Helgarpósturinn - 21.04.1979, Qupperneq 9

9
helgarpásturinn. , Laugardagur 21. apríl 1979.
30. mars í útvarpi og sjónvarpi
Undirrita&ur hefur lengi ver
iö áhugamaöur um þá atburöi,
er tengdust inngöngu Islands I
Atlantshafsbandalagiö þaö
herrans ár 1949 og fyldist þvi
náiö meö upprifjunum manna
nú undanfariö á þeim i útvarpi
og sjónvarpi.
Og þaö var engin smáræöis
upprifjun. Sjónvarpiö helgaöi
eitt „Kastljós” inngöngunni i
NATO og atburöunum viö
Alþingishúsiö 30. mars 1949, en
útvarpiö stóö sig samt betur —
þaölét nefnilega gera þrjá þætti
um efniö og var tveim þeirra út-
varpaö sama daginn!
Þetta sýnir m.a. aö viö Baldur
Guölaugsson vorum ekki einir á
báti hér um áriö, þegar viö byrj-
uðum á tilraunum okkar til að
gera grein fyrir þessu efni:
fyrst í útvarpsþáttum en siöar i
bókinni um 30. mars 1949, sem
út kom siðla árs 1976. Maöur
beiö þvi spenntur eftir aö eitt-
sonar í atburöunum 30. mars,
einkum og sérilagi meint ávörp
hans til mannfjöldans á Austur-
velli gegnum hátalarakerfi
Æskulýösfylkingarinnar, sem
komið var fyrir i jeppabifreiö-
inni R 6156 og stjórnaö af tveim-
ur þaulvönum tæknimönnum.
Kannski mundi Stefán
ögmundsson segja nánar frá
þvi feröalagi er hann bar fyrir
réttiáþeim tima,aö hannheföi
eftir hiö fyrra ávarpiö (um úr-
slit atkvæöagreiöslunnar á
Alþingi og synjun þingmanna á
þjóöaratkvæðagreiöslu) farið
upp á Þórsgötu 1 — (þáverandi
aöalstöövar Sósialistaftokksins)
— og svarað þar sima, sem
hringdi ákaflega. Kannski
mundi Einar Olgeirsson stað-
festa aö þaö heföi veriö hann,
sem i simanum var og upplýsa
hvort hann hafi þar fortaliö
Stefániaö „þingmenn sósialista óeirðirnar á Austurvelli 30. marz 1949.
væru fangar I þinghusmu — en
hvað nýtt væri dregiö fram i
dagsljósið, aö nýir menn tækju
efniö nýjum og ferskum tökum.
En þvi miöur kom ekkert nýtt
fram, engar nýjar uppgötvanir
á eðli eöa orsökum óeiröanna á
Austurvelli þennan dag, engar
nýjar uppljóstranir.
Þegar viö félagar vorum aö
vinna aö bókinni um 30. mars
(og raunar þáttageröinni lika),
leituöum viö m.a. til þeirra
Einars Olgeirssonar fyrrum
alþingismanns og Stefáns
ögmundssonar þáverandi
prentara og óskuöum eftir sam-
vinnu viö þessa ágætu menn.
Þvi miöur fengum viö afsvar
hjá báðum. A Einar Olgeirs-
syni var þaö helst að skilja, aö
hann væri svosem reiöubúinn að
svara vissum spurningum svo
fremiaöhann semdi þær sjálfur
og réöi aö öllu leyti hvernig að
verki væri staöið! Stefán
ögmundsson taldi samningu
bókarinnar um 30. mars 1949 ,
vera fyrst og fremst „gróða-
fyrirtæki” og sá enga ástæöu til
aö eiga hlutdeild aö sliku at-
hæfi!
