Helgarpósturinn - 13.07.1979, Síða 3

__he/gsrposturínrL. fös\udagur 13. júii 1979
2. Laxá i Leirársveit. Veiðifé-
lagiB.
3. Grimsá i Lundareykjadal.
StangaveiBifélag Reykjavikur
og veiBifélagiB.
4. Þverá. Helming Þverár sem
nefnist Kjarrá hafa á leigu,
Sigmar Björnsson og Sviss-
neskur maBur aB nafni Rolf
Polentarutte. Munu þaB vera
aBallega iltlendingar sem
veiBa i þessum hluta árinnar,
en hinn hluta Þverár leigir
veiBifélagiB út.
5. Noröurá. Stangaveiðifélag
Reykjavikur.
6. Langá. Veiðifélagið á staBn-
um.
7. Hitará. Óljöst, en þó mun
Oddur Helgason Rvik. hafa
eitthvaB með ána að gera i
sumar.
8. H aff jarðará. Einhver ætt-
menni Thors Jensen munu
leigja ána. Óttar Yngvason
lögfræöingur Reykjavik, er
þeirra umboðsaöili.
9. Straumfjaröará.Leigutaki er
Valdimar Sigurðsson lög-
regluþjónn i Reykjavik.
10. Laxá i Dalasýslu. Tveir er-
lendir auðmenn, Kendall for-
stjóri Pepsi-cola og Dodd for-
stjóri gosdrykkjaglerverk-
smiðju hafa ána á leigu og
hafa haft siBustu sex árin. ís-
lendingar fá ekki að veiða i
ánni.
11. Miðfjarðará. Veiöifélagið.
12. Víðidalsá. Ingimundur Sigfús-
son forstjóri Heklu og einn
aðaleigandi dagblaðsins Visis
ásamt nokkrum aðilum öðrum
leigir ána.
13. Vatnsdalsá.Þeir sömu og hér
að ofan. Ingimundur Sigfús-
son og co.
14. Laxá I S.-Þingeyjarsýslu.
Landeigendur eða veiðifélag
þeirra selur veiðileyfin.
15. Deildará-Hölkná. Guðjón
Styrkársson lögfræðingur og
umsvifamikill fjármálamaður
Reykjavik.
16. Hafralónsá. Guðjón Styrkárs-
son lögfræðingur.
17. Stóra-Laxá. Stangaveiðifélag
Reykjavikur.
18. Sogið.Ainerleigðút ipörtum.
Stangaveiðifélag Reykjavikur
hefur hluta árinnar á leigu og
ýmsir aðra hluta.
19. Haukadalsá. Svisslendingur
að nafni Ralph Poppler mun
hafa leigt a.m.k. mestanhluta
árinnar. Aðallega útlendingar
sem þar veiða.
Þessi lestur sýnir ljóslega að
ýmsir fjársterkir aðilar, innlend-
ir sem útlendir hafa tekið ýmsar
bestu ár landsins á leigu. Spurn-
ingin er i hvaða skyni. Ljóst er að
þessir menn sjálfir, fjölskylda
þeirra, vinir og aðrir velunnarar
ná aldrei að nýta ána til fullnustu
og þvi selja þesslr aðilar aögang
að ánni til lengri eða skemmri
tima. Útlendingar virðast vinsæl-
ir kúnnar i þessum bestu ám. 1
sex ám, af þeim 19 sem hér að
ofan voru nefndar, eru veiðidagar
útlendinga fleiri en Islendinga.
Tillögur hafakomið fram bæði i
aðalfundarsamþykkt Landssam-
bands stangaveiðifélaga og viðar
um að íslendingum verði tryggð-
ur forgangur að ám i landinu og I
framhaldi af þvi bar sfðan Arni
Gunnarsson alþingism aður
ásamt fleirum fram á þingi til-
lögu um að lagt yrði sérstakt
gjald á veiðileyfi til útlendinga en
tillaga þessi náði ekki fram að
ganga. Svipaða tillögu gerði einn
nefndarmanna i nefnd landbún-
aðarráðhera, sem skipuð var til
að kanna þetta mál.
„Verð veiðileyfa ekki of
hátt”
En ekki eru allir á þessari skoð-
un. Helgarpósturinn hafði sam-
band við Þorstein Þorsteinsson
bónda á Skálpastöðum i Lundar-
reykjadal, en Þorsteinn er for-
maður Landssambands veiðife'-
laga (félag veiðkréttareigenda).
