Helgarpósturinn - 27.04.1979, Blaðsíða 4

4
NAFN: Ólafur R. Einarsson FÆDDUR: 16. janúar 1943 ATVINNA: Menntaskólakennari og formaður útvarpsráðs
FJÖLSKYLDUHAGIR: Eiginkona Jóhanna Axelsdóttir og eiga þau tvo syni
BIFREIÐ: Pólskur Fiat station 127, árgerð 1975 ÁHUGAMAL: Verkalýðssaga og alls kyns grúsk
Föstudagur 27. apríl 1979
„Ríkisútvarpið hefur í rauninni enga stjóm”
Rlkisútvarpiö hljúövarp og sjönvarp hefur ávalit verið meira og minna á milli tanna fólks. Sjald-
an erumenn of ánægðir með dagskrárefni það, sem boðið er upp á. Nú siöustu daga hafa málefni
rikisútvarpsins verið mikiðrædd sérstaklega með tiliiti tii slakrar fjárhagsstöðu stofnunarinnar.
Er staðan svo bágborin aö útvarpsráösmenn hafa boðaö umtalsveröan niöurskurðdagskrár.
Afnotagjald af sjönvarpi og útvarpi hefur hækkað litið I samanburbi við aðra opinbera þjón-
ustu. Ef t.d. er boriö saman við áskriftarverð dagblaða þá er sýnt aö rfkisútvarpið ber mjög
skarðan hlutfrá boröi. 196» kostaði ársáskrift aðdagblaði 1845 krónur, en afnotagjald útvarps og
sjónvarps var 3300 krónur. Núna X0 árum siðar er áskrift að dagbiaði 36 þúsund en afnotagjaldið
36 þúsund og 200 krónur. Nær sama upphæöin. Ef afnotagjaldið hefði hækkað til jafns við dag-
blöðin þá ætti gjaldiö fyrir útvarp og sjónvarp aö vera f dag 64 þúsund krónur.
Yfirheyrsian fjallar um rikisútvarpið. Hvers vegna er ástandið meö þessum hætti og hvaða
, áhrif kemur þessi lélega fjárhagsstaða til með aö hafa? Ólafur R. Eínarsson formaöur útvarps-
ráðs er til yfirheyrslu hjá Helgarpóstinum.
— Hvernig stendur á fjár-
hagsvanda útvarpsins?
„Skýringin er fyrst og fremst
fólgin i þvi að við fengum ekki
þá hækkun á afnotagjaldi sem
við reiknuðum með. Það er að
segja aö afnotagjaldið af út-
varpi og sjónvarpi var aðeins
hækkað um 15-17% á meðan
önnur opinber þjónusta var
hækkuð mun meira. bað er
kannski hægt að skoða þetta i
aðeins stærra samhengi og þá i
samanburði við verð dagblaða
(sjá inngang). Dagblööin fá
fulia hækkun en útvarp og sjón-
varp sem geta boriö sig saman
viö blöðin fá litla sem enga
hækkun. Annar tekjustofn er
svo auglýsingar og þar megum
viö hækka, en hins vegar eru þvi
takmörk sett hvað við getum
hækkað slíkt. Þannig að við
höfum nú til ráöstöfunar til dag-
skrárgeröar sömu krónutölu á
þessu ári eins og i fyrra. Og það
sér hver heilvita maður að slikt
gengur ekki i þessu verðbólgu-
þjóöfélagi.”
Nú er útvarpsráð skipað póii-
tiskum fulltrúum. Er það
áhrifalaust þegar knýja þarf á
um hækkun afnotagjalda?
„Hækkun afnotagjalda er i
höndum gjaldskrárnefndar, en i
reyp.d er það rikisstjórnarinnar
að taka af skariö hvaö snertir
hækkun. Og þar rikir bara ekki
skilningur á nauðsyn rikis-
útvarpsins á þvi að fá hækkun
á þessum gjöldum. Hins
vegar er samtryggingarkerfi
flokkanna i fullu gildi hvaö
snertir dagblööin.”
Þú ert sem sagt ekki ánægður
með afstöðu vinstri stjórn-
arinnar gagnvart þessum rikis-
fjölmiðli?
„Ekki hvað fjármálin snertir.
Að svelta rikisútvarpiö þýðir i
reynd að rikisstjórnin er aö
plægja jarðveginn fyrir
Guömund H. Garðarsson og þá
er fylgja svonefndum frjálsum
útvarpsrekstri. Hnignandi dag-
skrárgerö þýðir og aö stofnunin
veröur ekki fær um að mæta
nýjum kröfum, m.a. samkeppni
er leiða myndi af NORDSAT.”
Sáuð þið þennan niðurskurð
ekki fyrir?
„Þaö á nú að heita svo aö
rikisútvarpiö sé fjárhagslega
sjálfstæð stofnun samkvæmt
lögum, en það er hún alls ekki,
vegna þess aö hún er háö þessu
verðlagseftirliti og fær ekki
hækkanir sambærilegar við
aðra aðila.”
Hvar telur þú sjálfur liklegast
að skoriö veröi niöur? Veröur
dagskráin stytt eða útþynnt?
