Mímir - 01.03.1968, Blaðsíða 21

VIÐTAL VIÐ ÞÓR MAGNÚSSON SAFNVÖRÐ
Islenzka þjóðfélagið hefur tekið gífurleg-
um stakkaskiptum á síðustu áratugum. Hin
gamla íslenzka bændamenning hefur
kvatt, og tækni nútímans ryður sér braut
á öllum sviðum þjóðlífsins. Við Þjóð-
minjasafn Islands er unnið að því að afla
heimilda um gamla, íslenzka þjóðhætti.
Sá, sem hefur það starf með höndum, er
Þór Magnússon, safnvörður. Ritnefnd
Mímis óskaði eftir viðtali við Þór, og varð
hann góðfúslega við þeirri beiðni.
•—- Hvenær réðstu til starfa hér að safninu,
Þór?
— Það var árið 1964, árið eftir að safnið
varð 100 ára. Má segja, að staða mín hafi verið
nokkurs konar afmælisgjöf til safnsins.
— I hverju er starf þitt einkum fólgið?
— Á 100 ára afmælinu var ákveðið að
stofna nýja deild innan safnsins, svokallaða
þjóðháttadeild. Var ég ráðinn til þeirrar deild-
ar, og er starf mitt einkum fólgið í því að safna
heimildum um íslenzka þjóðhætti og atvinnu-
hætti og varðveita á þann hátt merkilega vitn-
eskju um lifnaðarhætti forfeðra okkar.
— Hvernig er heimildasöfnuninni háttað?
— Við höfum haft þann háttinn á að semja
spurningaskrár um tiltekin svið innan íslenzkra
þjóðháttta. Við reynum að hafa þessar skrár
sem ítarlegastar, og síðan eru þær sendar út
um land til fólks, sem við teljum, að hafi á-
huga og þekkingu á þessum efnum. Við höfum
snúið okkur til fólks um allt land, þannig að
enginn landshluti verði útundan. Flestir hafa
tekið þessum umleitunum vel. Raunar var
byrjað að senda út slíkar spurningaskrár árið
1957, svo að allmiklu efni hefur þegar verið
safnað.
— Hvað eru þessar spurningaskrár orðnar
margar, og geturðu skýrt frá efni einhverra
þeirra?
— Ég sendi út sautjándu skrána nú skömmu
fyrir jólin, og hún fjallar um húsagerð, einkum
veggjahleðslu. Sem dæmi um efni, er spurt
hefur verið um, má nefna tóvinnu, torfverk,
slátrun, nautpening, fráfærur, öflun eldiviðar
og líf og dauða í þjóðháttum og þjóðttú. Við
höfum ekki bundið okkur við neitt ákveðið svið
íslenzkra þjóðhátta, heldur reynt að hafa
skrárnar sem fjölbreytilegastar. Rétt er þó að
taka fram, að við höfum ekki spurt um neitt
viðkomandi sjávarútvegi, þar sem Lúðvík
Kristjánsson hefur safnað miklum fróðleik urn
sjósókn Islendinga, og er ekki líklegt, að við
það safn sé miklu hægt að bæta.
— Kemur ekki einhver mismunur fram á
þjóðháttum milli héraða og landshluta?
— Jú, að vísu kemur fram nokkur mismun-
ur, en þó er hann ekki eins mikill og víða ann-
ars staðar. Við höfum málið til samanburðar.
Hér hafa ekki náð að myndast mállýzkur, svo
að heitið geti. Eins er með þjóðhættina. Auð-
vitað eru viss orð og hugtök bundin við á-
kveðna landshluta, og sum áhöld og vinnu-
brögð hafa þekkzt í einum landshluta, en ekki
öðrum. Annars eru þjóðhættir hér miklu sam-
felldari en t. d. í Skandinavíu, þar sem segja
má, að hver landshluti hafi sína eigin menn-
21