Helgarpósturinn - 13.07.1979, Qupperneq 4

NAFN: Jón Skaftason FÆÐINGARDAGUR: 25. nóvember 1926 ATVINNA: Deildarstjóri í viðskiptaráðuneytinu og mun fljótlega taka við
stöðu yfirborgarfógeta FJÖLSKYLDUHAGIR: Á fjögur börn. Eiginkona, Hólmfríður Gestsdóttir BIFREIÐ: Toyota Cassida árg. 78
ÁHUGAMÁL: Klassísk tónlist, knattspyrna, ferðalög og lestur góðra bókmennta
Flokksbræðralagið spillti ekki fyrir
Hvers vegna sóttir þú um
starf yfirborgarfógeta?
Jón Skaftason hcfur veriö skipaóur yfirborgarfógeti i Reykjavik, og hefur sú embættisveiting
'oröiö injög umdeild. Steingrimur Hermannsson gekk þar með framhjá ýmsum gamalreyndum
embættismönnum og valdi Jón, gamian flokksbróöur — sem á að vlsu iangt starf aö baki sein
þingmaður en hefur litla reynslu innan dóms- og réttarkerfisins. Þessi stööuveiting táknar einnig
að Jón Skaftason er á leið út úr pólitíkinni og veröur ekki framar i framboöi fyrir flokk sinn I
Reykjaneskjördæmi. Um þetta fjallar Yfirhej'rslan i dag;
„Ég sótti um starf yfirborgar-
fógeta af þvl aö ég taldi embætt-
ið áhugavert oe UDnfvllti öll
lagaskilyröi.
Attir þú von á þvi að fá em-
bættið?
„Þegar ég sótti um hafði ég
enga vissu um það.”
Þrýstir þú á rétta staði til aö
veitinguna?
„Ég þrýsti alls ekki á. Ég get
upplýst, að ég átti eitt viðtal við
dómsmálaráðherra áður en ég
sendi inn umsóknina og mjög
fljótlega á eftir fór ég i þriggja
vikna frí til Bulgariu.”
Hvers vegna helduröu aö þú
hafir verið valinn?
„Nú, um það get ég náttúr-
lega ekkert fullyrt. Ég aðeins
visa til þess sem dómsmálaráð-
herra hefur sagt i viðtali viö
annaö siðdegisblaðið. Hannseg-
ir þar, aö það þurfi að gera
veigamiklar breytingar á em-
bættinu oghann hafi talið mann
utan embættisins, rétta mann-
inn til aðstanda að þeim breyt-
ingum.
Ég get i þvi sambandi til frek-
ari áherslu lesið upp skipunar-
bréf mitt, undirritað af dóms-
málaráðherra og Baldri Möller
ráðuneytisstjóra. Þar segir svo:
„Með skirskotun til viðtals og
jafnframt þvi, að þér, herra
deildarstjóri, eruð skipaður
yfirborgarfógeti i Reykjavik,
vill ráðuneytið vekja athygli á
eftírfarandi:
I ráði er að breyta gjaldskíá
fyrir uppboöshaldara i sam-
ræmi ogtengslum við hliðstæða
breytingu sem gerð hefur verið
á reglum um laun innheimtu-
manna rikissjóðs. Mun breyting
þessi hafa I för með sér aö
heildartekjur yfirborgarfógeta
lækka. Ráöuneytið vekur at-
hygli á þvi, að það telur einsýnt
að starf yfirborgarfógeta hljóti i
auknum mæli að beinast að
stjórnunogeftirlitimeð störfum
þeirra sem hjá embættinu
vinna.
Ber nauösyn til að endurskoða
allt skipulag og starfshætti hjá
borgarfógetaembættinu, meðal
annars vegna nýrrar löggjafar
um gjaldþro taskipti og þing-
lýsingu. Er yður falið að vinna
að endurskoöun þessari i sam-
starfi við starfsmenn ráð^
neytisins.”
