Úrval - 01.09.1968, Qupperneq 63

DR. PHIL HELGI JÓNSSON ....
61
valds Thoroddsens. Þegar hann
þroskaðist og eltist þróaðist með
honum sú hugmynd að helga ís-
lenzkum náttúruvísindum starfs-
krafta sína, þó mikil óvissa ríkti um
það þá hér á landi, hvort slíkt starf
nægði til að veita manni nauðsyn-
legt lífsviðurværi. Að loknu stú-
dentsprófi hélt Helgi því utan til
náms og innritaðist í Hafnarhá-
skóla. Hann lagði stund á náttúru-
fræði með grasafræði sem aðal-
grein og tók strax til við námið af
kappi. Frá upphafi var tilgangur
hans tvíþættur og miðaði hann allt
sitt nám við það. í fyrsta lagi að
ljúka magisterprófi í grasafræði, en
þó einkum og sér í lagi að búa sig
undir grasafræðirannsóknir heima
á íslandi. Helgi var því miður ekki
heilsuhraustur og á stúdentsárunum
fékk hann lungnatæringu, sem þá
hafði um langt skeið verið eins kon-
ar „atvinnusjúkdómur“ stúdenta.
Frá því í maí 1893 og fram í ágúst
árið eftir dvaldist Helgi því sér til
heilsubótar á íslandi og var lengst
af í Vallanesi hjá Magnúsi bróður
sínum og tókst að yfirbuga tæring-
una til fulls. Ekki var Helgi iðju-
laus í Vallanesi, heldur hélt þar
áfram námi sínu á eigin spýtur, og
fékkst einnig við rannsóknir. Vor-
ið og sumarið 1894 ferðaðist hann
nokkuð um Austurland til rarm-
sókna og hlaut til þess styrk frá
menntamálaráðuneytinu danska.
Rannsakaði hann þá háplöntuflóru
og gróður landshlutans, jafnframt
því sem hann hugði að ástandi
plantnanna yfir vetrarmánuðina og
um laufgunar- og blómgunartímann.
Þessar rannsóknir Helga þóttu hin-
ar merkilegustu og þegar hann kom
aftur til Hafnar fór hann jafnframt
náminu að skrifa um þær undir
handleiðslu hins ágæta kennara
síns Eug. Warmings, prófessors, en
Warming var einmitt þekktur að
því, að hafa sérstakt lag á að vekja
áhuga nemenda sinna á sjálfstæðum
rannsóknum. Annar aðalkennari
Helga var hinn kunni þörungafræð-
ingur L. Kolderup Rosenvinge.
Þetta urðu þrjár ritgerðir, sem all-
ar birtust í riti Danska Grasafræði-
félagsins, Botanisk Tidsskrift, sú
síðasta 1896. í þessum ritgerðum
var í fyrsta sinn gerð tilraun til að
lýsa háplöntuflóru og gróðri heils
landshluta og verður ekki annað
sagt en að tilraunin hafi tekizt vel,
miðað við þau gögn sem tiltæk
voru; m. a. var hér getið tíu nýrra
tegunda fyrir ísland. Haustið 1896
lauk Helgi svo lokaprófi, þ. e. ma-
gisterprófi, í grasafræði frá Hafn-
arháskóla, og sama ár hlaut hann
einnig verðlaun frá Danska Nátt-
úrufræðifélaginu fyrir ritgerðirnar
þrjár, sem áður voru nefndar, og
má þar af marka, hvers rannsókn-
ir hans voru metnar.
Samt voru eng'ir möguleikar á
því fyrir Helga að fá lífvænlega
stöðu hér á landi. Þó hann væri
eini íslendingurinn með háskóla-
próf í grasafræði, þá hafði þjóðin,
sem þó lifði á grasrækt, engin not
fyrir hann og þekkingu hans. Þetta
munu hafa verið Helga nokkur von-
brigði, en því miður voru það ekki
síðustu vonbrigðin sem hann varð
fyrir á lífsleiðinni. Helgi var þó
ekki af baki dottinn, en hélt heim
til íslands til rannsókna snemma