Hann sagði að ljóst væri að innan-
landsmarkaðurværiof litill til að
nýta árnar til fullnustu. Framboð
veiðileyfa leyíði vel veiöar útlend
inga hér á landi. Ef eftirspurnin
minnkaði þá þýddi það lækkandi
verð veiðileyfa, en þessi áhugi út-
lendinga gerði það að verkum að
verðið yrði stöðugt. Verð veiði-
leyfa væri i dag ekki of hátt, t.d.
ef miðað væri við aflaverðmæti.
Hefði það til að mynda ekki fylgt
verðbólguþróun siðustu ára.
Samkvæmt upplýsingum frá
margnefndri nefnd landbúnaðar-
ráðherra, kemur i ljós, að verð
veiðileyfa samkvæmt gjaldskrá
Stangaveiðifélags Reykjavikur
hefúr ekki náð að fylgja bygging-
arvisitölu frá árinu 1972. Bygg-
ingarvisitalanhefur stigið nokkru
hraðar á milli ára, en hækkun á
veröi veiðileyfa.
Hins vegar er ljóst að veiðileyfi
eru mjög mishá eftir ám og sum-
ar ár það dýrar, aö eingöngu vel
stæðir einstaklingargeta leyft sér
þann munað að veiöa þar lax.
Ekki vildi Þorsteinn Þorsteins-
son viðurkenna það aðspurður, að
hátt verð á veiðileyfum gerði það
að verkum aðþað væri ekki á færi
annarra en þeirra sem há hafa
launin, að fara i lax. Hann sagði:
„Ég get ekki fallist á þetta
sjónarmið. Égveitgjörla hverjir
það eru sem stunda laxveiðar og
það eru þegar á heildina er litiö
ekki neinir svokallaðir auðmenn.
Þar má t.d. sjá blaðamenn og
ekki munu þeir teljast til auö-
manna, er það? Þá eru þar menn
úr hinum ólikustu starfsstéttum,
svo sem leigubilstjórar og sjó-
menn, svo einhverjir séu nefnd-
ir.”
En hvaða upphæðir er verið að
ræða um þegar menn ætla i lax.
Fyrst veröur að átta sig á þvi i
hvers konar á, er verið að fara.
Islenskar laxveiðiár eru flokkað-
ar á þrjá vegu.Er þarum að ræða
gæöamat. I 1. flokki eru 30 ár,
sem hafa alhliða veiðimöguleika,
nokkuð öruggt vatn og minnst 1,5
laxa meðalveiði á hvern notaðan
veiðidag. Nýting þessara 1. flokks
áa er mjög góð, nánast full bókað
nema vel stæðan mann að kaupa
þar leyfi.
Loks spurði Helgarpósturinn
hvort sama verð gilti fyrir Islend-
inga og útlendina. ,,Það er dálitið
öðruvisi með útlendingana. ís-
lendingar koma bara þarna upp-
eftir á sinum bilum og veiða án
allrar hjálpar. Útlendingarnir fá
hins vegar gjarnan með sér leið-
sögumenn. Stundum er lika ferðin
seld sem einn pakki og er þá allt
innifalið. Veiðileyfið, fæði, gisting
og leiðsögumaöur, auk ferðalaga
til og frá Reykjavik. Þessir pakk-
ar seljast til útlendinga og er verö
þeirra, svona frá 330 dollurum
a dag upp i 360-370 dollara.”
Varðandi gjaldeyrisskilin. „Við
höfum hreinan skjöld i þvi máli
og skilum þeim gjaldeyri sem
okkur berst i hendur til gjaldeyr-
iseftirlitsins.”
Pepsi-cola forstjórinn
borgar 26 milljónir
„Það eru Bandarikjamenn sem
hafa haft ána á leigu siðustu sex
árin. Þaðeru tveir menn, Kendali
forstjóri Pepsi Cola verksmiðj-
anna og Dodd forstjóri Owen
verksmiðjanna i Illinois, en þær
verksmiðjur framleiða gos-
drykkjagler m.a. fyrir Coke og
Pepsi,” sagði Jóhann Sæmunds-
son I Búðardal einn veiðiréttar-
eiganda i Laxá i Dölum.
Það eru 27 aöilar sem hafa
veiðiréttinn i Laxá og er eigna-
réttur þeirra frá 1 og 1/2 prósenti
upp i 10 prósent. I ánni eru leyfðar
7 stangir og sagði Jóhann að nýt-
ingin væri misjöfn. Venjulegast
kæmu þessir Bandarikjamenn
ekki til veiða fyrr en 1. júli en
mættu hefja veiðar 20. júni. Hins
vegar gengi laxinn fremur seint i
ánna, svo þetta væri ekki óeðli-
legt. Það væru aðallega starfs og
velunnarar þessara tveggja fyrr-
nefndu fyrirtækja sem veiddu i
ánni.
