Fróðskaparrit - 01.01.1954, Síða 28

34
Fólkutalið um 1600
Lata vit nú hesar umboða bvor sítt húski (tænastufólk
ikki roknað uppí) við 5 fó'lkum33) í hvórjum, fáa vit:
436.5 = 2180 persónar hoyrandi beinleiðis til bóndurnar
(kongs- og óðalsbóndur (+ aðalsbóndur) við uppsitarum)
og prestarnar.
Bðndurnir vóru »tey stóru« í samfelagnum. Yar ein av
bóndaætt, visti væl við hjá honum; men var ein tað ikiki,
stóð honum iikki nógv í boði í lívinum. Traðarmenn verða
ikki nevndir um hetta mundið (og eisini longri upp í tíðina
eru tílíkir ógvuliga sjáldsamir); annaðhvðrt var ein bóndi
33) í eini meting av fólkatalinum í Malmó í árunum 1517—19 nýtir C. Son-
nenstein Wendt hetta tal og sigur tað vera tað vanligast nýtta miðaltal fyri
eitt skattaborgarahúski (hjún og 3 bórn) í teirri tíðini (Ny Kirkehist. Saml.
II, viðm. 4, s. 130). — Stórri tal man ið hvussu er ikki vera ráðiligt at nýta
fyri Fóroyar fyri hesa tíð; tí innan fyri búskaparligu rammur landsins var
ikki ráð til nakran týðandi fólkatilvókstur, og hevur fólk tí trúligt við vilja
vísit afturhald í hesum, eins og hjúnaband millum ognarleys beinleiðis var
bannað heilt upp til 1846 (sb. viðm. 35). Jórgen-Frantz Jacobsen tekur til:
»Bonden kunde ikke ónske sig mere end nogle faa Bórn, og for Tyendets
Vedkommende ónskede han slet ingen; thi hvem skulde ernære dem?« (Færó-
erne, Natur og Folk, s. 46). — Enn um 200 ár 9einri, í 1801, tykist
eitt húski við 5 persónum í miðal at hava verið vanligt — soleiðis t. d. í
Hesti: 11 húski — 55 fólk, Velbastaður: 11 h. — 53 f., Nólsoy: 19 h. — 100 f.,
Kaldbak: 12 h. — 66 f., Kollafjórður 26 h. — 134 f., Streymnes: 5 h. — 25 f.,
Vík: 13 h. — 60 f., Vestmanna: 22 h. — 126 f., Kvívík: 23 h. — 97 f., Mið-
vágur: 36 h. — 145 f., Sandavágur: 23 h. — 110 f., Bóur og Gásadalur:
13 h. — 66 f., Mykines: 17 h. — 75 f., Funningur: 14 h. — 58 f., Eiði:
30 h. — 122 f., Fuglafjórður: 24 h. — 128 f.
Talva, ið fyri hvørja sýslu og fyri allar oyggjarnar undir einum
vísir miðaltalið fyri hvørt huski í 1801 (arbeiðisfolk uppíroknað):
Sýsla Fólkatal Talið á húskjunum Miðaltalið fyri hvørt húski
Suðuroyar 775 144 5,4
Sandoyar 466 91 5,1
Vága 482 108 4,5
Streymoyar 1677 326 5,1
Eysturovar 1214 253 4,8
Norðuroya 643 (642) 120 5,4
Alt landið 5257 1042 5,0