Telur þú að engin pólitik l'afi
ráðið ferðinni þegar þú varst
skipaöur i þetta embætti?
,,Mér dettur ekkii hug að
halda þvi fram, að það að ég og
Steingrimur Hermannsson
dómsmálaráöherra erum og
höfum starfað lengi saman, hafi
spillt fyrir mér.”
Hefðir þú fengið embættið ef
þú hefðir tilheyrt öðrum flokki
en Framsóknarflokknum?
„Ég get ekki svarað þvi. Ráð-
herra verður að svara þessu”,,
Nú hefur Unnsteinn Beck
skiptiráöandi og starfsmaöur
borgarfógetaembættisins i
langan tlma sagt upp störfum
vegna þessarar starfsveitingar.
Einnig er úlflúð viöa annars
staöar. Er ekki erfitt fyrir þig
að hefja störf við slikar
kringumstæður."
,,Nú, ég get ekki um þaö sagt.
Ég vek athygli á þvi að Unn-
steinn Beck verður 65 ára í nóv.
n.k. og hefur þegar náð fullum
eftirlaunarétti. Svo að þegar lit-
ið er á þessar staðreyndir, þá
má ætla, að hann heíði ekki
starfað hjá embættinu lengi
enn.”
Hvað er langt siöan þú hefur
komið nálægt lögfræðistörfum?
„Ég rak um skeið mál-
flutningsskrifstofú og ég vil
minna á að ég hef starfað sem
alþingismaöur i 19 ár og það tel
ég mjög góðan undirbúning
fyrir starf yfirborgarfógeta. t
þessu sambandi langar mig til
að benda skýrt á, vegna þess
misskilnings eöa þeirra rang-
inda, sem viða er haldið fram,
að þingmennska skapi engan
starfsaldursrétt i sambandi við
þetta embætti, að i 32. grein
einkamálalaganna er starf
alþingismanns og starf borgar-
fógeta lagt alveg að jöfnu,
þegar meta skal umsækjendur
um yfirborgarfógetastarfið.
Þetta atriði hefur hvergi kom-
iö fram í umræðu um þessi mál.
Þaðer hvergi talaöum að 19 ára
þingseta skapi nokkurn rétt,
enda þótt þaö komi skýrt fram i
lögum.”
Þetta nýja starf þitt þýðir sem
sagt ekki það, að þú þurfir aö
grafa upp lagasafnið ogfara að
lesa þér til. Rifja upp gömul
f ræði.
„Starf yfirborgarfógetans i
Reykjavik hefur mörg undan-
farin ár að mjög litlu leyti verið
dómarastarf. Hann kverður að
visu upp úrskurði i sambandi
við uppboðsréttarmál, en flest
þau dómstörf sem unnin eru hjá
embættinu koma i hlut borgar-
fógetanna. Og eins skipunar-
bréfið segir þá er ætlunín aö
gera'starf yfirborgarfógeta i
auknum mæli að stjórnunar-
starfi.”
Þú vilt meina, að þú þurfir
ekki sérstakiega að undirbúa
þing undir þetta nýja starf, þ.e.
hvað lögfræðimaléfúin áhrærir?
„Vissulega mun ég reyna að
rifja upp gömul fræði i sam-
bandi við lögfræöina, en ég
itreka, að dómarastörf við þetta
embætti koma ekki i hlut yfir-
borgarfógeta nema að örlitlu
leyti. Annars tel ég mig einnig
fullfæran um sUkt ef á reynir.
Hvað segir þú um pólitiskar
embættisveitingar almennt?
„Hvaðáttu viö þegar þú talar
um pólitískar embættisveiting-
ar?”
Þegar t.d. ráðherra velur
fiokksbroður sinn til ákveðinna
starfa og tekur hann fram yfir
aðra sem hafa lengri starfs-
reynslu i viðkomandi starfi?
„Lögum samkvæmt er veit-
ingarvald til meiriháttar opin-
berra starfa hjá ráðherra.