Þaö vakti forvitni undirritaös
aö sjá nöfii þeirra I þeim hópi,
sem fram kæmi f útvarpi og
sjónvarpi: kannski yröi nú ein-
hverjum þeirra spurninga, sem
okkur Baldri brunnu á tungu hér
um áriö svarað: kannski fengj-
ust toksins viöunandi skýringar
á þátttöku Stefáns ögmunds-
meö þau tiöindi kvaöst Stefán
hafa fariö aftur niöur i bæ og til-
kynnt í hátalaranum. („Viö þá
tilkynningu náöi upphlaupiö há-
marki” segir i dómi Hæstarétt-
ar). En þvi miður voru þeir
Einarog Stefán ekki spuröir um
þessi atriði. í sjónvarpinu las
Stefán upp svör viö spurningum
sem virtust hafa veriö samdar
af honum sjálfum og komst hjá
aðminnasteinuorðiá bifreiðina
R 6156, hátalakerfi Æskulýös-
fylkingarinnar, gönguferöina
upp á Þórsgötu að ógleymdum
ávörpum sinum til mannfjöld-
ans! Eftir framlagi hans til
sjónvarpsþáttarins aö dæma,
var ekki annaö aö sjá, en hann
heföi aö ósekju veriö dæmdur til
12 mánaöa fangelsisvistar óskil-
orösbundiö og sviftingar
borgaralegra réttinda. Svipaöa
sögu er aö segja um framlag
Stefáns Ogmundssonar til út-
varpsþáttanna: Dómar Hæsta-
réttar voru aö hans áliti
„stéttardómar, knúöir fram af
borgarastéttinni til þess aö
koma höggi á verkalýös-
hreyfinguna og Sósialistaflokk-
inn”. — Línan frá 1949 óbreytt!
Um framlag Einars Olgeirs-
sonar gegnir svipuöu máli — álit
hans á tildrögunum aö stofnun
Atlantshafsbandalagsins og aö-
ildar íslands aö þvi virtust ó-
breytt frá 1949 —það var likt og
aö lesa grein eftir hann i Rétti
frá þeim tima!
verjar opnuöu skjalageymslur
sinar og létu erlenda menn fara
aö glugga i stjórnarskjölunum
— og raunar harla litlar likur til
aö slikt gerist á næstunni! Maö-
ur varö dálitiö undrandi á aö
heyra atvinnusagnfræöing láta
slika óskhyggju l ljós.
Rangur fundur á
röngum stað
I sjónvarpsþættinum voru
svndir úrdrættir úr tveimur
kvikmyndum frá atburöunum
30. mars og var önnur þeirra
tekin af Siguröi heitnum Nor-
dahl. Þar sást m.a. Utifundir I
Lækjargötu á móts viö Miö-
bæjarskólann og hlaut áhorf-
andi aö álita aö sá mannfjöldi
hafi þar verið um hádegiö 30.
mars. Fánar blöktu og mikill
var mannfjöldinn. Á útifundin-
um þennan dag voru bara engir
fánar— þvi miöur — þeirblöktu
hinsvegar á sama staö sunnu-
daginn 3. april, þegar efnt var
til fundar aö mótmæla atburö-
unum 30. mars viö Alþingis-
húsiö. Þarna hefur kvikmynda-
gerðarmaöurinn annaöhvort
ruglaö saman fundum nema
þetta hafi gerst í skeytingu
myndarinnar I sjónvarpinu.
Kannski skiptir þetta þó ekki
öllu máli — en rennir samt stob-
um undir kenningu Sveins i
Firöi — ,,að lýgisé lýgiþótt hún
sé ljósmynduö!”
Ekkert nýtt?
Framlag Dr. Gunnars Thor-
oddsen alþingismanns vakti
sérstaka athygli undirritaös. 1
máli hans kom fram, aö þing-
flokkur Sjálfstæöisflokksins
um né íslendingar skyldu stofna
sinn eigin her og hugsanlega
segja öörum þjóöum striö á
hendur. Voru fyrirvarar þeirra
Ólafe og Bjarna þá bara fyrir-
sláttur (eins og Þjóöviljinn hélt
raunar fram á þeim tima) ætl-
heföi, áöur en til vesturfarar
ráðherranna þriggja kom um
miöjan mars 1949, verið búin aö
gera þaö upp viö sig aö
samþykkja aöildina fyrirvara-
laustogþaömeiraaösegja áöur
en endanlegur texti NATO-sátt-
málans lá fyrir! Þessar upp-
lýsingar Dr. Gunnars stangast
algörlega á viö þá fyrirvara,
sem þáverandi utanrikisráö-
herra Bjarni Benediktsson og
Clafur Thors formaöur Sjálf-
stæöisflokksins höföu uppi um
aöild Isiands og stjórnarsinnar
itrekuöu hvaö eftir annaö I um-
ræöunum: Aö hér skyldi eigi
vera erlendur her á friöartim-
aöir til aö róa landslýöinn eða
getur veriö aö Dr. Gunnar mis-
minni? Þvi miöur var hann ekki
spurður nánar um þessi atriöi.
