Helgarpósturinn - 08.06.1979, Blaðsíða 23

helgarpásturinru Föstudagur 8. júní, 1979
23
Vinnuveitendasamband íslands
hefur meö boöun allsherjarverk-
bannsins hinn 18. júni nk. fært
rikisstjórninnikærkomiö tækifæri
til aö skella á bráöabirgöalög-
unum til lausnar vinnudeilnanna
undanfariö, sem svo lengi hafa
veriö i farvatninu en aldrei séö
dagsins ljós. Þaö gefur auga leiö
aö stjórn sem kennir sig viö
vinstri og verkalýöshreyfingu á
auöveldara meö aö setja bráöa-
birgöalög á atvinnurekendur
heldur en launþegafélög og
veröur aö teljast líklegt aö rikis-
stjórnin gripi gæsina meöan hún
gefst.
Aögerö Vinnuveitendasam-
bandsins er ekki frumhlaup held-
ur þaulhugsaö herbragö en því-
Ukuhafamennekkiáttaö venjast
úr herbúöum vinnuveitenda á
liönum árum. Hin opinbera skýr-
ing Vinnuveitendasambandsins á
by röina o g þegar m álin h af i veriö
komin I þennan hniít hafi veriö
ákveöiö aö bregöast viö meö þeim
hætti aö samtökin I heild boöuöu
allsherjarverkbann i samúöar-
skyni.
Mikil samstaöa mun vera um
verkbannsaögeröina I rööum
vinnuveitenda, enda kemur hún I
kjölfar töluverörar kynnisher-
feröar á vegum framkvæmda-
stjórnar VSl meöal félagsmanna.
1 sl. viku var haldinn stór félags-
fundur sem sóttu yfir 200 félagar,
þar sem þessar hugmyndir voru
kynntar en áöur höföu veriö
haldnir minni fundir eöa meö
50-60 manns daglega til aö ræöa
viöbrögöin. Akvöröunin um verk-
banniö var svo samþykkt endan-
lega meö samhljóöa atkvæöum sl.
þriöjudag.
Vinnuveitendur höföu fullan
Farskipin kunna aö leysa landfestar fljótlega.
Herbragð úr herbúðum vinnuveitenda
Muldergate
Kjarni málsins er einfaldur.
Connie Mulder upplýsingaráö-
herra var fengiö þaö verkefni aö
fegra apartheid-ásjónu minni-
hlutastjórnar hvitra manna I
Suður-Afriku bæöi heima og er-
lendis. Hann átti aö stuöla aö þvi
aö „áhrifafólk” viöa um heim
legði blessun sina yfir kynþátta-
aðskilnaðarstefnuna. Fé var sótt
ótæpilega I opinbera sjóöi án vit-
undar skattborgaranna. tJr þess-
um leynilegu áróöurssjóöum var
siöan ausiö i ýmsar áttir, meöal
annars féllu skildingar I vasa
sjóösstjóranna sjálfra aö þvi er
fregnir herma.
Rhoodie, fyrrum ráöuneytis-
stjóri I upplýsingaráöuneytinu,
nú landflótta I Evrópu, sagöi frá
fjármálahneykslinu i Lundúnum
i vetur. Hann sýndi ljósrit af
skjali dagsettu I mai I fyrra meö
undirskrift Mulders, beiöni um
jafnviröi rúmlega þriggja mil-
jaröa islenskra króna fjárveit-
ingu til áróöurs. I ráöi var aö
stofna dagblaö til stuönings
stjórninni og stefnu hennar.
Rhoodie hélt þvi fram að Vorster,
þá forsætisráöherra, heföi verið
málamenn, blaöamenn, verka-
lýösleiðtoga og aðra sem hafa
völd og áhrif, einkum i Bretlandi,
Bandarikjunum, Frakklandi,
Vestur-Þýskalandi og Hollandi.
Leynt og ljóst hefur verið stefnt
að þvi að ná tökum á útgáfu blaða
og timarita, ekki sist i Afrikurikj-
um. Þessi f járveitinga- og
áróðursarmur teygöi sig meira að
segja til Noregs árið 1973 að sögn
Rhoodies ráðuneytisstjóra. Þá
var lítill hægri flokkur stofnaöur
meö suður-afriskum fjár-
stuöningi segir hann. Flokkurinn
sem barðist gegn sköttum og
skrifræöi fékk fjóra menn kjörna
á þing, en missti þingsætin I
næstu kosningum.
