Bókasafnið - 01.01.2000, Qupperneq 14

Kristín Indriðadóttir
„Einstakt tækifæri fyrir drífandi
og metnaðarfullan einstakling“
Hugleiðingar um menntun bókasafns- og upplýsingafræðinga
Pegar ég var að taka til á tölvunni minni áður en
' 2000-vandínn næðí að eyðileggja öll gögnin sá
ég að í pósthólfinu lágu margar starfsauglýsingar
sem höfðu verið sendar á Skruddu, póstlista bóka-
varða. Tilviljun hefur að flestu leyti ráðið því að ekki var búið að
eyða þeim en þegar upp var staðið fan.n ég auglýsingar um
átján störf frá átta mánaða tímabili, Ýmist var óskað eftir fóiki í
fullt starf eða hlutastarf og til lengri eða skemmri tíma. Mér
fannst 'áhugavert að skoða eftir hvers konar þekkingu og
hæfileikum væri óskað ef það gæti hjálpað mér að átta mig á
kröfum atvinnulífsins til bókasafns- og upplýsingafræðinga hér
á landi, Ellefu þessara starfa voru hjá stofnunum á vegum
ríkisins, fjögur hjá sveitarfélögum og tvö hjá einkafyrirtækjum.
Svo sem vænta mátti var í flestum tilvikum óskað eftir starfs-
manni til að sinna upplýsingaþjónustu en fjórum sinnum var
óskað eftir bókasafnsfræðingi á skjalasafn, I fjórtán tilvikum var
óskað eftir bókasafnsfræðingi og í öllum hinum talinn kostur
að um slíkan væri að ræða.
Ef leyfilegt er að draga einhverjar ályktanir af þessu
óvísindalega úrtaki er óskað eftir bókasafnsfræðingum til þess
að sinna ýmiss konar upplýsingaþjónustu, móttöku og miðlun
gagna, flokkun og einhvers konar skráningu á efni sem er
annað hvort prentað eða í rafrænu formi (til dæmis skjala-
stjórn í ákveðnu tölvuumhverfi) en einnig er reiknað með að
þeir geti haft umsjón með tölvum eða sinni stjórnun og skipu-
lagsmálum, vinni sjálfstætt og beri ábyrgð, Auglýsingarnar
voru mjög misítarlegar en oft var óskað eftir góðri tölvuþekk-
ingu, stundum góðri tungumálakunnáttu og stöku sinnum eftir
þjónustuliprum einstaklingi sem gæti unnið í hóp og veitt
leiðsögn eða kennt.
Allt fer þetta saman við alþjóðlega þróun, Æ meiri þörf verð-
ur fyrir starfsmenn til að safna, skipuleggja, vinna úr og dreifa
upplýsingum. Með stóraukinni útgáfu á rafrænu formi og
auknu framboði á tölvu- og upplýs.ingakerfum til þess að
halda utan um alls kyns upplýsingar hefur starfsvettvangur
bókasafnsfræðinga stækkað. Og starfsumhverfi þeirra hefur
breyst jafnvel ennþá meira en flestra annarra stétta, Um leið
vex þörf fyrir leiðsögn við almenning og sérfræðinga, islenskir
bókasafns- og upplýsingafræðingar virðast áhugasamir um
endur- og símenntun og fleiri og fleiri vinnustaðir móta sér
heildarstefnu í þeim málum, Ekki síður þarf stéttin að standa
vörð um grunn- og framhaldsmenntun sína til þess að geta
staðist alþjóðlegar kröfur,
Þróunin í Bandaríkjunum
Undir vor 1999 var á vegum landssamtaka bókavarða í
Bandaríkjunum (ALÆ) haldið tveggja daga þing um menntun
stéttarinnar (Moran, Barbara B. 1999:408-410). Þar komu
fram ýmis andstæð sjónarmið háskólakennara og starfandi
bókasafnsfræðinga, Óánægja með námsframboð í banda-
rískum háskólum hefur farið stöðugt vaxandi hjá bókasafns-
fræðingum í starfi en mjög miklar breytingar hafa orðið á því á
síðustu árum, Deildir hafa víða verið lagðar niður, aðrar hafa
endurskipulagt námsframboð sitt. Starfsstéttin segir að kenn-
ararnir hafi ekki áhuga á því sem hún vilji og vænti af há-
skólunum, einkum hvað varðar grundvallarnámskeið, eins og
til dæmis skráningu, og að mæta þörf fyrir menntun á
ákveðnum sviðum þar sem skortur er á bókasafnsfræðingum,
til dæmis eins og í þjónustu við unglinga. Deildir, sem auk
þess hafa vikið orðinu „bókasafn” úr heiti sínu, eru álitnar gefa
skýr skilaboð um að þær leggi höfuðáherslu á tæknilega þjálf-
un af allt öðrum toga en fyrr á kostnað grundvallaratriðanna,
Á hinn bóginn þykir kennurum starfsstéttin hafa óraunsæjar
hugmyndir um hvað nýútskrifaðir bókasafnsfræðingar geti lært í
eins árs meistaranámi sem flestir taka, Kennarar þekkja flestum
betur hve erfitt er að fá fólk til náms á sérhæfðum sviðum
fræðanna og setja frekar upp tæknileg námskeið sem eru líkleg
til vinsælda, Togstreitan hefur magnast á undanförnum árum
því að bókasafns- og upplýsingafræðideildir hafa einkum tekið
breytingum fyrir þrýsting innan háskólanna. Þetta hefur komið
niður á samskiptum deildanna og stéttarínnar. Fyrir bragðið lifa
hóparnir tveir f ólíkum heimum og hvor um sig er uppteknari af
breytingum í eigin umhverfi en því sem gerist hjá hinum.
Þingið var kjörinn vettvangur til skoðanaskipta, aukins skiln-
12
Bókasafnið24. árg, 2000