FLE blaðið - 01.01.2021, Blaðsíða 18

18 FLE BLAÐIÐ JANÚAR 2021
Meta ber gangvirði eigna og skulda með því að nota matsað-
ferðir og forsendur sem eru viðeigandi á hverjum tíma. Óvissa
um framtíðarsjóðstreymi vegna COVID-19 getur gert það að
verkum að skipta ætti um matsaðferð og/eða gera talsverðar
breytingar á eigin forsendum til að gangvirðismatið endurspegli
óvissu og áhættuálag markaðarins á matsdegi. Þetta getur leitt
til þess að gangvirðismat flokkast í meira mæli í þriðja stig
gangvirðismats, með umfangsmeiri kröfum um upplýsingagjöf
í ársreikningum.
Miðað við þá auknu óvissu og aukið vægi eigin forsenda í
gangvirðismati má fastlega búast við því að upplýsingagjöf
vegna gangvirðismats skipti enn meira máli við gerð ársreikn-
inga fyrir árið 2020 en á fyrri árum. Hafa ber í huga að mark-
miðið með upplýsingagjöfinni er að í ársreikningum séu birtar
upplýsingar sem gera notendum kleift að leggja mat á aðferðir
og forsendur sem voru notaðar við gangvirðismatið sem og
áhrif þeirra á fjárhagsstöðu og afkomu.
ÁHRIF Á VIRÐISRÝRNUN EIGNA
Vegna COVID-19 geta margvíslegar vísbendingar verið til stað-
ar um að virði eigna hafi rýrnað. Því eru talsverðar líkur á því að
framkvæma þurfi virðisrýrnunarpróf við gerð ársreikninga fyrir
árið 2020. Vanda þarf til verka því erfitt getur reynst að meta
framtíðarsjóðstreymi og ávöxtunarkröfu vegna mikillar óvissu.
Meta þarf hvort ástæða sé til að breyta um nálgun við mat
á framtíðarsjóðstreymi, úr hefðbundinni aðferð, þar sem not-
ast er við líklegustu sviðsmynd um framtíðarsjóðstreymi og
ávöxtunarkröfu sem er leiðrétt vegna óvissu í sjóðstreyminu,
en nota þess í stað aðferð vænts sjóðstreymis, þar sem tekið
er tillit til óvissu um framtíðarsjóðstreymi með því að nota fleiri
líkindavegnar sviðsmyndir um framtíðarsjóðstreymi í stað þess
að leiðrétta ávöxtunarkröfuna vegna hennar.
Í þeim tilvikum þegar virðisrýrnunarpróf skipta máli fyrir not-
endur ársreikninga þarf að birta viðeigandi og fullnægjandi upp-
lýsingar um framkvæmd virðisrýrnunarprófa, þ.m.t. um aðferð-
ir, forsendur og næmi prófanna fyrir breytingum á forsendum.
UPPLÝSINGAGJÖF Í SKÝRSLU STJÓRNAR
Um skýrslu stjórnar er fjallað í VI. kafla ársreikningalaga. Ríkari
kröfur eru gerðar um upplýsingagjöf stærri félaga en þeirra
smærri og enn ríkari kröfur til félaga sem flokkast sem einingar
tengdar almannahagsmunum sem alltaf teljast til stórra félaga.
Í ársreikningum allra félaga þurfa skilyrði 65. gr. laganna að vera
uppfyllt. Samkvæmt þeirri grein ber félögum meðal annars að
gera grein fyrir þróun í starfsemi sinni og fjárhagsstöðu, atrið-
um sem mikilvæg eru við mat á fjárhagslegri stöðu félagsins
og afkomu þess á reikningsárinu og ekki koma fram í efnahags-
reikningi eða rekstrarreikningi eða skýringum með þeim sem
og mögulegri óvissu við mat eða óvenjulegar aðstæður sem
kunna að hafa áhrif á félagið. Eftir því sem við á skal tilgreina
fjárhæðir. Þá segir í sömu grein að leiki vafi á rekstrarhæfi skuli
gera grein fyrir því í skýrslu stjórnar.

