Helgarpósturinn - 27.04.1979, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 27. apríl 1979 helgarpásturinn-
Kirkjugaröar eru I augum
margra heilagt og jafnvel duliiö-
ugt fyrirbæri. Þar hvfla hinir
látnu f vfgöri mold. Viröing
manna fyrir kirkjugöröum er
mikil, en i bland er viröingin
stundum óttablandin. Óttinn viö
dauöann er mikill og kirkjugarö-
ar eru jú ákveönir samnefnarar
dauöans.
Yfírleitt er ekki mikill umgang-
ur um kirkjugaröa. Þaö tiökast
vart aö fólk gangi um slika garöa
sér til skemmtunar, nema þá[
elskendur og s ér vit rin gar.
Þangaö kemur varla nokkur;
erindislaus, heldur til aö vitja um
leiöi ættingja og vina. Nú eöa
fylgja nákomnum til grafar I
jaröarförum.
Ein stétt manna stundar sina
vinnu innan veggja kirkjugaröa.
Þaöeru grafarar. Þeir menn sem
taka grafir áöur en jaröarfarir
fara fram og sföan moka yfir kist-
una sem geymir jaröneska leifar
manna aölokinni athöfn. Dauöinn
er meö öörum oröum sifellt i
grennd þessara manna. Helgar-
póstsmönnum lék nokkur forvitni
á aö vita hvaöa tilfinningar
hræröust meö þeim mönnum sem
grafa hina dauöu, þeim sem
vinna allan sinn vinnudag i
kirkjugöröum innan um grafreiti.
Omar Egilsson heitir sá sem
hefur þennan starfa meö höndum
hjá kirkjugöröum Reykjavlkur.
Hann er þó ekki einn um hituna,
þvi honum til aöstoöar er Guö-
mundur Baldvinsson.
„Engin sérstök tilfinn-
ing”
Þegar blaöamaöur hringdi til
Ómars ogóskaöi eftir viötah kom
löng þögn i hinum enda símans.
Loksins svaraöi Ómar: „Viötal
viö mig? Hvaö i ósköpunum er
hægt aö spyrja mig um?” Er
blaöamaöur sagöi aö tilgangurinn
væri sá aö grennslast fyrir um
hvaöa tilfinningar bæröust I þessu
óvenjulega starfi, þá hló Ómar.
„Tilfinningar. Þetta er engin sér-
stök tilfinning. Þetta er bara eins
og hvert annaö starf.” Þaö varö
þó úr aö blaöamaöur boöaöi komu
sina út i Fossvogskirkjugarö dag-
inn eftir, en spuröi jafnframt
hvar þá grafara væri aö finna.
„Nú hvar helduröu? Viö veröum
auövitaö ú'tá i garöi allan daginn,
þú kemst ekki hjá þvi aö sjá okk-
ur.”
Og næstidagur rann upp. Þegar
viö Friöþjófur ljósmyndari
renndum aö Fossvogskirkju og
geröum okkur liklega til aö ganga
inn i kirkjugaröinn i leit aö
gröfurunum, þeim ómari og Guö-
mundi, þá renndi fram hjá okkur
á blússandi ferö Massey Fergus-
son traktorsgrafa og stefiidi i átt
til kirkjugaröshliösins. Viö náö-
um aö stööva gröfuna og viö
stjórnvölinn sat Omar EgilssonJ
,,Ég er einmitt á leiöinni niöur i
garötil aötaka gröf.Eltiö þiömig|
bara, viö getum rætt saman niöur
frá.”
Og viöfylgdum i humátt á eftir
traktorsgröfunni þar sem hún
brunaöi i gegnum kirkjugaröinn i
hrópandi ósamræmi viö kyrröina
og friöinn sem þar rikir ella..
Loks neöst i garöinum stöövaöi.
Omar gröfuna og steig út. 1 þess
um enda garösins eru ófrágengn-
ar grafir, ótyrföar og án leg-
steina. Aöeins moldhrúgur meö
krossum og veöruöum krönsum.
