Helgarpósturinn - 24.08.1979, Blaðsíða 17

17
---hs/QdrpOSturífirL-Föstudagur 24. ágúst 1979
Nýtt verk eftir Böðvar Guðmunds-
son er meðal vetrarverkefnanna
„Það liggur i augum uppi að
bækur hljóta að fylgja dýrtíö-
inni”, sagði Arnbjörn, ,,og reynd-
ar veit ég ekki hversu dýrar bæk-
ur eru miðað við annaö. Bók á tiu
þúsund krónur er ekki mjög verð-
mikil ef tekið er miö af verðlagi i
landinu”.
Starfsár Alþýðuleikhússins fer
aöbyrja. A fundi sem haldinn var
hjá leikhúsinu i vikunni voru
teknar nokkrar ákvarðanir um
vetrardagskrána, sem að sögn
Arnars Jónssonar, hefst ein-
hverntfma uppúr mánaðarmót-
unum næstu.
Böðvar Guömundsson
„Það sem er ákveðið”, sagði
Arnar, „er að farið verður með
Blómarósir i leikferð út á land,
jafnframt þvi sem þaö verður
sýnt hér i Reykjavik”.
Arnar sagði að aftur yrði tekið
til sýninga verk Dario Fo, „Við
borgum ekki”, og að á fundinum
hefði verið rætt um hvaða islensk
verk yrðu tekin fyrir á árinu.
„Fyrsta Islenska verkið sem viö
sem við flytjum verður að öllu ó-
breyttu nýtt verk eftir Böðvar
Guömundsson”, sagði Arnar. Þvi
Vernharður Linnet skrifar um Pétur Pálsson
„UMFRAM ALLT AÐ SKAPA SJÁLFUR
1 siðustu viku gengust nokkrir
herstöðvaandstæðingar fyrir
samkomu i minningu Péturs
Pálssonar. Samkoman var
haldin i Félagsstofnun stúdenta
og komust færri að en vildu.
Pétur var aðeins 48 ára er
hann lést I júli sl., en hann hafði
lengi átt viö erfið veikingi að
striða.
Þegar tóngerð Péturs á
Sóleyjarkvæði Jóhannesar úr
Kötlum var frumflutt vorið 1965
var nýtt vopn magnað upp I bar-
áttunni, gegn her I landi. Lif og
vonir islenskrar alþýðu i þúsund
ár samtvinnuðust I þessu verki,
enda voru höfundarnir hand-
gengir menningararfleifð þjóð-
arinnar og skildu hana alþjóö-
legum skilningi.
Pétur sagði eitt sinn að menn
yrðu að samstilla krafta sina
gegn hörmungum gróðahyggju
og tómhyggju og koma sér
saman um að vernda og bjarga
frá tortimingu þvi fegursta er
býr með þjóðinni. Og hann bætti
við:
„Hér er ekki þjóðarrembing-
ur á ferð, það er helgust skylda
hverrar einustu þjóðar á þessari
jörð að vernda það besta, sem
henni er gefið og þúsundir kyn-
slóða streitast við að skapa og
móta. Jafnt einstaklingur sem
þjóð sem glatar máli sinu, er
ekki lengur fær um að taka viö
þekkingu né miðla þekkingu og
stuðla þannig að farsælla lifi
allra þjóða á þessari jörð”
(Neisti 1. tbl. 3. ág).
Þessi afstaða mótaði mjög list
Péturs. Þjóöarstefið gekk sem
rauður þráður i gegnum verk
hans þótt stundum skyti blúsinn
upp kollinum. Pétri var mjög i
mun að allir tækju þátt i list-
sköpuninni og verk hans voru
honum ekki sá helgidómur sem
enginn mátti hreyfa við. 1 eftir-
mála að bók sinni Herfjötur,
segir hann ma.: „Að syngja. -
Laglaus segirðu. Enginn er lag-
laus, þvi aö allir hafa lag á ein-
hverju. Raula, púa, úa, einsog
afi og amma þegar þau höfðu
varla viðþol fyrir giktinni. Opna
munninn og hljóða, það er að-
ferðin. Þið gætuð allt eins samið
lögin sjálf við ljóðakornin I
þessari bók, og ef ykkur finnst
einhver nóta leiðinleg, þá skuluð
þið bara snúa henni viö.......
Takið ykkur saman I andlit-
inu og semjið sjálf, umfram
allt aö skapa sjálfur...
Þannig var Pétur. Þar sem
hann kom fóru bylgjur um lif-
frymið. Skapa, túlka, tjá sig.
Allir. Og hann leitaöi sálarinnar
i gitarnum og var eitt meö
honum.
Pétur gaf út eina bók: Her-
fjötur, Rvk.1966 og tileinkaði
hana hernámsandstæðingum og
Helga Pjeturss en Pétur Igrund-
aöi mjög heimspeki hans og
spann margt nýtt við þau fræði.
1 Herfjötri má finna margar
stefnur Péturs er vinsælda
hafa notið ss: Velferðarriki,
Þrælasöngur (Nú hljóðnar
dagsins önn) og Barnasteflu
(Litlir fætur, hvaða?), þar eru
og myndverk eftir hann og aðra
og ljóð. Ljóð Péturs voru marg-
þætt: ljóðræn, angurvær.yndis-
lega einföld en á stundum hörð,
beinskeytt, hvöss: Þýlynd ertu
þjóðin mín/ þiggur betlisilfrin
fin/ þykjist vera sjálfrar sin.
