AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1999, Qupperneq 13

Tengsl arkítektsins
vi<
gsi arniK
landið, •
hciman og
heim.
Dr. HALLDÓRA ARNARDÓTTIR
LISTFRÆDIMGUR
I. Einbýlishús í Garðabæ
teiknað af Högnu Sigurðar-
dóttur (1968).
Tilkall hússins til gömlu
torfbæjanna fær mann til að
ætla að hægt sé að ganga á
þakinu, tilbúinn þakgarður -
ný eða gömul hugmynd?
Ljósm: G.Ó.J.
Eldur og ís, vatn og hiti eru jarðsam-
bönd mannsins við íslenska náttúru.
Fjöll, hraun, litir og ólík mynstur
mynda ákveðinn hrynjanda í landslag-
inu, auka dulmegni þjóðsagna og
berast þannig inn í daglegt líf lands-
manna. Hvort sem búið er í borg eða á bæ, þá er
tilvist mannsins ávallt í sjónrænu sambandi við
náttúruna. Veður og vindar minna líka óspart á
tilvist guðanna. Svo spurt er, hver er máttur hins
byggða umhverfis á íslandi?
Það væri hægt að hugsa sér að húsið innanvert
enduspeglaði stöðu og ímynd íbúans á meðan
framhliðar húsanna fælu í sér innra rými borgar-
innar/bæjanna. Borgin endurspeglaði þannig
menningarstig borgaríbúanna sjálfra almennt.
Viðhorf og einkenni, hefðir og menning kæmu
fram í húsbyggingum ekki aðeins í formum heldur
í dýpri túlkun á umhverfinu sem tengdu það síðan
við formið, efniviðinn og litina sem væru fyrir á
staðnum. Húsagerð væri miðill fólksins sín á milli
og um sjálft sig. Hún tengdi þarfir lífsins við menn-
inguna og menninguna við daglegt líf. Staðhættir
og söguleg hefð væru hluti af umhverfinu og virkj-
andi þættir í sköpun arkitektsins. Einbýlishús
Högnu Sigurðardóttur í Garðabæ (1968) er ögr-
andi tilvísun í gamla hefð landsins þar sem form,
inntak og fegurð mynda söguleg tengsl við náttúru
og menningu.
2. Þórdís Zoega, innanhússarkitekt. Mímir. (1992) Stóllinn
er klæddur kaldri og hlýrri efnisáferð og vitnar í íslenska
menningarsögu. Þá getur þessi stóll átt víða heima. Ljósm:
Grímur.
Mynd 1 Högna endurvekur öryggi skjólsins í
minningunni um gamla torfbæinn grafinn í jörðu
sem jafnframt þjónaði sínu mannlega hlutverki
sem bústaður. Hús Högnu rís upp úr jörðu og
verður henni samgróið að utan en að innan tekur
hið mannlega umhverfi við.
Arkitekt Nútímastefnunnar hannaði mannlega
umhverfið til hlítar. Æskilegt var að faglegt svið
hans næði frá hinu smáa og einstaka, t.d. skeið-
inni, til hins almenna, allrar borgarinnar. Hann
myndi reyna að samræma umhverfið og kalla fram
mannleg hlutföll. Hver hlutur næði einstöku sam-
bandi við einstaklinginn.
Á síðustu árum hefur innanhússarkitektúr, hús-
gagna- og iðnhönnun hins vegar líka verið stund-
uð af öðrum heldur en arkitektum svo mikilvægt er
að gera sér grein fyrir til hvaða hóps er höfðað
þegar ákveðinn hlutur er mótaður og gerður hluti
af umhverfinu. Hönnun smærri eininga eins og
húsgagna er tákn þjóðfélagslegra gilda líkt og hús.
Hönnun þeirra ber vitni um flókið mynstur þjóðfél-
agsins, sem kemur fram í efnisvali og áferð, form-
lögun og fegurðarmati, hvort húsgagnið er hugsað
sem einstakur hlutur, sem fær að njóta sín á sama
hátt og skúlptúr, eða litið sé á hann sem einingu
stærri heildar.