Heimili og skóli - 01.04.1962, Blaðsíða 5

Heimili og skóli
TÍMARIT UM UPPELDISMÁL
21. árg. Marz—Apríl 1962 2. hefti
Hlýhni
A fyrstu áratugum 20. aldarinnar,
þegar við vorum í óða önn að steypa
af stóli mörgum hinum fornu dyggð-
um, komust ýmis orð í málinu í ónáð
og urðu eins konar bannorð, eitt af
þeim var orðið hlýðni. Það var að vísu
ósköp meinlaust orð út af fyrir sig, en
það var ekki lengur þörf fyrir það. Þá
gengu menn í eins konar frelsisvímu.
Frelsi og aftur frelsi var kjörorðið.
Þetta var ekkert óeðlilegt, bæði vegna
þess að mennirnir höfðu fengið nóg
af ófrelsinu í alls konar myndum á
flestum sviðurn, og eftir stjórnarbylt-
inguna miklu í Frakklandi trúði heim-
urinn á frelsið sem liina miklu lausn
á allri óhamingju mannanna. Frelsið
átti að byrja í vöggunni og ná út yfir
gröf og dauða. Þó að þessi trú á frelsið
ylli aldahvörfum og færði mannkyn-
inu mikla blessun og þroska, var hún
þó oft ákaflega óraunhæf og meira í
ætt við draum en veruleika. Þetta kom
víða fram og meðal annars í uppeldis-
málunum, en þangað seytlaði þessi
frelsisást. Fyrst sem óljós þörf, en síðan
sem uppeldisfræðileg kenning. Og þá
er það, að orðið lilýðni er talið úrelt
hugtak og óþarft, þar sem ekkert átti
að banna, var hlýðnin óþörf. En kenn-
ingin var í stórum dráttum þessi:
Börnin áttu að vaxa upp í sem allra
mestu frelsi. Þau áttu að renna upp
eins og fíflar í túni og verða fyrir sem
minnstum afskiptum af foreldrum og
öðrum, sem þau umgengust. Þau áttu
að fá að gera það, sem þau vildu, og
þau þurftu ekki að gera annað en það,
sem þau vildu. Þetta var hið heilbrigða
uppeldi, sem móðir náttúra ætlaðist
til.
Það voru meira að segja stofnaðir
skólar í þessum anda. En þeir, sem rót-
tækastir voru í þessum efnum, lifðu
ekki lengi. Þeir stóðu einn góðan véð-
urdag galtómir, því að nemendurnir
höfðu notað sér frelsið til að yfirgefa
þá.
Hins vegar óx margt gott upp af
þeirn skólum, sem fóru sér hægara og
kunnu sér hóf. Þeir fluttu inn í skóla-
stofuna ný og frjálsari vinnubrögð,
mildari og mannúðlegri aga og fersk-
ara loft. Þessir skólar, svo sem Monte-
sori- skólarnir og fleiri, unnu gott verk
með því að beina starfinu inn á nýjar