Helgarpósturinn - 24.08.1979, Side 11

—helgarpásturinrL. Föstudagur 24. ágúst 1979
11
EÐA ILLS
eftir Guðlaug Bergmundsson myndir: Einar Gunnar ofl..
verkum þess. Þegar þeir
koma aftur út i þjóöfélagiö, er
búiö aö skera á öll fyrri
tengsl, þannig aö þeimtekstekki
aö taka upp fyrri hlutverk.
Þetta veröur þá til þess
aö menn halda áfram
i þessum afbrot*'
ferli. Menn
styrkjast i þvi sem
er afhrigðilegt.”
Þá sagöi Hildigunnur
aö fangelsisvist væri
ekki til góös. Þegar
best léti, væru áhrif hennar
litil sem engin, en þaö færi
eftir þvi hvort um væri að ræöa
langa eða stutta dvöl. Þaö
yröi lika að hafa i huga, aö
markmiðið meö refsingu i
fangelsi væri sjálf frelsis-
skeröingin. Og þaö væri þá
frekar aukaverkanir hennar,
einangrunin, sem oft réði
úrslitum um áframhaldandi
afbrotaferil. Húgó Þórissor
sálfræðingur sem m.a.
sinnir vandamálum fanga
telur áhrif fangelsisvistar
neikvæð, en það sé lika
komiö undir þvi hverskonar
innilokun eigi sér staö. Það
sé hægt aö imynda sér aö
samtimis fari fram einhver
endurhæfing eöa endur-
uppeldi, sem hljóti aö
vera tilgangur fangelsis*
vistunar. Þess vegna sé
fólk tekið úr umferð,
þaö vanti opnari stofnun, þar
sem fangar gætu afplánaö
sjöustu mánuöi refsingar
sinnar og fengiöfrelsiö smátt
og smátt, jafnframt þvi aö
leita sér aö húsnæöi og at-
vinnu. Þaö sé ekki
nógu gott aö
henda heimilislaus*
um manni ágötuna,
þegar hann er
búinn aö afplána
sinn dóm. Hann
byrji bara aftur að
gera eitthvaö af sér.
Félagasamtökin Vernd
væru með húsnæöi i
bænum, þar sem fyrp-
verandi fangar fengu
aödvelja á meöan þeir
væru aðkoma undir sig
fótunum á ný, en það
þyrfti aö vera stofnun
sem sæi til þess að þeir
kæmust ivinnu ogfylgdist
meö þeim.Norðmenn eru
farnir að láta sina afbrota*
menn taka út siðustu
mánuöi refsingarinnar i
borgunum og þar er maður
sem litur eftir þeim.
Frelsið er hált
Þó afbrotamenn viti aö
þaö geti veriö erfitt aö
koma út i þjóðfélagiö á
nýjan leik, veröa þeir þó
frelsinu fegnir. Flestir
skatts og veriö áætlaö á þá i mörg
ár, og skulda i opinber gjöld. Fé-
lagasamtökin Vernd hafa reynt
að hlaupa undir bagga og koma
réttindamálum þeirra á kjölinn,
fá þau felld niður ef ástæöa þykir |
til eða semja um þau.
Aö ofansögöu viröist þaö alveg I
ljóst, aö fangelsisvist eins og hún
er I dag, er ekki til þess fallin að
gera menn aö betri þegnum. Þaö j
viröist þvi vera þörf á aö fara inn
á aðrar brautir i þeim efnum.
Helgarpósturinn haföi sam- |
band við Steingrim Hermannsson
dómsmálaráöherra og bað hann
að segja álit sitt á þessum mál-
um. ,,Ég er ekki mikill
fangelsunarmaöur*’ sagöi Stein-
grimui;,og tel mjög mikla ástæöu
til þess að gera fangelsin aö
mannúölegri stofnunum og hef
reynt aö stuöla aö þvi þennan
stutta tima sem ég hef veriö. Ég
er þvi sammála, aö fangelsisvist
sé sjaldan mannbætandi og
annað, að hún bitnar oft illa á aö-
standendum og saklausum.” Þá
sagði Steingrimur að þaö heföi
töluvert veriö rætt um það aö
taka meira upp vinnubúöafyrir-
komulag eins og á Litla-Hrauni og
varið nokkru fjármagni i þaö.
