Eir - 01.07.1899, Blaðsíða 4

100
sjúkar og bíða aldrei bana af sóttinni. Bólurnar brjótast út
um júgrin á kúnum og koma sjaldan annarstaðar í ljós.
Mjaltakonur bera oft sjúkdóminn af einni kú á aðra og fá hann
stundum sjálfar; koma þá nokkrar bólur á hendur þeirra, eða
handleggi, án þess að nokkur þjáning fylgi. Bólusótt á kúm
oða kúabóla (1. variola vaccina, d.: kokopper, e.: cow-pox) er
fremur sjaldséður kvilli. Hér á landi bar talsvert á henni árin
1827 og 1837. Um sumarið 1895 gisti ég eitt sinn hjá Sig-
urði bónda Jónssyni á Lækjamóti í Húnavatnssýslu; sá ég
kýr hans, og höfðu þær allar kúabólu, en heyrt hefi ég, að
sóttin hafi ekki borist þaðan á aðra bæi.
Bólusóttkveikjan getur oinnig tekið sér bólfestu í hestum
og sauðfé og hagar sér þá líkt og í kúnum, er miklu vægari
við allar þessar skepnur, en við mennina.
Fyrir daga Jenner’s höfðu menn sumstaðar tekið eftir því,
að mjaltakonur sluppu frá bólunni, er hún gekk yfir, ef þær
höfðu áður fengið á sig kúabólur. Þetta vissi Jenner, og kom
það honum til þess, að reyna kúabólusetninguna til hlítar.
Ef bóluvessi or tekinn úr mannabólu (bólusjúkum manni) og
settur í hörund heilbrigðs mans, er aldrei hefir haft bólu (manna-
bólu eða kúabólu), þá tekur hann bólusótt, þá er út bríst um allan
likamann, og leitt getur til bana, eins og áður er sagt. En ef
bóluvessinn er tekinn úr kúabólu, þá kemur bólan lit einungis á
þeim stað eða stöðum, þar sem stungið var, og er þá meinlaus
kvilli. Þess vegna hafa margir haldið, að mannabóla og kúa-
bóla gætu ekki átt sömu orsök. En það þykir nú fullsannað,
að bólusóttkveikjan er söm í mönnum og skepnum, og er þetta
til sönnunar, að ef bóluvessi er tekinn úr bólusjúkum manni
og settur í kálf, þá kemur bólan út á kálfinum, en sýkir hann
ekki að mun. Nú er bóluefni tekið úr þessum kálfi og sett í
annan og svo koll af kolli. Síðan er bóluefni tekið úr t. d.
5. kálfinum og sett í ungbarn, og kemur þá út á því kúabóla,
sú er allir þekkja. Er þar með sannað þetta tvent: 1. að
manna og kúa bóla koma af sömu sóttkveikju. 2. að sótt-