.
Þjónusta sú, sem þjóðfélagið veitir
öðrum hópum aldraðra, þ.e. þeim
sem geta lifað sjálfstæðu lífi, felst
einkum í því að tryggja að þeir geti,
svo sem mest má verða, verið öðr-
um óháðir.
Öllum er Ijós nauðsyn hollrar og
góðrar útivistar. í kjölfar bættrar af-
komu og aukinna frístunda hafa
kröfur um endurbætur á umhverf-
inu, svo sem á aðstöðu til tóm-
stunda og íþróttaiðkana, og fegrun
og frágang grænna svæða, orðið æ
meiri. Umhverfið. þarf að vera svo
fjölbreytt og sveigjanlegt, að hver
einstaklingur geti sinnt þar hinum
ólíklegustu hugðarefnum. Kjörorðið
ætti að vera: „Umhverfi og útivist
fyrir alla".
Það sést, þegar litið ertil Reykjavík-
ur undanfarinna ára, að áherslu-
þungi skipulagsmálanna hefur ann-
ars vegar verið á byggingu íbúðar-
húsnæðis og hins vegar á uppbygg-
ingu samgöngukerfis fyrir hraða um-
ferð, enda komast núorðið flestir
skjótlega og auðveldlega út úr borg-
inni, vilji þeir njóta útiveru.
Ýmsir minnihlutahópar verða þó út-
undan. Til þessara hópa teljast
margir aldraðir og fatlaðir.
Fyrir þessa minnihlutahópa er
lífsnauðsynlegt, að innan borg-
arinnar og í nánasta umhverfi þeirra,
sé að finna útivistarsvæði, þar sem
þeir geta sinnt áhugamálum sínum.
Öldruðum er útivist og útivera aílt í
senn: heilsuvernd, félagsstarf og
tómstundaiðkun.
Við skipulagningu og framkvæmd
verður að leggja áherslu á, að
grænu svæðin og sú starfsemi, sem
þar fer fram, sé sem aðgengilegust
fyrir alla. Hér er ekki einungis átt við
það, að svæðin séu nálægt hvert
öðru, heldur einnig að starfsemi
þeirra sé ekki svo fastbundin við
ákveðna hópa eða félög, að allur
almenningur finni sér þar ekki rúm
eða félagsskap.
Hinn aldraði þarf að finna fyrir
hvatningu, löngun og vilja til að
njóta útivistar. Hann þarf að finna til
þess að hann sé velkominn í um-
hverfi sínu. Umhverfið þarf að
skipuleggja þannig, að virk þátttaka
eldra fólks fari af stað, en ekki þann-
ig, að það sé aðeins óvirkir þiggj-
endur. Aldraðir þurfa að finna fyrir
öryggi og vellíðan. Fyrst og fremst
þarf að forða fólki frá félagslegri ein-
angrun og koma í veg fyrir einmana-
kennd. En engin ein lausn hentar
öllum.
Lóð dvalarheimilis aldraðra við Dal-
braut í Reykjavík var fyrsta svæðið,
sem skipulagt var samkvæmt alþjóð-
legum staðli, er sérstaklega tók mið
af þörfum aldraðra. Þar hafa aldr-
aðir, hvort sem þeir eru gangandi
eða í hjólastól, greiðan aðgang um
allt svæðið eftir upphituðum og vel-
lýstum göngustígum. Á góðum og
sólríkum stað við aðalinngang húss-
ins er dvalarsvæði vistmanna með
fallegum gróðri, blómum og set-
laug. Bekkjum hefur verið komið
fyrir við alla innganga hússins og á
víð og dreif um garðinn meðfram
stígunum.
Stutt er í allar verslanir, þjónustu og
strætisvagna, að ógleymdum sund-
laugunum í Laugardal. Er öll þjón-
usta og aðbúnaður við aldraða í
hverfinu mjög til fyrirmyndar.