Samkvæmt 66. gr. laganna þurfa meðalstór félög, stór félög
og einingar tengdar almannahagsmunum að veita ýmsar við-
bótarupplýsingar um árangur, áhættu og óvissuþætti. Þannig
segir að til viðbótar þeim upplýsingum sem krafist er skv.
65. gr. skuli skýrsla stjórnar þeirra félaga sem hér um ræðir
veita glöggt yfirlit yfir árangur í rekstri félagsins, stöðu þess
og þróun ásamt lýsingu á megináhættu og óvissuþáttum sem
það stendur frammi fyrir. Þá skal skýrsla stjórnar, eftir því sem
við á, hafa að geyma tilvísanir til fjárhæða sem settar eru fram
í ársreikningi og frekari skýringar á þeim. Eftir því sem við á
skal jafnframt fjalla um ýmis önnur atriði sem talin eru upp í
greininni. Eitt þeirra er að greina frá áhrifum ytra umhverfis á
félagið og ráðstafanir sem hindra, draga úr eða bæta tjón sem
félagið verður fyrir.
ÁHERSLUATRIÐI Í EFTIRLITI ÁRSREIKNINGASKRÁR
Við eftirlit með ársreikningum fyrir árið 2020 mun ársreikninga-
skrá leggja áherslu á að skoða hvort í ársreikningum sé með
fullnægjandi hætti gerð grein fyrir því hvaða áhrif heimsfar-
aldurinn hefur haft á reikningsskil félaga, þ.m.t. upplýsingagjöf
í skýrslu stjórnar. Þetta á við hvort heldur sem ársreikningar
eru gerðir samkvæmt alþjóðlegum reikningsskilastöðlum eða
lögum um ársreikninga.
Ársreikningskrá hefur bent á að stjórnendur félaga bera ábyrgð
á því að reikningsskilin innihaldi fullnægjandi upplýsingar vegna
áhrifa COVID-19 á rekstur, stöðu og sjóðstreymi viðkomandi
félags. Jafnframt hefur ársreikningaskrá bent á að vegna þess
ástands sem hefur myndast vegna áhrifa af COVID-19 faraldr-
inum á efnahagslífið sé ljóst að mikil óvissa ríki um áhrif á
afkomu, fjárhagsstöðu og sjóðstreymi einstakra félaga og að
gagnsæi í upplýsingagjöf sé lykilatriði í að auka traust fjárfesta,
lánardrottna og annarra haghafa á þeim upplýsingum sem birt-
ar eru í reikningsskilum.
Við eftirlit með ársreikningum félaga sem beita alþjóðlegum
reikningsskilastöðlum mun ársreikningaskrá jafnframt fara
eftir áhersluatriðum í eftirliti sem Verðbréfaeftirlit Evrópu
(ESMA) gaf út í október 2020. Í 14 blaðsíðna tilkynningu
ESMA er COVID-19 nefnt 34 sinnum svo ljóst er að ESMA,
og þar með ársreikningaskrá á Íslandi, leggur ríka áherslu á að
áhrif faraldursins komi skýrt fram í ársreikningum félaga sem
beita alþjóðlegu reikningsskilastöðlunum. Meðal þess sem
ESMA bendir á er að áhrif faraldursins kunni að koma fram við
beitingu IAS 1 Framsetning reikningsskila, IAS 36 Virðisrýrnun
eigna, IFRS 9 Fjármálagerningar, IFRS 7 Fjármálagerningar:
upplýsingagjöf og IFRS 16 Leigusamningar.
NIÐURLAG
Eins og hér hefur verið reifað getur COVID-19 heimsfaraldurinn
haft margvísleg áhrif á ársreikninga fyrir árið 2020. Það er því
að ýmsu að hyggja og nauðsynlegt að greina áhrifin tímanlega
og vanda til verka til að tryggja að ársreikningar uppfylli allar
kröfur sem til þeirra eru gerðar.
Jóhann I. C. Solomon og Unnar Friðrik Pálsson