Ráöamenn I Suöur-Afríku riöa
margir til falls á valdastólum
sinum og sumir eru þegar fallnir
vegna fjármálahneykslisins. Þaö
er þó litilvægt miöað við málstað-
inn sem verja átti og varinn er,
apartheid-stefnuna. Hún er regin-
hneyksli.
Suður-Afrika er stórt og fagurt
land. Nóg rými fyrir alla skyldi
maöur ætla. Samt hafa veriö sett
á stofn gerviriki, svonefnd
undir þvi ámæli að vera aö beita
VSl t þágu rikisstjórnarinnar.
Hvað sem þvi liöur þá er greini-
legt aö ferskir vindar blása um
húsakynni Vinnuveitendasam-
bandsins um þessar mundir. Það
er nú meiri hugur i félagsmönn-
um þess en verið hefurum árabil,
enda lætursambandið mun meira
að sér kveöa en veriö hefur i
vinnudeilum á liönum árum —
þaö hefur nú frumkvæöið og hin
passíva stefna, sem einkenndi
VSl, hefur vikiö.
Hugmyndafræöingar VSl, þeir
Þorsteinn Pálsson og Kristján
Ragnarsson, hafa haldiö
klókindalega á spilum sinum.
Þess hefur veriö gætt dyggilega
aö Vinnuveitendasambandiö sigli
algjörlega samsiða rikisstjórn-
inni í iaunamálastefnu hennar og
aö það gefi hvergi höggstaö á sér.
Þaö veröur þvi næsta fróölegt aö
fylgjast meö framvindunni þegar
til heildaruppgjörsins á vinnu-
markaðinum loks kemur og
áreiöanlega veröa þaö viðbrigöi
fyrir forystumenn Alþýðusam-
bandsins aö þreyta nú glimu
launa og kjara viö gamlan mót-
herja, sem berst af nýjum eld-
móöi.
Eftir
Björu
Vigni
Sigurpálsson
Vorster er fallinn.
Eftir
Friörik
Pái
Jónsson
veröa aö búa i þessum löndum aö
boöi tæplega fimmtungs ibúanna.
Utan heimalandanna eru blökku-
menn „útlendingar”, réttinda-
lausir meö öllu. Ekki er grasið
grænast i heimalöndunum og litill
er þar iðnaður. Þorri blökku-
manna veröur þvi aö fara til „út-
landa” i leit aö vinnu. Þannig
hafa risib blökkumannaborgir á
borö viö Soweto i grennd viö stór-
borgir hvitra manna. Meöaltekj-
ur blökkumanna eru margfalt
lægri en mebaltekjur hvitra. A
öllum sviöum er aöbúnaður
þeirra lakari til muna.
1 oröi kveönu hafa vestræn riki
fordæmt apartheid-stefnuna, en á
boröi eru þau háö Suöur-Afríku aö
mörgu leyti. Ýmsir sjaldgæfir
málmar, sem vestræn riki eru
sólgin I, eru grafnir úr jöröu I
Subur-Afriku. Auk þess sigla viö
nefið á Suöur-Afrikumönnum 8 af
hverjum tiu oliuskipum i flutn-
ingum milli Vesturlanda og
Persaflóa.
Apartheid viröist eiga miklu
fylgi aö fagna meöal hvitra
manna i landinu. Þjóöarflokkur-
inn sem hefur fariö með völd I
marga áratugi vann glæsilegan
sigur i þingkosningum 1977,
skömmu eftir aö opinberlega var
greint frá hvernig dauöa hins hóf-
sama blökkumannaleiötoga
Steves Bikos bar aö höndum.
Hann lést af völdum misþyrm-
inga i vörslu lögreglunnar. Þaö er
hin sanna ásjóna apartheid og
hana veröur seint hægt aö fegra
með fé.
Hins vegar má ljóst vera aö
ýmsir lita á þessar abgerðir VSÍ
sem pólitiskan möguleika fyrir
rikisstjórnina til aö gripa inn i
vinnudeilurnar, þvi aö eins og
sagöi I upphafi á þessi rfkisstjórn
mun auöveldara meö að réttlæta
þaö aö berja nibur verkbann af
hálfu vinnuveitenda heldur en
verkföll launþegafélaga meö
setningu bráöabirgöalaga, enein-
mitt viökvæmni sumra ráö-
herranna i þeim efnum hefúr
valdiö mestu um hik rikis-
stjórnarinnar hingaö til. _
Úr herbúöum rikisstjórnar-
innar má einnig heyra raddir
sem telja einmitt aögerð vinnu-
veitenda tilvalda til aö láta loks
til skarar skriöa, þvi aö þar meö
sé greinilega komin forsendan
um „almannaheill” sem frum-
varpsdrög ráöherranefndarinnar
varöandi veröbótaþak strönduöu
á í síöastliðinni viku. Um 80%
hins almenna vinnumarkaös
fallainnan samningssviös Vinnu-
veitendasambandsins, svo aö
komi verkbannib til fram-
kvæmda veröur stærsti hluti
launafólks i landinu bæði atvinnu-
laus og launalaus, og þar sem
verkbanniö beinist beinlinis gegn
þvi, nýtur þaö heldur engra
styrkja úr atvinnuley sis-
tryggingasjóöi.
