FLE blaðið - 01.01.2021, Blaðsíða 20

FLE blaðið - 01.01.2021, Blaðsíða 20
20 FLE BLAÐIÐ JANÚAR 2021 Hjónum ber að veita hvort öðru upplýsingar um efnahag sinn og afkomu. Þannig eiga hjón að ræða saman um fjármál sín og taka sameiginlegar ákvarðanir um rekstur heimilisins. Hér er byggt á samstöðu hjóna, sameiginlegri ábyrgð þeirra og trúnaði sem ríkir á milli þeirra. Þótt meginreglan sé að hvort hjóna beri ábyrgð á þeim skuldbindingum sem á því hvíla og að annað hjóna geti ekki skuldbundið hitt með samningi, skal jafnframt bent á lögmæta ábyrgð á sköttum hvors annars, sbr. 116. gr. tekjuskattslaga nr. 90/2003. SKILNAÐUR AÐ BORÐI OG SÆNG Hjúskaparlög mynda lagagrundvöll fyrir hjúskap tveggja einstaklinga. Lögin gilda aðeins um hjónaband, en ekki óvígða sambúð. Þegar hjón hafa ákveðið að skilja eru að meginefni tvö atriði sem þarf að hafa í huga sem næstu skref. Skilnaður að borði og sæng eða lögskilnaður. Oftast er skilnaður að borði og sæng það úrræði sem hjón fara í gegnum, en fjallað er um skilnað að borði og sæng í 33. – 35. gr. hjúskaparlaga. Þar segir m.a. að ef hjón eru sammála um að óska leyfis um skilnað að borði og sæng ber þá að veita þeim leyfi slíks skilnaðar. Í 34. gr. laganna kemur fram að ef annað hjóna telur sig ekki geta haldið áfram hjúskap á það rétt á skilnaði að borði og sæng. Hinn aðili hjónabands- ins þarf að sæta þeirri ákvörðun makans og getur þriðji aðili, svo sem sýslumaður ekki metið kröfuna. Sýslumaður verður að sinna þeirri kröfu sem fram er komin og veita leyfið að öðrum skilyrð- um uppfylltum. Ef hjón eru sammála um skilnað að borði og sæng, má gera ráð fyrir að samkomulag verði jafnframt milli þeirra um skiptingu eigna og skulda, með fjárslitasamningi, en slíkur samningur þarf að liggja fyrir til að leyfi verði veitt. Ef annað hjóna krefst skilnað- ar, sem ekki er samþykkt af maka, má gera ráð fyrir að krafa um opinber skipti liggi fyrir, ef ekki næst samkomulag um fjárslita- samning milli hjónanna. Skilnaður að borði og sæng er ekki endanlegur og því er sú staða uppi að ef hjón halda áfram sambúð, umfram stuttan tíma sem sanngjarnt er að ætla þeim eða taka upp sambúð aftur meðan tímabil skilnaðar að borði og sæng er enn virkt, falla réttaráhrifin niður og verður ekki grundvöllur til lögskilnaðar. Þetta kom skýrt fram í dómi Hæstarréttar Íslands í máli HRD. 46/2008, þar sem tekist var á um hvort skilyrði til skilnaðar að borði og sæng hefði fallið niður, þar sem hjónin höfðu tekið upp sambúð að nýju, eftir að leyfi til skilnaðar að borði og sæng hefði verið leyft. Höfðu hjónin tekið upp sambúð sem varað hafði í þrjá og hálfan mánuð og voru þau ekki sammála um hvort um hafi verið að ræða skammvinna tilraun til að endurvekja samvistir að nýju, eða hvort leyfisveitingin hafi fallið niður. Dómurinn staðfesti að þessi tími hefði verið lengri en svo að talist gæti til skammvinnrar til- raunar til að endurvekja samvistir þeirra. Var því talið að réttar- áhrif skilnaðar að borði og sæng hefði fallið niður. Hjón sem hafa fengið leyfi til skilnaðar að borði og sæng og eru á einu máli um að óska lögskilnaðar, geta fengið hann stað- festan eftir sex mánuði, frá því leyfi var veitt. Ef ekki er sátt milli aðila um að óska lögskilnaðar, á hvor maki fyrir sig, rétt á lögskilnaði þegar ár er liðið frá því leyfi til skilnaðar að borði og sæng var veitt. Skiptir þannig afstaða hins aðila hjónabandsins ekki máli. Ef hins vegar um ósamlyndi er að ræða, þ.e. að annar aðilinn flytur út af heimilinu og sambúðin er með þeim hætti að ekki er óskað eftir skilnaði að borði og sæng, þá þarf að bíða í tvö ár áður en möguleiki er að krefjast lögskilnaðar. Hér er sönnunin hjá þeim sem sækir um skilnað. Þegar hjón eða annað þeirra, fer fram á skilnað að borði og sæng, helst gagnkvæm framfærsluskylda milli hjóna. Ef annar aðilinn krefst framfærslu, er oftast haft sem viðmið hvað við- komandi getur aflað sjálfur og hvað hinn getur verið aflögufær um. Hér koma til skoðunar sjónarmið um lengd hjúskapar og annað sem kann að hafa áhrif á fjárhæðina svo sem hvort sá sem krefst framfærslu hafi unnið heima í langan tíma og fleira. Framfærsluskylda fellur oftast niður við lögskilnað, með undan- tekningum þó. Lögskilnaður strax Til þess að hjónaskilnaður gangi í gegn, án undangengins leyfis til skilnaðar að borði og sæng, eru ekki margir valkostir. Svo virðist sem löggjafinn hafi ákveðið að setja þröskulda til að gera fólki erfiðara fyrir að fá strax heimild til lögskilnaðar, án undan- gengis leyfis til skilnaðar að borði og sæng. Eins og áður er vikið að, þurfa hjón að bíða í sex mánuði eftir að leyfi er fengið til skilnaðar að borði og sæng, til að fá lögskilnað, ef hjónin eru sammála um skilnað. Það tímamark getur orðið 12 mánuðir eða 2 ár, líkt og nefnt var að framan. Það eru þrjú tilvik sem heimila lögskilnað án undangengis skilnaðar að borði og sæng, þ.e. tvíkvæni, hjúskaparbrot og líkamsárás eða kyn- ferðisbrot. Tvíkvæni Í tilviki þegar annar makinn hefur gengið tvisvar í hjónaband, getur sá sem hann giftist fyrst, krafist hjónaskilnaðar sem þá tekur strax gildi. Sá sem hann giftist síðar hefur hins vegar ekki þennan skilnaðarrétt, því ef það kemur í ljós að hjónaband var ekki heimilt verður það ógilt, sbr. 11. gr. hjúskaparlaga sem segir að eigi má vígja þann sem er í hjúskap. Hjúskaparbrot Hjúskaparbrot er sú leið sem mjög oft er valin, þegar ákvörðun um skilnað liggur fyrir hjá öðru eða báðum aðilum, án þess að vilja fara í gegnum skilnað að borði og sæng fyrst. Í þeim tilvik- um fá löggiltir endurskoðendur slík mál oft inn á borð. Þessi leið hefur oft verið notuð, án þess að um raunverulegt hjúskap- arbrot er að ræða, heldur til að ljúka lögskilnaði svo hjónin geti farið hvort sína leið. Annað hjónanna staðfestir hjúskaparbrot frammi fyrir sýslumanni til að skilnaður gangi hratt í gegn.

x

FLE blaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: FLE blaðið
https://timarit.is/publication/1259

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.