Skjölin i Kreml
Þaö kom fram i máli Dr.
Gunnars karlssonari Söguþæfti
útvarpsins, aö hann saknaöi
þess mjög aö finna ekki í bók-
inni um 30. mars neina útlistun
ásjónarmiöum Sovétmanna til
stofnunar NATO. Þaö heföi
vissulega verið nýnæmi aö lesa
sér til um slikt. Undir þaö skal
tekið — en þvi miöur hefur þvi
ekki veriö aö heilsa, að Kreml-
Helgi Sæmundsson — Hrafn Gunnlaugsson — Jónas Jónasson —
— Pétur Gunnarsson — Steinunn
Siguröardóttir — Þráinn Bertelsson
hringbordid______________
t dag skrifar Páll Heiöar Jónsson
Eölileg veisluhöld?
Fréttir i sföasta tölublaði
Helgarpóstsins, um veisluhöld á-
fengis og tóbaksumboða fyrir
starfsmenn ATVR og frihafnar-
innar, vakti viöa athygli. í
henni kom m.a. fram aö nokkur
umboö og umboösmenn hafa
haldiö starfsmönnum þessara
rikisfyrirtækja veglegar veislur
m.a. á Hótel Sögu.
Nokkrar vangaveltur hafa orö-
iö um hvort slik boö séu eöli-
leg, eöa hvort hér sé um einhvers-
konar óbeinar mútur aö ræöa, og
hvar eigi aö draga mörkin á milli.
Helgarpósturinn leitaöi til nokk-
urra aöila og bað þá aö lýsa sinni
skoöun á veisluhöldum af þessu
tagi. Svörin fara hér á eftir.
—GA.
Einar ólafsson Utsölustjóri hjá
ATVR:
, ,Ég ætti nú kannski ekki að
segja mikiö, þvi ég sat sjálfur
einhvern tíma svona veislu. Ég
nenni þvi ekki nú orðið. En skoö-
un mín er sú að þetta eigi ekki að
eiga sér staö, því það er auðvit-
að verið að reyna að hafa áhrif á
sölu ákveðinnar vöru. Þetta hefur
hinsvegar ekkert aö segja, — ég
er viss um þaö”.
Vilmundur Gylfason • alþingis-
maöur:
„Svona i fljótu bragöi finnst '
mér'alínokkirfcóDragö af þessu, —
að jimboö og umboðsmenn skuli
vera aö halda veislur fyrir starfs-
menn rikisins, sem augljóslega
eru i aöstööu til aö hygla viökom-
andi vörutegund. Hvortþeir gera
það, er svo annað mál. En þaö er
ekki góð lykt af þessu”.
HLH f stuöi
©
Arni Gestsson i Glóbus:
„Ég hefnú ekki mikiö um þetta
aö segja. Þegar þessi erlendu
fyrirtæki sem viö höfum umboö
fyrir.óskaeftiraö hitta einhverja
aöila hérlendis, þá reynum viö
auðvitað aö koma þvi i kring”.
Höskuldur Jónsson ráöuneytis-
stjóri i Fjármálaráöuneytinu:
„Ég veit nánast ekkert um
þetta mál, nema þaö sem ég las I
slðasta Helgarpósti, og á þvi
erfitt meö aö tjá mig um þaö. Ég
get hinsvegar sagt aö þaö berást
til okkar óteljandi boö um síö-
degisdrykkju hér og þar, nánast á
hverjum degi, og þá gjarnan frá
ýmsum hagsmunasamtökum, og
þaö er erfitt áö draga' mörkin
milli þeirra sem mega og mega
ekki. Þaö fer eiginlega eftir mati
hvers og eins, svo lengi sem ekki
megi rekja bein hagsmunatengsl
milli veitanda og þiggjanda”.