heimalönd blökkumanna, sem
samtals þekja um 13 prósent af
flatarmáli landsins. Þau eru niu
„heimalöndin,” sum bituð i
marga parta, og þar veröa allir
Forystumenn mnan Vinnu-
veitendasambandsins viöurkenna
ekki aö aögerð þeirra hafi fyrst og
fremst verið taktiskt spil til aö
bjarga rlkisstjórninni úr klipu
eöa um einhvers konar samspil
rikisstjórnar og vinnuveitenda
hafi veriö aö ræða,en hins vegar
má á þeim heyra aö þeim 'þætti
ekkert miður ef rikisstjórnin not-
færfá sér tækifæriö sem henni
gefst meö þessu móti til aö setja á
bráöabirgðalög. Rikisstjórnin
mun einmitt hafa rætt þann
möguleika á fundi sinum um
hádegisbiliö i gær en niðurstööur
hans liggjaekki fyrir þegar þetta
er ritaö.
1 ljósi þess sem hér á undan er
rakiö verba þær ásakanir sem
fram hafa komiö um aö aö-
gerðum VSl sé stjórnaö af ungum
framagosum innan Sjálfstæöis-
flokksins I þágu stjórnarandstöö-
unnar, aö teljast fremur óraun-
hæfar. Þvert á móti mun ekki
gæta alltof mikillar hrifningar
meðal amk. sumra forystumanna
Sjálfstæðisflokksins meö þá
stefnu sem Vinnuveitendasam-
bandiö hefur rekiö undanfariö og
hafa forsvarsmenn þess legið
DtMfQÖMnd]
yfirsýn
fÉtpOcstraaJ
blökkumenn að iáta skrá sig
rikisborgara. Tæplega þrfr af
hverjum fjórum ibúum landsins
hinu boöaða verkbanni er sú, að
þaö sé ætlað til að þrýsta á um
lausn þeirra vinnudeilna sem
staðiðhafa nú undanfarnar vikur.
Af hálfu Vinnuveitenda-
sambandsins er litið á þessar
deilur skipafélaganna og
m jólk ur samlag anna sem
ákvarðandi fyrir vinnu-
markaðinn i heild. Ekki hafi þótt
eðlilegt að ætla þessum fáu
fyrirtækjum að taka á sig alla
hug á að fá fram heildaruppgjör á
vinnumarkaðnum nú I sumar og i
þvi skyni óskaði VSl eftir þátt-
töku Alþýöusambandsins i þri-
hliöa viðræðum við rikisvaldiö en
ASl hafnaöi þessu tilboði. Litil
viðbrögð hafa enn komið fram af
hálfu Alþýðusambandsins við
þessum nýja mótleik Vinnu-
veitendasambandsins en ætla má
að fo rystumenn ASt hafi átt von á
einhverju af þessi tagi.
Herfræöingar Vinnuveitendasambands
Þorsteinn Pálsson.
og
Löngunin til þess aö fræöa aöra
um ágæti apartheid hefur orðiö
John Vorster forseta Suöur-
Afriku, fyrrum forsætisráðherra,
að falli. Menn lásu siðustu siðu
þessa ársgamla Muldergatereyf-
ara fyrir nokkrum dögum þegar i
ljós kom að höfuðpaurinn var
enginn annar en hinn vinsæli for-
seti. Hann sá ekki annað ráö
vænna en aö segja af sér orða-
laust.
fullkunnugt um starfsaöferöir
upplýsingaráöuneytisins, enda
virðist það komið á daginn. Þetta
hafi einnig verið á vitorði Pieters
Botha núverandi forsætisráö-
herra, sem tók viö af Vorster, en
þaö er enn ósannað mál.
Muldergate-málið er ekki nema
rúmlega ársgamalt. Hins vegar
eru mörg ár slðan byrjað var að
beita þessum sömu aðferðum,
reyna að vinna á sitt band stjórn-
i