Teldi hann það mikla framför ef
hægt væri að þjálfa fanga i nyt-
samri iön. Ennfremur sagöi
hann, aö Islendingar tækju þátt I
norrænu samstarfi um aörar leiö-
ir til afplánunar en fangelsisvist.
Helgi Gunnarsson: „Þaö betrast
enginn á þvi aö vera I fangelsi”
að það þykir ekki hæft meöal ann-
arra.
//Maður kemur helmingi
verri þaðan"
Þaö er ljóst af ofansögöu, að al-
mennt telja menn aö fangelsisvist
sé ekki til góðs. Helgarpósturinn
haföi tal af manni, sem setiö hef-
ur inni fyrir smærri afbrot. Hann
hefur setið inni allt i allt i að
verða fimm ár, þar af hefur
lengsta úttektin verið 13 mánuðir.
Afbrot þau sem hann hefur fram-
iö, er þjófnaöur á verkfærum og
útvörpum úr bilum til að selja
fyrir brennivini, en aldrei hefur
hann brotist inn, né slegiö mann.
Aðspuröur um hvaöa áhrif
fangavistin hafði haft á hann,
svaraðihann: „Djöfulleg. Maður
kemur helmingi verri þaöan,
heldur en maður fer. Þaö batnar
enginn á þvi og maöur verður allt
ööruvisi en maöur er.”
Ekki sagöi hann að þaö væri
forstööumanninum, Helga
Gunnarssyni, aö kenna. Hann
væri flnasti maöur, og vildi allt
fyrir fangana gera, en hann bara
réöi ekki öllu. Það væri viö ráöu-
neytiö að sakast.
Þá var hann spurður hvort
menn væru vel undir þaö búnir að
koma út I þjóðfélagiö, þegar
þeir losnuöu. Kvað hann þaö yfir-
leitt ekki vera, hvorki hann né
aörir. „Þaö vantar milliliö frá
þessu helviti og út I þjóöfélagiö,”
sagöi hann. Einhvern staö þar
sem menn gætu veriö um tima
áöur en þeir færu út i hið daglega
lif. „Viö erum allir ómögulegir
þegar við losnum þaöan. Ég hef
bjargaö mér bara vegna þess aö
maöur er hraustur og kann allan
andskotann, en þaö er bara ekki
gagn aö þvi. Maöur drekkur þaö
bara út jafnóðum.”
Jón Bjarman og Helgi
Gunnarsson eru sammála þvi, aö
fara þeirút með góöanásetning,
en þeir geta fariö alla vega
meö hann og vill hann oft
fara I vaskinn. Ástand
þeirra þegar þeir koma
út i frelsið á nýjan leik,
er ákaflega mis-
munandi, og fer
mikiö eftir bvl
hverjar voru félags:
legar aðstæður
þeirra, þegar þeir
byrjuöu að afplána
sína refsingu, hvort
þær hafa lagast eöa ekki.
Þeir fara oft út án þess aö
vita hvort þeir hafi vinnu,
húsnæði og annað sllkt.
Þetta er því erfitt skref
og margir kviöa þvi.
Fangelsisvistin hefur
einnig þau áhrif, að menn
hafa þaö á tilfinningunni aö
þeir beri utan á sér
einhvers konar afbrota-
mannastimpil. Þeim finnst
allir horfa á sig og llöur
illa vegna þessa, og veldur
þaö oft hrösun mjög
fljótlega. Menn leita þá I á-
fengi til þess að sigrast á
þessum vandræöum.
Þvi er oft haldiö fram, aö
fyrrverandi fangar eigi
erfitt meö aö fá vinnu.