„I hljóövarpi gæti ég trúað aö
þetta þýddi það, aö við myndum
hugsanlega auka endurtekiö
efni, fremur en að stytta dag-
skrána. Þetta gæti lika þýtt þaö
að við yrðum að fella niður
ýmsa vinsæla þætti, sérstaklega
þá sem hafa veriö timafrekir I
stúdióvinnu og þá einkum og
sér I lagi þættina sem hafa veriö
sendir út i beinni útsendingu.
Hvað hins vegar sjónvarpi
viövlkur, þá er auðvitað mjög
umdeilt atriði hvar eigi að
skera. Stundum hefur veriö
nefnt aö rétt væri aö skera niöur
einn útsendingardag.
Otreikningar hafa hins vegar
sýnt að það sparar mjög lltið.
Þá er viöbúiö að augu manna
beinist frekar aö leikritagerö-
inni sem er dýrasta efnið. Eöa
skemmtiþáttunum. En þaö er
spurning, hvort ætti ekki frekar
að stytta útsendingartimann og
senda út betri og vandaöri dag-
skrá, fremur en að fara út á þá
braut aö þynna hana út. Ég
vona hins vegar í lengstu lög að
við þurfum ekki að gripa til
sllkra ráðstafana. Það yrði
mjög slæmt.
Það sem er hvaö verst I
þessu öllu, held ég, að þær hug-
myndir sem menn hafa um fjöl-
breyttari og betri dagskrá I
sjónvarpi og útvarpi, allar þær
hugmyndir eru svæföar með
þessu.”
Náum við að uppfylla okkar
skuldbindingar gagnvart hinum
Noröurlöndunum varðandi leik-
ritagerð? Er þaö rétt að timinn
sé aö hlaupa frá okkur á þessu
ári varðandi leikritauppsetn-
ingar með tilliti til undirbún-
ingstima og stutts mögulegs
tima á útiupptökum?
„Ég er nú ekki sammála þvi.
Oft hefur ákvörðun um leikrita-
gerð verið mjög sein fyrir. Nú,
ég sé ekkert þvi til fyrirstöðu að
við tökum ákvörðun um að taka
einhver leikrit og ákveða það
fyrir miöjan mai. En viö getum
alls ekki samþykkt nema mjög
takmarkað af slíku. Þaö þýddi
sem sagt að einhver leikrit yrðu
gerð.
Hins vegar er það sýnt, að ef
við stöndum ekki við okkar hlut
varðandi leikritagerö, þá erum
viö i fyrsta lagi aö vanrækja það
hlutverk, sem okkur er ætlaö,
það aö stuðla aö einhverri
menningarstarfsemi i iandinu.
Og ef ekki veröa 8 leikrit gerð
heldur 1 eða 2 þá erum við búnir
að rjúfa fyrirheit, sem viö höfö-
um gefið og þá fáum við alla
leikara yfir okkur með óbóta
skömmum. Ekki bara á tslandi
heldur á Norðurlöndunum öll-
um.”
En eruð þið ekki óþarflega
seinir með ákvaröanir I þessum
efnum?
„Ég held aö það sé sama
hvaöa fyrirtæki um er aö ræða,
þegar fyrirtæki siglir inn I fjár-
hagslega óvissu þá er frestaö
ákvarðanatöku þangað til ljóst
iiggur fyrir hvað hægt er aö
gera.”
Nú eru lausagreiðslur til leik-
ara mjög hár kostnaðarliður.
Væri ekki ráð að fastráða
nokkra leikara til rikisútvarps-
ins? Yrði slikt ekki kostnaðar-
minna?
„Þegar maður ber saman
hvaö leikarar fá i greiöslur fyrir
dagskrárgerð og svo hins vegar
sú stétt „free lance” manna
sem upp er komin og vinnur aö
dagskrárgerð þá er það auövit-
að hróplegt ranglæti, hvað leik-
arar fá alveg óskaplega mikið
fyrir sinn snúð samanborið viö
hina.
Ég hef sjálfur beitt mér fyrir
þvi I framkvæmdastjórn rikis-
útvarpsins, aö fjármálastjóri
geri könnun á þvi hvaö það
myndi kosta fyrir útvarp og
sjónvarp aö fastráöa 12-13 leik-
ara og hafa forgangsrétt að
þeirra vinnu bæði til leikrita-
gerðar og alls kyns leikrænnar
dagskrárgerðar. betta er auð-
vitaö það æskilega. Mér býöur I
grun aö slik tilhögun kæmi ekki
ver út fyrir rlkisútvarpið fjár-
hagslega, þvi öll þessi vinna
lausráöinna leikara hjá rlkisút-
varpinu t.d. hvaö varðar
fimmtudagsleikritin, er okkur
óskaplega dýr.”
Eruö þið pólitlskir varðhund-
ar á þá dagskrá sem send er út?
„Ég lit ekki svo á. Lengi vel
var þetta svo að útvarpsráðs-
menn litu á sig sem varöhunda,
sem áttu aö passa það að engar
„óæskilegar skoðanir” kæmu
inn i útvarpið og gæta jafnvægis
þarna á milli. En ég tel aö út-
varpsráöið sem starfaði 1972-
1974 undir forystu Njarðar P.
