Jökull - 01.01.2017, Qupperneq 70

Reviewed research article
Jöklabreytingar 1930–1970, 1970–1995,
1995–2015 og 2015–2016
Bergur Einarsson
Veðurstofu Íslands, Bústaðavegi 9, 108 Reykjavík; bergur@vedur.is
YFIRLIT — Upplýsingar bárust frá 35 sporðamælistöðum haustið 2016. Þar af mælist hop á 21 stað en
framgangur á 5 stöðum. Einn jökuljaðar stendur í stað. Mæling náðist ekki á 8 stöðum vegna snjóskafla við
jaðar, veðurs eða fljótandi jaka á lóni framan við jökulinn.
ATHUGASEMDIR OG VIÐAUKAR
Nú líkt og öll ár það sem af er þessari öld hopar mik-
ill meirihluti jökulsporða. Hlýnun og aukin leysing
hefur enda verið umtalsverð samanborið við seinustu
áratugina fyrir aldamót. Það er því viðbúið að jökl-
arnir séu ekki í jafnvægi við núverandi loftslag og
hörfi. Framgangur mælist þó á 5 stöðum. Á þrem-
ur af þeim liggur jökullinn í jaðarlóni en við slíkar
aðstæður geta orðið óreglulegar breytingar, ótengdar
loftslagi, á jökulsporðinum. Einnig má vera að fram-
gangur sé tilkominn vegna jákvæðrar afkomu jökulár-
ið 2014–2015.
Snæfellsjökull
Hyrningsjökull og Jökulháls – Samkvæmt skýrslum
Hallsteins Haraldssonar voru ennþá talsverðir skaflar
frá seinustu tveimur árum við jökulröndina. Á hvor-
ugum staðnum var því hægt að mæla jökulsporðinn.
Drangajökull
Kaldalónsjökull og Reykjarfjarðarjökull – Kaldalóns-
jökull þynnist umtalsvert milli ára og bergbrúnir hafa
komið í ljós í honum samkvæmt skýrslu Viðars Más
Matthíassonar. Bergbrúnirnar eru í um 200–250 m
hæð og fram af þeim fellur foss sem hverfur svo aftur
undir jökulinn neðan við brúnirnar.
Það er ekki einungis jökullinn sem lætur á sjá
í Kaldalóni heldur einnig langærar fannir og skafl-
ar. Haustið 2016 var Þresti Jóhannessyni flogið ásamt
Kristjáni Rafni Guðmundssyni yfir í Reykjarfjörð til
mælinga á Reykjarfjarðarjökli en þeir gengu svo yfir í
Kaldalón, líkt og Þröstur hefur oft gert áður. Í skýrslu
Þrastar segir:
„Í öllum mínum ferðum fram að þessari hefur
ávallt verið hægt að skíða töluvert neðar Kaldalóns-
megin en Reykjarfjarðarmegin. Nú bar svo við að jök-
ulísinn tók við í 700 m hæð ofan við Kaldalón [sam-
anborið við 650 m hæð Reykjarfjarðarmegin] og því
urðum við að skipta yfir á broddana eftir aðeins um
100 m lækkun. Skaflinn sem áður var hluti af leiðar-
lýsingu á gamalli gönguleið vestan megin í Kaldalóni
og ég hef áður minnst á, var nú varla sjáanlegur og
lentum við í töluverðu basli að komast niður síðustu
100 m í Kaldalóni. Þarna er klettabelti og Einangurs-
áin rennur í gljúfri sem ófært er yfir að fara í þessari
hæð.“
Leirufjarðarjökull – Leirufjarðarjökull hopar á und-
anförnum árum, líkt og Kaldalónsjökull, umtalsvert
minna heldur en Reykjarfjarðarjökull.
Norðurlandsjöklar
Deildardalsjökull – Líkt og fyrri ár var ekki hægt
að ná nákvæmri mælingu við sporð Deildardalsjökuls
vegna snjóa. Í skýrslu Skafta Brynjólfssonar segir:
„Fyrningar frá 2013, 2014 og 2015 hylja sporð að
hluta, meðal annars mælilínur. Þó er nær allur vetr-
arsnjór bráðnaður og talsvert gengið á fyrningar eftir
hlýtt sumar og haust. Tröllaskagajöklar hafa því nei-
kvæða afkomu, afkomuárið 2015–2016, eftir þrjú ár
með afkomu jákvæða eða í jafnvægi.“
JÖKULL No. 67, 2017 65