Hvernig ráðherra fer með það
vald, getur veriö álitaefni, en
hann þarf þá að standa skil
þeirra gjörða sinna, a.m.k. einu
sinni á hverjum fjórum árum,
þegar kosningar verða
Það að ráðherra skipi flokks-
bróður, sem uppfyllir öll skil-
yrði, til einhversembættis tel ég
enga pólitiska valdníðslu. En
þetta verður að sjálfsögðu að
meta eftir aðstæðum við hverja
embættisveitingu fyrir sig. A
hinn bóginn hljóta allir að sjá
hver rangindi væru i þvi fólgin,
ef menn ættu beinlinis aö gjalda
þessað eiga ráðherra að flokks-
bróður.
Nú hefur Framsóknar-
flokkurinn það orð á sér að ráða
gjarnan framsóknarmenn I þær
stöður sem losna. Sem sé póii-
tiskar embættisveitingar. Er
flokkurinn spilltur á þessu
sviði?
Þvi miður má sjálfsagt með
sanni segja að engin flokkanna
hafi alveghreinan skjöld i þessu
efni. En þetta tal um pólitiskar
veitingar er svo illa skilgreint
og notað af ýmsum til þess að
skapa æsifréttir, aö meðan ég
fæ ekki betri skilgreiningu á þvi
hvað sé pólitisk veiting, þá get
ég ekki með góðu móti svarað
þessu.”
Við skulum taka sem dæmi,
að starfsmannafélag styðji
mann til ákveðins embættis,
sem losnar. Ráðgefandi nefnd
styður sama manninn. Ráð-
herra snýr siðan blaðinu við og
velur annan umsækjanda —
fkikksbróður. Er þetta ekki póli-
tisk embættisveiting?
„Það getur veriö. Það fer ekki
á milli mála, að ráöherra ber að
taka tillit til umsagnar nefndar
og honum ber við endanlega
ákvöröun að taka tillit til með-
mæla f rá starfsmannafélagi. En
það getur vel verið, aö ráðherra
finnist aö hann veröi að taka til-
lit til fleiri atriða. Og hvort ráð-
herra misferst embættisveiting-
in viö þessar kringumstæður
verður að metast hverju sinni.
Þaö verður að skoðast eftir
heildarmyndinni.
Ég vil gjarnan i framhaldi af
þessu taka fram, að vel gæti
komið til mála að athuga, hvort
breyta ætti því fyrirkomulagi,
aö embættaveitingar séu i hönd-
um ráðherra, enég vilspyrja, ef
embættaveitingar yrðu i hönd-
um stéttarfélaga yrðu þær af-
greiddar ágreiningslaust þar?”
Táknar þetta nýja starf þitt
endalok á þinum pólitfska ferli?
„Já, sem þingmanns.
Ertu búinn að fá nóg af póli-
tisku vafstri?
„Það má ef til vill segja það.
Éghef þó ennþá mikinn áhuga á
pólitik og losna sennilega ekki
viðhann.Éghef setiðá Alþingi I
19 ár, og sá timi hefur veriö
reynslumikill. Sumt hefur glatt
mig, sem þar hefur gerst, en
margt hefur á hinn bóginn farið
öðruvisi en ég hefði viljaö. Ég
var stuðningsmaöur tveggja
siðustu rikisstjórna og varð frir
vonbrigðum með árangur
þeirra i ýmsum stærstu málum.
Þeim mistókst báðum að
tryggja það sem mikilvægast er
við rikjandi aðstæður i þjóð-
félaginu, þ.e. að ná jafnvægis-
búskap, sem kæmi i veg fyrir
óðaverðbólgu, óarðbæra fjár-
festingu og lág laun. Ég gerði
það, sem ég gat i minum flokki,
til aö stefnan væri miðuð fyrst
ogfremst viðþetta. En þvi mið-
ur. Framkvæmdagleði alþingis-
manna og raunar mikils meiri-
hluta þjóðarinnar er svo mikil
að nærri hvaða framkvæmd
sem er skal fjármögnuð. Slikt
virðist vinsælt hjá stjórnmála-
mönnum og kjósendum i dag.”
