Islande-France - 01.10.1948, Blaðsíða 14

12
ISLANDE - FRANGE
bróðir var Paul Nizan. Báðir höfðu
])eir hið mesta yndi af að rœða
heimspeki, köstuðu hrátt allri trú
og virtu fyrir sér þjóðfélagsskipan-
ina af gagnrýni. Þegar árið 1920, er
þeir voru í efsta hekk, voru þeir
Sartre og Nizan taldir byltingasinn-
aðir.
Námskeið i undirhúningsfræðum
fyrir háskölanám sótti hann við
hinn sama Hinriks IV. menntaskóla
og hjó hann sig með góðum árangri
undir samkeppnispröf til inngöngu
i skóla þann, sem sér menntaskóla
kennáraefnum fyrir nauðsynlegri
fræðslu, hókmenntadeild hans (”
Ecole Normale Supérieure, section
Lettres). Hafði hann þar heimspeki
að sérgrein og lauk góðu kennara-
prófi í lienni. Var honum síðar veitt
kennarastaða í Laon, síðan i le
Havre. Nokkru seinna varð hann
styrkþegi „Frönsku menntastofnun-
arinnar“ (I’Institut Francais) í Ber-
lin og kynnti sér þar þýzka heim-
speki. Að því loknu hélt hann á-
fram starfi sínu sem menntaskóla-
kennari við Pasteur-menntaskólann
i Neuilly. Hann var kvaddur í lier-
inn í sept. 1939, var tekinn til fanga
í júní 1940 ásamt liðinu i Maginot-
virkjunum. Vorið 1941 sneri Iiann
úr fangavistinni til Frakklands og
tók þá aftur við stöðu sinni við
Pasteur-menntaskólann. Síðar var
honum veitt staða við Condorcet-
menntaskólann. Árið 1944, er
Frakkland varð aftur frjálst, lét
Iiann af emhætti við hina æðri skóla
og hugðist hclga sig rithöfundar-
störfum. Arið 1945 tókst hann ferð
á hendur til Bandaríkjanna. Hann
er ritstjóri tímaritsins Les Temps
Modernes, og birtist fyrsta hefti þess
i október 1946.
Tvö heimspekirita hans eru sér-
staklega þýðingarmikil: „L’Etre et
le Néant“ (1945) [Verund og glöt-
un] og „L’ Existentialisme est un
Hinnanisme“. Iiið fyrrnefnda rit er
stórt bindi, þéttletraðar 700 hls„ fyr-
ir sérfræðinga. Ilið siðarnefnda er
sérprentun erindis. Veitir höfundur
þar aðgengilegt vfirlit yfir kenn-
ingu sína.
Revnum nú að setja hana fram
eins greinilega og unnt er, án þess
að skeyta um hin fræðilegu lieili.
Eins og Kierkegaard gengur
Sartre út frá þeirri heimspekilegu
meginreglu, að verundin sé undan-
fari innihalds lífsins, þ. e. a. s., að
fyrst verði maðurinn til, geri sér
grein fyrir sjálfum sér og heimin-
um, og að hann mótist síðan. Mað-
urinn er, að því er verundarspekin
ætlar, ekki skilgreinanlegur, af því
að í upphafi er liann „ekkert“: Hann
mun ekki „verða“ fvrr en á síðan,
og hann mun þá verða slíkur, sem
hann Iiefur gert sjálfan sig: „Mað-
urinn er ekkert annað en það, sem
hann gerir úr sjálfum sér, („L’Exis-
tentialisme est un humanisine“,
hls. 21). Fyrir kristinn mann er
þessi afstaða erfið. Kcnnir trúin
ekki, að guð hafi skapað manninn
í sinni mynd og líking? Sjálfur
Kierkegaard varð að sæta hörðum
árásum af hendi Iútherskra guð-
fræðinga: „Vér eigum að setja
traust vort á trúna“, svaraði hann,
„einmitt af ]ivi, að hún er fjarstæð,
heimskuleg; og þetta fjarstæðu-