Þetta vorugrafir sem höföu veriö
teknar og mokaö yfir siöastliöinn
vetur, en þær veröa tyrföar og
snurfusaöar nú i sumar.
Ómar sagöi okkur aö starfs-
félagi hans Guömundur Baldvins-
son væri þessa stundina vestur i
gamla kirkjugaröi. Hann væri
þar aö taka gröf meö gamla lag-
inu, þ.e. skóflu og haka.
,, Mold er mold, óvígð
eða ekki”
„Já þaö eru nánast allar grafir
teknar meö vél, nema þar sem
vélinni veröur ekki komiö viö
vegna plássleysis. Ég er svona
15—20 minútur aö taka hverja
gröf og búa hana undir jaröaför-
ina. A veturna tekur þaö mun
legri tlma. Þá er frœt i jöröu og
veröur þvi aö notast viö loft-
pressu. Annars er jarövegurinn
héryfirleitt mórsvoþaö auöveld-
ar auövitaö alla vinnuaöstööu.”
En ekki finn ég mun á þvi aö
grafa I vfgöri mold eins og hér er
ogaftur i óvigöri. Mold er mold
þegar grafiö er.”
Viö höföum orö á þvi viö Ómar
aö ekki virtist mikiö svæöi ónotaö
Igaröinum. Hvaötekur garöurinn
lengi viö?
„Ég veit þaö ekki alveg, en þaö
|er óneitanlega fariö aö þrengja
talsvert aö okkur hérna. Hins
vegarmunhinnnýi kirkjugaröur i
Gufunesi veröa aö einhverju leyti
tilbúinn eftir tvö ár og Fossvogs-
garöurinn ætti aö geta annaö
,þessu þangaö til.”
ar teknar meö gamla laginu,
skóflu og haka og liti á þaö sem
manneskjulegri vinnubrögö. Frá
okkar sjónarhomi, eru þaö ein-
faldlega allt of hæg vinnubrögö
Meö gröfunni erum viö eins og ég
sagöi áöan, aöeins um 20 mlnútur
aö taka hverja gröf, en meö hand-
afli tekur þaö 2 klukkutima.”
Omar er 24 ára gamall og hefur
starfaö i kirkjugöröum frá 1973.
Raunar byrjaöi hann aö starfa i
kirkjugöröum á sumrum áriö
1970, þá sem skólakrakki, en
i aö moka upp úr gröfinni á nýjan
leik og láta kistuna siga. En
svona nokkuö komi sem betur fer
ekki oft fyrir.
Fer niður I hverja gröf
Enda þótt langflestar grafir séu
teknar meö vélskóflu, þá þarf
Ómar aöfara niöur i hverja gröf
til aö slétta botninn. „Ætli þær
séu ekki orönar nokkur þúsund
grafirnar sem ég hef komiö ofan
I. Min gröf veröur sjálfsagt sú síö-
Starfar við hlið hinna dauðu allan daginn:
„HEF MISST
VIRÐINGU
FYRIR
DAUÐANUM
— segir Ómar Egilsson grafari
hjá Kirkjugörðum
Gamli timinn...
og nýi timinn i greftruninni
Þá var ómar Egilsson grafari
aö þvi spuröur hvort starf hans
væri erilsamt. Hann sagöi þaö
vera upp og niöur. Þetta kæmi
svona i törnum. Þaö kæmi ein
vika þar sem bókstaflega ekkert
væri aö gera, en' slöan þá næstu
væru allir tímar bókaöir uppi I
kirkju fyrir jaröafarir. Þaö væri
þá helst eftir marga fridaga i röö,
eftir páska og jól til dæmis.
,,Fólk veit ekki hvernig
grafir eru teknar”
,, Grafir eru teknar sama dag og
útförin fer fram og strax aö lok-
inni athöfn er sföan mokaö yfir og
frá gröfinnigengiö. Þaö er passaö
upp á þaöaö grafan sjáist ekki á
meöan athöfninfer fram, en strax
og fólk hefur yfirgefiö garöinn
komum viötil skjalanna. Ég held
aö fólk almennt viti ekki hvernig
grafir eruteknar og ég held jafn-
vel frekar aö fólk vilji ekki vita
þaö. Finnst kannski eitthvert
viröingarleysi fylgja þvi aö
traktorsgrafa sjái um þaö verk-
efni. Vilji halda aö grafir séu all-
grafari vaö hann 1973. Hvaöa til-
finning fylgdi þvi aö byrja í starf-
inu?