Að sögn Jóhanns heföi áin fyrst
verið leigð Bandarikjamönnum I
eitt ár, þvi næst i tvö og siðast nú i
þrjú ár og væri leigutiminn út-
runninn i haust og engin ákvörðun
verið tekin um framhald.
„Við höfum leigt ánna fyrir
ákveðna tölu I dollurum og sam-
svarar sú tala 26 millj
ónum islenskra króna miðað viö
núverandi gengi. Inni i þessu er
innifalið fæði og húsnæði, en ekki
leiðsögn.
Aðspurður um gjaldeyrisskil af
þessari leiguupphæð sagði Jó-
hannes að þeir hefðu haft þann
háttinn á að leigja ána og mest-
alla þjónustu og þar af leiðndi
færi þessi upphæö beint til gjald-
eyrisdeildar þar sem henni væri
skipt i islenska peninga.
allt sumarið og þar eru útlendir
veiðimenn hvað fjölmennastir og
veiða helst ekki i neðri gæða-
flokkum, sem eru 2. flokkur og 3.
flokkur. Almenn nýting áa i 2. og
3.fk>kkierumun slakari en gerist
i 1. flokki. Óseld veiöileyfi i 1.
flokki voru árið 1978, 4,5% , i 2.
flokki, 7% og i 3. flokki 18%.
En aftur að verðinu.
Samkvæmt upplýsingum for-
manns Félags veiðifélaga munu
brúttótekjur veiðifélaga þegar á
er leigð til leigutaka, vera um 3
milljónir á stöng yfir sumarið i 1.
flokks ám. Þessi tala er fundin
með þvi að taka nokkrar ár út úr
og finna meðaltalsverð þeirra.
Þetta getur þó ekki talist almennt
meðaltal áa i 1. flokki. Sambæri-
leg tala fyrir 2. flokkinn er tæp 1
milljón.
70 milljónir fyrir
7 stanga á
Hverjar skyldu siðan vera
brúttótekjur leigutaka, sem leigja
ána út i skamman tima i einu, oft
til útlendinga. Þorsteinn á
Skálpastöðum taldi að meðalverð
á stöngina i eina viku i 1. flokks
ám, væri i kringum 2500 til 2790
dollarar (865-934 þúsund islensk-
ar krdnur). Ef þetta er fram-
reiknað, þá virðast leigutakar ná
inn útlögðum kostnaði til veiði-
réttareigenda með þriggja vikna
leigu tii sinna kúnna. Ef þessum
hugleiðingum erhaldiö áfram þá
fá leigutakar i brúttótekjur af t.d.
7 stanga á miðað við 3ja mánaða
timabil, um 79 milljónir króna.
Það skal tekið fram að hér er um
brúttótekjur að ræða.
Landssamband veiðifélaga hef-
ur undir forystu Þorsteins Þor-
steinssonar reiknaö út heildar
gjaldeyristekjur af veiðum út-
lendinga hér við land.
Þo rsteinn tjáði sig um það mál i
samtali viö Helgarpóstinn.
„Aætlaðar gjaldeyristekjur af
komu erlendra laxveiðimanna
hingað til lands eru um 1.1 millj-
arður króna. Aftur á móti er talið
að brúttótekjur af laxveiðum hér
viðland séu um 1.6 miiljón. Þá er
vitað að útlendingar nýta 16% af
öllum seldum veiðileyfum i 1.2. og
3. flokks laxveiðiám. Hins ber þó
að gæta að flestir útlendinganna
veiða i 1. flokks laxveiðiám, þar
sem kostnaöur er hvaö mestur.”
Þorsteinn sagði aöspurður að
innifalið i þessari upphæð, 1.1
milljaröi væru veiðileyfi, þar sem
oftast væri innifalið fæði oghús-
næði á veiöistað og leiðsögn. Þá
værueinnigreiknaðarferðirtil og
frá landinu, ferðir innanlands til
ogfrá veiðistað, hótelkostnaður i
borginni og áætluð einkaneysla.
Þessi sundurliðun Landssam-
bands veiöifélaga litur þanig út:
Veiðileyfi + veiðihús + leiðsögn:
560 milljónir.
Hótelkostnaður: 70 miiljónir.
Ferðir innanlands: 56 milljónir.
Flugferðir til og frá landinu: 150
milljónir.
Varlega áætluð einkaneysla: 150
milljónir.