Njarðvik hafi innleitt frjálsari
túlkun á óhlutdrægnisreglunni,
sem gerir þaö að verkum að
menn leyfa sér langtum meira
að koma með hin óliku sjónar-
mið og þau þurfa ekki endilega
aö koma fram i sama þættin-
um.”
En hvers vegna er útvarpsráð
yfirleitt að setja puttana I dag-
skrána þegar fyrir hendi eru
fagmenn viö þessar stofnanir?
„Þaö kemur inn á spurn-
ingu< hve mikið á sérfræöinga-
valdið aö vera. En útvarpsráö
er eingöngu ritstjórn dagskrár.
Hún á að vera samræmingaraö-
ili milli sjónvarps og útvarps og
hvað dagskrárgerðina varðar.
Viö getum þá alveg eins spurt,
til hvers eiga dagblöð að hafa
ritstjóra?”
Hvaða vit hafðir þú á útvarps-
rekstri þegar þú tókst við þinum
stööupósti?
„Ég haföi komið nálægt dag-
skrárgerö, hafði veriö meö fasta
þætti. Byrjaði á því 1968 og
kynntist útvarpinu þannig, en
lenti siðan i þvi 1971 aö veröa
varamaður i útvarpsráði og
aðalfulltrúi frá 1974.”
Er formaöur útvarpsráös
pólitiskur bitlingur?
„Það fer auðvitað eftir þvi
hvað þú leggur i það orö...”
Hver eru laun útvarpsráðs-
manna?
„Ég held að þaö þætti nú ekki
feitur biti að sitja i útvarpsráði.
Til samanburöar t.d. má nefna
það að fyrir 8 fundi á mánuði fá
útvarpsráðsmenn sömu laun og
umsjónarmaöur „Skonrokks”
fær fyrir einn þátt, eða um 50
þúsund krónur.”
I „Meinhorni” Alþýöubl^ös-
ins i gær er bent á að s-l. laugar-
dag féll niöur þátturinn „1 viku-
lokin” vegna aðgerða tækni-
manna, en I staöinn var send
út óperukynning. Telur þú aö
þessi tvö prógrömm, óperu-
kynning og léttur biandaður
þáttur, höföi til sama hlustenda-
hópsins?
„Nei siður en svo. Og ég er
þeirrar skoðunar að þegar
tæknimenn gripu til sinna að-
geröa, þá hefði auðvitað verið
eðlilegt að spila svokallaðar
hléplötur, þ.e.a.s. vera bara
með létta músik til uppfylling-
ar, sem sýndi sem sagt aö þarna
væri eyða I dagskránni. Þaö var
óviðeigandi að flytja dagskrá
framkvæmdastjórans eins og
þarna var gert.”
Nú hafa sumir hvislað þvi að
rikisútvarpið spari aurana en
eyði krónunum. Yfirbyggingin
sé til að mynda allt of mikil.
Hvaö vilt þú segja um þessa
gagnrýni?
„Yfirbyggingin er þarna auð-
vitað til staðar eins og annars
staðar I þjóðfélaginu. Ég vil
hins vegar taka fram aö út-
varpsráð getur mjög lltið verið
með fingurna i rekstrinum, og
haft áhrif á yfirbygginguna
vegna þess aö i sjálfu sér hefur
rikisútvarpið enga stjórn. Ot-
varpsráö er ekki stjórn nema
hvað aö dagskránni snýr. Allt
annaö vald er I höndum út-
varpsstjóra.”
Er forménnskan I útvarpsráði
aöeins áfangi á pólitisku met-
oröaklifri að þinni hálfu? Eins
konar pólitiskúr stökkpallur?
„Ég býst við að þessi for-
mannsstaða hafi komiö upp i
beinu framhaldi af setu minni i
ráðinu. Ég sinni þessari for-
mennsku I hjáverkum, þvi ég
kenni 35 stundir á viku. Þvi
meira sem ég kynnist pólitík lið-
andi stundar m.a. sem formað-
ur útvarpsráðs, þvi meir eykst
áhugi minn á að gefa mig á vald
rannsóknum á stjórnmálum
fyrriáratuga. Þvi tel ég liklegra
aö formennskan veröi enda-
punkturinn á þvi sem þú kallar
,, pólitiskt metorðaklifur”.
Nú ert þú sonur Einars 01-
geirssonar. Telur þú aö faðerni
þitt hafi áhrif á framgang þinn
innan Alþýðubandalagsins?
„Ég hef nú ekki orðið var viö
þennan framgang minn innan
Alþýðubandalagsins. Ég vona
að mér hafi veriö treyst til
ýmissa starfa vegna eigin verð-
leika en ekki einhverra „gena”.
En þaö er ekki leið til fram-
gangs innan Alþýöubandalags-
ins aö vera „fæddur” I flokkn-
um. 1 Framsóknarflökkrium
tiðkast lénskar erföir, en i
Alþýðubandalaginu er ákjósan-
legast aö hafa veriö í fram-
sókna rf lo kk num. ”
eftir Guðmund Árna Stefánsson