„Æ. ég veit þaö ekki, Engin
ónotatilfinning. Ég byrjaöi
sem aöstoöarmaöur grafara og
fór þvi hægt af staö. Og fyrr en
varöi var maöur kominn á kaf i
þetta og hættur aö hugsa um um-
hverfiöog tilgang verksins. Gekk
bara aö þessu eins og hverri ann-
arri vinnu..Eins og verkamenn
grafa skuröi, þá tek ég grafir. Svo
einfalt er þaö.”
„Pælilitið i dauðanum ”
„Jú, ætli ég veröi ekki aö játa^
þaö hér og nú, ég hef misst virö-
ingu fyrir dauöanum. Enda væri
þaösvo ef éghugsaöi of mikiö um
þaö sem ég er aö gera, þá þýddi
þaö einfaldlega þunglyndi. Þess
vegna reyni ég aö vlkja dauöan-
um burtu frá mér. Hann er allt i
kringum mig, en mér hefur tekist
aö gleyma honum aö mestu og lít
á kirkjugaröinn eins og hvern
annan vinnustaö.” Þess vegna
pæli ég litiö I dauöanum.”
En setur aldrei skrekk aö Om-
ari á dimmum vetrardögum, þeg-
ar hann er einn viö vinnu sina i
kirkjugaröinum umvafinn
dauöanum. „Nei, aldrei” svarar
Ómar aö bragöi og hlær hátt.
„Ég óttast ekki hina dauðu. Þvi
siöur trúi ég á drauga eöa aftur-
göngur og hef aldrei oröiö var viö
neina reimleika hér i garöinum.
Allt sllkt tal er eintómt pip og vit-
leysa.”
Ómar segir okkur frá þvi aö
stundum á vorin og haustin þegar
leysingar eru miklar og jarðveg-
urinn mjög blautur þá sé oft erfitt
aö gera grafirnar þannig úr garöi
aö þær þoli þann ágang sem verö-
ur ávallt þegar útfarir fara fram.
Segir hann þaö nokkrum sinnum
hafa komiö fyrir, aö þegar hafi
átt aö láta kistuna siga 1 gröfina,
þá hafi grafarbakkinn bókstaf-
lega hálffyllst. Hafi þá oröiö aö
láta kistuna á grafarbakkann og
ljúka athöfninni þannig. Þaö hafi
siöan veriö verksviö grafaranna
asta, en ætli mér gefist tækifæri
til aö taka hana sjáifur. Dauöa
hræöist ég hins vegar ekki. Hann
kemur þegar hann kemur.”
En nú höföum viö truflaö ómar
allt of lengi frá vinnu. Þrjár
jarðarfarir áttu aö fara fram
þann daginn og sú fyrsta átti aö
hefjast eftir klukkutima. Viö
þökkuöum’ ómari spjalliö, en
hann bauö okkur aö fyígjast meö
þvierhann tækigröf. Hannsettist
upp I Massey Ferguson gröfuna
og hóf vinnu. Nokkurt frost var i
jöröu, svo hann varö aö skella
skóflunni fast niöur til aö losa
klakann. Jöröin titraöi og skalf
viö þessi átök og sú hugsun vakn-
aðihvorthinir dauöu fengju raun-
verulega aö hvila í friöi. En eftir
tuttugu minútur var verkefninu
lokiö og friður og kyrrö rlkti á
nýjan leik. ömar ók gröfu sinni á
brott og kirkjugarðurinn varö
samur á ný. En niöri I garöi stóö
opin gröf tilbúin til aö hýsa einn
meöbræöra okkar.
Viðtal: Guðmundur Árni Stefánsson