Séra Jón Bjarman og
Axel Kvaran hjá
Skiloröseftirliti rikisins
segja, aö þaö sé oft meira
gert úr því en efni standa til. Þeir
séu fleiri sem hafi vlsa vinnu,
þegar út kemur. Hins vegar sé
þaö oft erfiöara fyrir þessa menn
aö halda sinni vinnu. Ef upp koma
einhver vandamál, finnst þeim
sem allra augu beinist að þeim,
og pakka þeir þá oft saman og
fara, þótt þeir séu yfirleitt ekki
sekir.
Þegar þeir fara I fangelsiö, er
oft mikiö af þeirra málum I mesta
ólestri. Þeir hafa ekki taliö til
HelgiGunnarsson,forstööu-l
maður á Litla-Hrauni, I
skrifaði nýlega grein I dag-|
blaöiö Tlmann,þar sem hann I
kynnti nýjar leiðir i afplánun I
fangelsisdóma. Þar er um I
aö ræöa svokallaöa I
næturafplánun og
helgarafplánun, þar
sem „fanginn” er
ekki I fangelsinu
nema i fritlma
sinum. Þettahefur
í för meö sér.aðtengsl
hans viö þjóðfélagið
rofna ekki eins mikið
og ella. Steingrimur
Hermannsson sagöist
engu vilja spá um þaö
hvenærslikar tilraunir
yrðu gerðar hér, en sagði
aö sér fyndist þaö vel
koma til greina aö gera
slIkt.Það væri ákaflega
kostnaöarsamt að setja
upp viöamikla aöstööu
fyrir fangahér,þar sem
þeir væru fáir (sem betur |
fer),en þarna væri leið,
sem ekki kostaöi mikiö.
Um aðrar refsileiöir
sagöi HildigunnurOlafs
dóttir afbrotafræöingur,
, að þaö mætti reyna aö
draga úr notkun fangelsa
með þviað nota ennfrekar
sektir. Einnig meö þvi að
draga þann sem fyrir af
rotinu verður, meira inn I
miyndina og líta á afbrot sem á-
greining. Hafa 1 huga bæöi þol-
andann og gerandann og láta
þann sem fyrir brotinu veröur fá
einhverjar bætur. En þetta getur
aðems átt viö minni háttar brot
sem bitna á einstaklingi.
Um fyrirbyggjandi aögeröir
sagöi Hildigunnur, aö þaö heföi
sýnt sig aö það væri erfitt aö
koma einhverjum fyrirbyggjandi
aðgeröum af stað og þá væntan-
lega vegna þess, að menn hafi
ekki séð áþreifanlegan árangur.
Húgó: „Enduruppeldi og endur-
hæfing hljóta aö vera tilgangur
fangelsisvistunar”
Axel Kvaran: „Oft meira gert úr
þvi en efni standa til, aö fyrrver-
andi fangar eigi erfitt meö að fá
vinnu”.
Kantlímdar smíðaplötur
(Hobby-plötur)
fyrir fagmenn og leikmenn.
Viðarþiljur
i 7 viðartegundum spónaplötur i 8
þykktum og 7
stærðum, raka-
varðar, eldvarðar,
spónlagðar,
plastlagðar i hvitu
og viðarlitum.
BJORNINN
Skúlatúni,4. Sími 251 50. Reykjavík I
/
í
vantar að Lyngásheimilinu Safamýri 5 frá
1. september n.k.
Upplýsingar gefur forstöðukona i sima
Styrktarfélag vangefinna.
’HafiÖ þiö hcyrt um hjónin sem
máluöu húsiö sitt
meö HRAUNI fyrir 12 árum,
os ætla nú að endunnála það í sumat
bata til aö breyta um lit.”
Þroskaþjálfa
Sögumar um ágæti þessarar
sendnu akrýlmálningar,
HRAUN-málningarinnar frá
Málningu h/f magnast með
árunum,og hróður hennar
eykst með hverju árinu, sem
líður.
Nú, eftir að HRAUN hefur
staðið af sér íslenska veðráttu í
rúmlega 10 ár, er enn ekki
vitað um hinn raunverulega
endingartíma þess, sé það
notað rétt í upphafi.
Þess vegna gerir þú góð kaup,
þegar þú velur HRAUN á
húsið.
HRAIIIv málninghh