Upp í vindinn - 01.05.2005, Síða 37

Upp í vindinn - 01.05.2005, Síða 37
...upp í vindinn Mynd 3: Rennsli í hliðarrennu við: (a) hönnunarrennsli; og (b) mesta mögulega rennsli. Örvarnar sýna stefnu rennslisins. Mynd 2: Yfirlitsmynd af líkaninu áður en gljúfrið var byggt. myndina vantar gljúfrið neðan yfirfallsrennunn- ar sem var byggt eftir að myndin var tekin. Tæknilegri útfærslu yfirfallsins var lýst í sérstakri grein í síðasta tölublaði „...upp í vindinn". Hér að neðan erfjallað um helstu þætti hönnunar- innar sem skoðaðir eru í líkaninu. Hliðarrenna Fyrir hliðarrennuna var líkanið fyrst og fremst notað til að kanna hvort hegðun streymisins fyrir allt rennslissviðið væri eins og hin reikni- lega hönnun gerði ráð fyrir. Meðal annars var þrívíddarhegðun rennslisins í hliðarrennunni könnuð, en hún er talsvert flókin þar sem vatn- ið tekur 90° beygju eftir að það rennur yfir yfir- fallsbrúnina, sem er samsíða hliðarrennunni, eins og sést á mynd 1. Straumhraðar í hliða- rennunni voru mældir til að staðfesta reiknis- lega afkastagetu hennar og þrýstisveiflur í renn- unni mældar til notkunar við byggingarfræði- lega hönnun hennar. Hönnunarrennslið er skoðað sérstaklega og þá m.a. hversu hátt vatnsborðið í rennunni verður við hönnunarað- stæður. Rennsli í rennunni við hönnunarflóð er sýnt á mynd 3a. Einnig var líkanið notað til að staðfesta afkastagetu rennunnar við mesta mögulega rennsli (e. probable maximum flood, PMF). Rennsli í rennunni við PMF flóðið er sýnt á mynd 3b. Eins og sjá má er rennan nánast full við þessar aðstæður, en þó ekki yfirfull, þ.e rennslisstýringin inn í rennuna er ennþá yfir yf- irfallsbrúnina eins og hönnunin gerir ráð fyrir. Hins vegar gerir hönnunin ráð fyrir að yfirfallið megi skemmast við PMF rennslið enda er það atburður sem má búast við að komi sjaldnar en með 10.000 ára millibili að jafnaði. Yfirfallsrenna Fyrir yfirfallsrennuna sem leiðir vatnið frá hlið- arrennunni niður að gljúfurbarminum var líkan- ið meðal annars not- að til að sannreyna hegðun streymisins í beygjunni neðan hlið- arrennunnar. Straum- fræðilega breytist rennslið úr lygnum straum í stríðan straum þegar hallinn eykst í beygjunni ofan við yfirfallsrennuna eins og sjá má á mynd 4. Þegar vatnið fellur yfir yfirfallsbrúnina í hliðarrennunni mynd- ast hvirfill sem dregur inn loft sem síðan berst með rennslinu áleiðis niður yfirfallsrennuna. Líkanið sýnir hegðun hvirfilsins þegar hann dregst með rennslinu niður rennuna, en loftið getur hugs- anlega aukið dýpi vatnsins í rennunni. Þó er kvarði líkansins full stór til að hægt sé að treysta á að loftblöndun komi rétt fram í líkan- inu, en hegðunin gefur þó nægjanlegar vís- bendingar sem hægt er að styðjast við í hönn- un hliðarveggja rennunnar. Neðar í yfirfalls- rennunni er nauðsynlegt að loftblanda rennslið á ný til að tryggja að ekki komi fram slittæring neðst í rennunni og eru áhrif loftunarinnar skoðuð í líkaninu. Til að minnka orku á breidd- areiningu bununnar áður en hún steypist ofan í gljúfrið er rennan víkkuð út á síðustu 120 m, úr 17 m í 30 m. Áhrif víkkunarinnar á rennsli eru skoðuð í líkaninu og þá sérstaklega bylgjur sem geta myndast þegar þversniði stríðs straums er breytt. Bunan Eitt af því erfiðasta við hönnun yfirfallsins er að tryggja að bunan rjúfi ekki botn gljúfursins og veggi þess þegar henni er steypt niður í gljúfrið. Til að draga úr þessari hættu er reynt að minnka eins mikið og mögulegt er orkuna á flatareiningu í bununni. Einnig þarf að tryggja að bunan lendi ekki á gljúfurveggnum hinum megin. Þessu markmiði á að ná með nokkrum samverkandi aðgerðum sem prófaðar verða í líkaninu. Loftblöndunin fyrrnefnda minnkar orkuna á flatareiningu með því að aðstoða við að brjóta upp bununa og víkkun rennunnar í 30 m þjónar sama tilgangi. Hönnunin gerir ráð fyrir tveggja þrepa lausn eins og sjá má á mynd 5. Yfirfallsrennan sjálf endar tæpa 30 m frá brún gljúfursins og þannig er tryggt að bunan nái ekki að lenda á gagnstæða gljúfurveggnum við hátt rennsli. Við lág rennsli mun bunan einnig stökkva frá þessum efri enda, en lenda aftur á neðri pallinum áður en hún stekkur aft- ur út í gljúfrið. Endi yfirfallsrennunnar er ská- settur til að fótspor bununnar í gljúfurbotninum verði samhliða gljúfurveggnum og þannig nýt- Mynd 4: Rennslið niður yfírfallsrennuna þar sem rennslið breytist úr lygnum straum í stríðan. Horft er niður yfirfallsrennuna. 37

x

Upp í vindinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Upp í vindinn
https://timarit.is/publication/1929

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.