Ertu þá bæði vonsvikinn og
þreyttur?
„Já, ég er svolitið vonsvikinn
og svo ég segi alveg hrein-
skilnislega frá þá vita það ýms-
ir, aö ég haföi miklar efasemdir
um hvortég ætti að fara fram i
kosningunum árið 1974. Ég hefi
haft minna samband við
kjósendur mina nú siðari ár en i
byrjun, vegna þess að ég gekk
ekki jafn glaðurtilleiksog áöur.
En ég itreka aö almennur póli-
tiskur áhugi en enn fyrir hendi.”
Þessi starfsleiði eöa ákvörðun
um að hætta beinni pólitiskri
starfsemi kemur ekki vegna
þess að framsóknarmenn i kjör-
dæminu þlnu séu orðnir leiðir á
þér?
„Ég vil minna á það, að
Framsóknarflokkurinn tapaði
hér I kjördæminu hlutfallslega
næstminnstu fylgi miðað við
önnur kjördæmi. Ég held ég getí
vart sett tap flokksins almennt i
sfðustu kosningum alfarið á
minn reikning.
Það sorglega við kosningaúr-
slitin og ein af ástæðum fyrir þvi
að ég er að hætta, er sú skoðun
min, að islenskir kjósendur hafi
þá verið of ginnkeyptir fyrir
stóryrtum slagorðum, eins og
„samningana i gildi”. Þaö hefúr
siðar komið á daginn að þeir
flokkar sem hrópuðu þetta hvað
hæst i kosningabaráttunni hafa
ekki getað staðið við þetta fyrir-
heit.”
Hafa kjósendur þá breyst
samf ara nýrri tegund og nýjum
aðferðum stjórnmálamanna?
„Það getur verið að kjósendur
hafi breyst og einnig getur verið
að nýr still einkenni stjórnmála-
baráttuna”.
Þýðir þetta, að þú hafir verið
orðinn gamaldags stjórnmála-
maður?
„Ég er sennilega meira
gamaldags en ég var, en þvi
fylgja ekki eingöngu gallar. Ég
er um leiðreynslunni rikari og á
auðveldara með að meta hver ju
ég get lofað heldur en þegar ég
var hvað bláeygastur og
ákafastur i' pólitikinni.”
Hefur þú verið hálgert utan-
veltu i Framsóknarflokknum?
„Það er ekkert launungar-
mál, að ég hafði ákveðna sér-
stöðu innan flokksins. Ég er
kaupstaðarbarn, en Fram-
sóknarflokkurinn var fyrst og
fremst landbúnaðarflokitur. Ég
var fulltrúi fyrir þéttbýliskjör-
dæmi, en flokkurinn lagði l^ng-
mesta áherslu á byggðamalin,
þótt ég sé ekki á móti þeirri
stefnu.þá eigum við þéttbýlis-
fólkið lika okkar rétt, t.d.
varðandi kosningaréttinn. Ég
held, að Framsóknarflokkurinn
hafi ekki lagt nógu mikla
áherslu á þéttbýlið..
Nú hefur ekki borið mikið á
þér siðan þú hættir þing-
mennsku. Er það með ráðum
gert. Varstu að búa I haginn
fyrir umdeilda stöðuveitingu
með þvf háttalagi?
,,Ég hef sjaldan veriö hávaða-
maður. Hef einfaldlega ekki
verið i eldh'nunni eins og var
þegar ég var á þingi og þar er
skýringin á þvi, hversu títið hef-
ur hevrst frá mér.”
Þú hefur ekki haft langtfma-
áætlunum aðreyna aðná i þetta
starf yfirborgarfógeta?
„Nei, guð minn góður. Ég
planaði ekki neitt slfkt og yfir-
leitt hugsa ég ekki langt fram i
timann i þessum efnum.”
eftir Guðmund Árna Stefánsson