Heimili og skóli - 01.04.1962, Blaðsíða 18

46
HEIMILI OG SKÓLI
um, en þeir eiga einnig sínar afsak-
anir.
Já, það er hægt að afsaka margt, en
hér mun þó gilda, að „sigursæll er
góður vilj í
Því var haldið fram í upphafi þess-
arar greinar, að meira máli skipti,
hvernig orðin væru sögð heldur en
hver þau væru. Skal nú vikið að því
nánar. Þetta gildir auðvitað fyrst og
fremst, þegar talað er við börn, og því
fremur sem þau eru yngri. Ungbarnið
skilur mjög takmarkað merkingu
orða, en það finnur mismunandi áhrif
frá raddblænum og skynjar hann á
sína vísu. Þannig mun einnig fullorð-
inn maður finna mun á ávítum og
blíðmæli á hvaða tungumáli, sem er,
þótt hann skilji ekki orð í því.
Þetta verður einnig ljóst við athug-
un á því, hvemig menn nota sömu
orð í ólíkum tilgangi og láta mismun-
andi raddblæ og áherzlur raunveru-
lega breyta merkingu þeirra. Orðið
góði er gott dæmi þess. Lesandi getur
reynt að „heyra“ muninn á því í þess-
um tveimur málsgreinum: Gerðu
þetta, góði, litli drengurinn minn. Ef
þú hættir þessu ekki, góði, skaltu hafa
verra af. Þannig geta gæluorð breytzt
í ónot fyrir áhrif raddarinnar. Þó á
reiði- og illskutónninn betur við þau
orð, sem tákna hið illa, og verða áhrif-
in sterkust, þegar þetta tvennt fer sam-
an. Því miður er það ekki svo óalgengt
að heyra börnum bölvað með viðeig-
andi rödd og áherzlum. Meira að
segja heyrist slíkt stundum af móður-
munni. Það finnst mér líkast því sem
otað sé hnífum.
Spurt var: „Hvernig á að tala við
börn?“ og hefur hér verið leitazt við
að gefa við því nokkur svör. Skulu
þau að lokum dregin saman í formi
eins konar áminninga til allra, sem
vinna að uppeldi barna.
1) Hlustum á okkur sjálf eins og
við værum óviðkomandi fólk,
og reynum að átta okkur á,
hvernig við tölum við börnin.
2) Reynum að standa gegn því, að
geðsveiflur geri mál okkar sem
eiturdropa, er undan svíður. Ef
við finnum, að við höfum samt
sem áður sært barn með þeim
hætti, þá berum smyrsl á sárin.
3) Höstum aðeins á börn, ef nauð-
syn krefur, og látum þá gjarna
rólega orðræðu fylgja á eftir.
4) Bölvum ekki börnum eða höf-
um við þau önnur ósæmileg orð.
5) Reynum eftir megni að gera hlýtt
í kring um börnin. í því efni er
það veigamikið atriði að tala ró-
lega við þau með mildri rödd,
einkum þau yngri.
6) Munum, að uppeldi barna er
mesta ábyrgðarstarfið, sem við
tökumst á hendur.
Foreldrablaðið.