Mímir - 01.06.1967, Page 17

SVERRIR TÓMASSON:
AÐ MOKA FJÓSIÐ
NOKKUR ORÐ UM LÝSINGU
KENNSLUBÓKA
Við hlið erlendra bóka hafa íslenzkar bækur
lengi verið eins og illa rakaðir sauðamenn. Ber
þar margt til. Utgefendur íslenzkra bóka hafa
allt fram til þessa dags haldið, að útgáfa væri
eins konar fisksala; þeir gætu slett bókunum
framan í kaupendur eins og þeir væru að bjóða
þeim togaraýsu. Og þeir sem keypt hafa, láta
sér gjarna slorið lynda, utan nokkrir gagnrýn-
endur, sem minnzt hafa á frágang og prentvill-
ur í lok greina sinna. Ábendingar þeirra virðast
hafa borið nokkurn árangur, því að mörg út-
gáfufyrirtæki hafa tekið upp þann hátt að láta
menntaða útlitsteiknara sjá um frágang bók-
anna. Hins vegar hefur myndskreyting bóka,
lýsing þeirra, verið á mjög lágu stigi. Ur því
hefur enn ekki verið bætt; aðeins örfáir for-
leggjarar hafa haft rænu á því að fá listamenn
til að annast lýsingu bóka. Fá eru líka dæmi
þess að myndskreyting verks hafi verið gagn-
rýnd sérstaklega. Það er eðlilegt, sé haft í huga,
að oftast nær eru það ekki listamenn sem lýst
hafa, séu íslenzkar bækur myndskreyttar á ann-
að borð. Þetta er reyndar aðeins herbragð, sem
beitt er við alla vonda list; það verður að þegja
hana í hel. Samt sem áður hrekkur það ekki
alltaf til. Það verður að grípa til annarra ráða,
stinga á kýlunum og reyna að þvo burt vilsurn-
ar, svo að pestin breiðist ekki út.
Nýlega varð ein af bókum Ríkisútgáfu náms-
bóka umræðuefni skólamanna í dagblöðum
höfuðborgarinnar. Barnakennarar, sem virðast
vera eins konar lionsklúbbur íslenzks siðgæðis,
mótmæltu einni teikningu í bókinni; töldu það
ekki hollt ungum sakleysingjum að hafa stöð-
ugt fyrir augum Gunnar nokkurn Hámundar-
son, þar sem hann var að vega mann og kasta
honum á Rangá út. Kennslubók sú, sem hér
varð óvart fyrir aðkasti kennaranna, var Is-
landssaga eftir Jónas Jónsson frá Hriflu. Þessi
deila milli fyrirsvarsmanna útgáfunnar og skóla-
mannanna er í rauninni dæmigerð fyrir ritdeil-
ur íslenzkra; það er þráttað um keisarans skegg.
Sjálft verkið, Islandssagan, var aldrei krufið.
Enginn spurði, hvort bókin þjónaði sama upp-
eldislega tilgangi og þegar hún kom fyrst út.
Engum datt heldur í hug að gagnrýna mynd-
skreytingu verksins; gera það upp, hvort sá
maður, sem bókina lýsti, hefði þá hæfileika til
að bera, sem krefjast verður af þeim mönnum,
er slíkt leggja fyrir sig.
I umræddri kennslubók teiknar Halldór Pét-
ursson flestar myndirnar; aðrar eru ljósmyndir,
gamlar eða nýjar, nokkrar af málverkum Col-
lingwoods og Edwards Dayes í Þjóðminjasafni.
Við upphaf og lok hvers kafla eru stílfærðar
skreytingar eftir fornu ornamenti; getur farið
vel á því, sé smekklega brotið um. Kver Jón-
asar Jónssonar frá Hriflu hefst á frásögn um
fund Islands. Segir þar m. a. frá Flóka Vilgerð-
arsyni. Sú sögn er, eins og reyndar flestar forn-
17