Mímir - 01.03.1968, Page 24

dreifð um mestallt landið. Að vísu eru papa-
örnefnin flest á Suðausturlandi, en Iranöfnin
eru víða um land og sum á ólíklegustu stöðum.
Næsta sumar stendur víst til að rannsaka fornar
tættur í Papey, og verður fróðlegt að vita, hvað
hefst upp úr þeim rannsóknum. Ef hér fara að
finnast írskir hlutir og grafir írskra manna, horf-
ir málið öðruvísi við. Þá mundum við, sem að
fornleifarannsóknum vinnum, verða fyrstir
manna til að breyta okkar skoðunum eftir því.
— Nú hefur þú unnið við fleira á vegum
Þjóðminjasafnsins en þjóðháttadeildina. Hver
hafa verið störf þín á sumrin?
— Á sumrin hef ég einkum fengizt við forn-
leifarannsóknir. Undanfarin fimm sumur hef ég
verið við fornleifarannsóknir austur í Hvítár-
holti í Hrunamannahreppi. Rannsóknum þar
er lokið, og ég veit ekki, hvort tekið verður til
við rannsóknir af slíku tæi í náinni framtíð. I
Hvítárholti grófum við upp heilan landnáms-
bæ, sem hvergi er getið um í rituðum heimild-
um. Þetta sýnir okkur, að Landnáma segir okk-
ur ekki allt. Þessi bær hefur byggzt á 10. öld
og lagzt í eyði seinna á öldinni. Þetta þykjumst
við sjá af húsagerðinni og þeim hlutum, sem
þarna fundust og eru greinilega frá landnáms-
öld.
— Hvernig er með áhuga og skilning al-
mennings á fornleifafræði og rannsóknum á ís-
lenzkum þjóðháttum?
— Oneitanlega verður maður þess stundum
var, að skilningurinn er takmarkaður, einkum
hjá yngra fólki. Sumum finnst það hálfgert
sérvizkudútl að vera að safna heimildum um
íslenzka þjóðhætti. Aftur á móti þykir öllum
sjálfsagt að rannsaka sögu, og sagnfræðingar
eru taldir nauðsynlegir menn. Eg hef grun um,
að í þessum efnum ríki einhvers konar milli-
bilsástand. Gamla fólkið hefur mikla ánægju
af því að segja frá lífinu, eins og það var á þess
uppvaxtarárum, og sér eftir gamla tímanum
með nokkrum söknuði. Unga fólkið virðist hins
vegar ekki hafa meðtekið hinar stórfelldu breyt-
ingar, sem orðið hafa á þjóðlífinu á undanförn-
um áratugum. Mönnum hefur legið svo mikið
á að kasta frá sér gamla tímanum og því, sem
honum tilheyrði. Þó er ég ekki frá því, að fólk
sé nú farið að gefa meiri gaum að siðum og
venjum fyrri tíma fólks. Ymsum gömlum hlut-
um þykir fólki gaman að sökum þess, að þeir
eru skrýtnir. Menn eru farnir að nota gamla
spunarokka sem stofustáss og hengja jafnvel
upp gamla olíulampa og lýsislampa í sama til-
gangi.
— Hvað er nú framundan í rannsóknum á
íslenzkum þjóðháttum?
— Við munum halda áfram að senda út
spurningalista svo lengi, sem það ber nokkurn
teljandi árangur. Auðvitað er það svo, að gamla
fólkið deyr og tekur með sér vitneskju sína um
liðna tíð. Þegar ég byrjaði á þessum störfum,
vorum við í sambandi við fólk, sem mundi allt
aftur til 1880. Nú er þetta fólk dáið eða hætt
að geta skrifað. Þeir, sem nú standa í sambandi
við okkur, muna ekki öllu iengra en til alda-
móta. En ég vona, að sú nýbreytni verði tekin
upp í þessum rannsóknum að taka heimilda-
kvikmyndir um íslenzka þjóðhætti. Fræðslu-
myndasafn ríkisins hefur þetta á stefnuskrá
sinni, og nú fyrir skömmu var haldinn fundur
um þetta mál, þar sem þeir, sem helzt hafa veitt
þessu stuðning og áhuga, voru mættir. Er þess
að vænta, að fé verði veitt til þess, að unnt
verði að koma þessum fyrirætlunum í fram-
kvæmd. Ef af þessu verður, munum við reyna
að taka myndir af þeim íslenzku þjóðháttum,
sem enn eru lifandi og sömuleiðis setja á svið
gömul vinnubrögð, sem nú eru af lögð, eftir
því sem fólk kann skil á þeim. Þá má bæta því
við, þótt það tilheyri ekki mínu starfi beinlínis,
að Hallfreður Örn Eiríksson hefur ferðazt um
landið undanfarin ár og safnað miklu efni, sem
varðar þjóðiög, kvæðalög og þjóðsögur. Þetta
starf hefur Hallfreður unnið að nokkru leyti á
vegum Þjóðminjasafnsins og að nokkru leyti á
vegum Handritastofnunar Islands.
Þegar farið verður að kenna menningarsögu
og þjóðháttafræði við Háskóla Islands, má bú-
ast við, að stúdentar muni velja sér rannsóknar-
efni af sviði íslenzkra þjóðhátta meir en enn
24