Þetta gerir samanlagt 996
milijónir, en frá þvi að þessi áætl-
un var gerð i april siðastliðnum
hafa nokkrar gengisbreytingar
orðið og þvi er talan 1.1 milljarð-
ur ekki f jarri lagi.
Þorsteinn sagði að þessar tölur
hefðu verið fundnar með þvi að
framreikna tölur siðasta árs.
Breytingar hefðu orðið litlar frá
þvi i fyrra og ættu þvi skekkjur að
vera óverulegar. Hann bætti þvi
við að þeir heföu gert itarlegar
rannsóknir á þessum þáttum
málsins, t.d. hvað varöar hótel-
kostnað og ferðakostnað og
tölurnar þvi raunhæfar. Hvað
einkaneyslunni viövéki, þá væri
sú tala mjög varlega áætluð og
vafalaust eitthvað hærri en þeir
gæfu upp.
Þá vaknar spurningin. Hvað
skyldi verða um gjaldeyrinn sem
kemur inn i landið með þessum
laxveiðimönnum? Ýmsir hafa
haldið þvi fram að leigutakar
skiluðu ekki öllum þeim gjaldeyri
sem kæmi I þeirra hendur. Helg-
arpósturinn spurði Þorstein á
Skálpastöðum um þetta atriði.
Hann svaraði þvi til, að lang-
stærsti hluti gjaldeyrisins skilaði
sér til rikisins eins og lög gerðu '
ráð fyrir. Þó væri vafalaust eitt-
hvað um frávik.
Samkvæmt lögum munu allir
þeir sem þiggja gjaldeyri
vegnaþjónustu við erlenda feröa-
menn, vera skyldugir til að skila
honum til gjaldeyriseftirlitsins og
fá skipt yfir i islenska peninga.
Það er ekki heimilt að leggja þá
inn á gjaldeyrisreikning eða nýta
þá á annan hátt.
Heigarpósturinn hafði sam-
band við Svein Sveinsson hjá
gjaldeyriseftirliti Seðlabankans
og spurði hver gjaldeyrisskilin
vegna veiða erlendra laxveiöi-
manna hefðu verið á siðasta ári.
„Arið 1978 voru gjaldeyrisskilin
um 320 milljónir króna. Er þar
aðeins um að ræða þær greiðslur
sem þessir útlendingar inntu af
hendi gagnvart leigjendum eða
eigendum laxveiðiáa, þ.e. upp-
hæð veiðileyfa og vegna ýmissar
þjónustu i tengslum við það.
Hótelkostnaður t.d. og ferðalög
þessara manna koma ekki inn i
þetta dæmi.”
Telurðuað góð skil séu gerð a
þeim gjaldeyri sem i umferð er á
þessum vettvangi?, var næsta
spurning Helgarpóstsins.^
„Við geröum á þessu nákvæma
athugun árið 1977 og hún leiddi i
ljós að nokkuð góðskilhöfðu verið
gerð. Við skoðuðum alla veiði-
samninga og bárum saman við
gjaldeyrisskilin og útkoman var
góð fyrir þessa aðila. Það er
meira og minna unnið að þessum
málum hjá gjaldeyriseftirlitinu
og strangt eftirlit haft meö þvi aö
reglur séu haldnar.”
Niðurstöður nefndar landbúnaö
arráðherra, sem áður er vikið aö
voru hins vegar i fæstum orðum
þær, að innanlandsmarkaöurinn
væri hinn tryggasti og nærtæk-
asti, og forðast skyldi að beina
heilum ám á leigu til útlendinga
og dreifa veiðileyfakaupum
þeirra betur yfir allan veiðitim-
ann, m.a. með þvl að draga úr
veiðileyfaframboði erlendis um
hásumarið. Nú er hins vegar eftir
að sjá hvort eftir þessu verður
farið.
eftir Guðmund Árna Stefánsson

Nýtt útibú
á Svalbarðseyri
Samvinnubankinn hefur yfirtekið starfssemi Sparisjóðs
Svalbarðsstrandar og Innlánsdeildar Kaupfélags Svalbarðseyrar
og opnað nýtt útibú á Svalbarðseyri.
Útibúið mun annast öll almenn bankaviðskipti og trygginga-
þjónustu fyrir Samvinnutryggingar og Líftryggingarfélagið
Andvöku.
Afgreiðslutími:
Mánud. - föstud. kl. 9.15 - 12.00
og 13.00 - 16.00.
□□□□□□□□PD
Sanwiniuibankiiui

—

1

■ -"-+rrfr
□Oi=3
Samvinnubankinn
útibú Svalbarðseyri. sími 96-21338.