Sóleyjarkvæði var hljóðritað
1967 og gaf Fylkingin það tvl-
vegis út á hljómplötu (Sóleyjar-
kvæðiÆF 1), eru báðar útgáfur-
nar löngu uppseldar.
A minningarsamkomunni I
Félagsstofnun stúdenta voru
mörg verk Péturs flutt sem
aldrei hafa heyrst áður opinber-
lega, en hann skildi eftir sig
mikið af óbirtu efni. Jón frá
Pálmholti og Sólveig Hauks-
dóttir fluttu óbirt ljóöeftir Pétur
ma. kvæði er hann orti eftir
systur sina er lést i æsku og
segir þar ma: undir iljum/ögn
moidar/þú sem yljuö/varst
lifi/Ukn sólar/og handa.
Steinunn Sveinbjarnardóttir
og fleiri fluttu lög, eftir Pétur
við ljóð Jónasar Svafárs og
stelpuhnokki Helga Völundar-
dóttir, söng lag og ljóð Péturs:
Páskasól. Helga hreif viöstadda
og fékk þá til að syngja viðlagið.
Af þessu lagi er dálltil saga.
Pétur sagt ásamt fleira fólki
inná Hótel Vik um 1950. Kom þá
litil stelpa inn og sagði viö
Pétur: „Viltu kaupa Páskasól.
Það kostar ekki neitt? „Pétur
samdi ljóð og lag aö vörmu
spori.
Hópur leikara flutti brot úr
reviu er Pétur skildi eftir sig i
brotum. Það er fjallað um
gróðafiknina. Tveir kauðar
leigja byssumanni herbergi i
húsi svo hann geti verið fyrri «1
að skjóta annan byssumann
sem segir að ætli að skjóta sig
og býr hinummegin við götuna.
Freyja býr I húsinu og vingast
Frá minningarsamkomunni I Félagsstofnun stúdenta.
Pétur Pálsson — leitaöi sálar-
innar I gitarnum.
brátt við byssumann. Margir
góðir söngvar eru i revýunni og
upphefst einn á þessa leið:
Sumir haida upp á drasl og
dót/þá dreymir dag og nótt/Ef
veröur á vegi þeirra lufsan
ijót/þeir læð’enn’i vasann
skjótt/'Þvi þeir elska drals og
dót.
Arnar Jónsson las úr
Sköpunarsögu þeirri er Pétur
vann að siðustu árin. Þetta er
undurfagur texti og tónrænn og
tókst Arnari að ná fram þeirri
dulúð er I honum býr. Hér fer
örlitið brot úr einum kaflanum:
Úfin uru. „Af dulinni megind á
meiðilífstrónunnar.kom ég inn i
þennan heim. Ljósvægur geisli
sólkrónunnar tók mig föstum
tökum.ég synti fyrst i forarpolli
með eitt auga, að það skyldi
verið hafa.
Jú, ég var eins og fáviti fyrir
eldgosum og jökulruðningi.
Nema, þar sem ég hafði
hreiðrað um mig I hellisskúta
einum, mátti sjá þaðan: þani á
vötnum, en þegar hér var komið
sögu, höfðu höf sorðið og moldir
orðið, og það mátti sjá hvar heið
orfin bliku. Hvar im litu ofan,
hvar ið kviku. Þá stóðu blöð á
stilkum.”
x Að sjálfsögðu var sungiö úr
| Herfjötri og Sóleyjarkvæði og
i allir sungu með lika þeir er
j héldu sig laglausa. og andi
o Péturs sveif yfir vötnunum:
| Söngurinn I brjósti minu —
Söngurinn I brjósti þlnu — Söng-
urinn I brjóstum allra.
verki veröur leikstýrt af Þórhildi
Þorleifsdóttur.
Aö sögn Arnars mun slðan sér-
stakur barnaleikhúshópur vinna
á vegum Alþýðuleikhússins. Sú
starfsemi er raunar þegar hafin,
en hópurinn er að fara yfir verk
sem islenskir höfundar hafa skil-
að inn. Enn eru þó ekki allir búnir
að skila frá sér drögum sihum,
þannig aö ekkert hefur veriö á-
kveöiðumhverjir verða fyrirval-
inu.
Þá gat Arnar þess að Alþýðu-
leikhúsiö mundi ráðatil sin fram-
kvæmdastjóra frá og með fyrsta
september, og að gengið yrði frá
vali hans bráðlega.
Alþýöuleikhúsið hefur tekið
Lindarbæ á leigu I vetur eins og I
fyrravetur. „Lindarbær er, eins
og þeir vita sem til þekkja, ekki
neitt afbragðshús til leiksýninga,
en viö eigum ekki i önnur hús að
venda”, sagði Arnar.
Reyndar hefur Alþýöuleikhúsið
einnig sótt um að komast inn i
gamla Sigtún, við Austurvöll, en
þaðmál hefur engar lyktir fengið
ennþá. Eins og undanfarna vetur
mun svo leikhúsiö ferðast um
landið með verk sin, og að sögn
Arnars reyna að komast inn i
skóla, og húsnæði eins og Félags-
stofnun stúdenta, meö einstakar
sýningar. —GA
, ,My ndskrey tíngamar
það alskemmtilegasta’
Nýtt hefti tímarits Máls og menningar
helgað börnum komið
Timarit Máls og menningar,
annað hefti 1979, er komið út.
Umsjón með útgáfunni hafði
Silja Aðalsteinsdóttir, en tlma-
ritið er helgað börnum.
„Mér finnst myndskreyting-
arnar það skemmtilegasta I
þessu hefti”, sagði Silja, þegar
Helgarpósturinn spurði hana
utn það. „Börn ættu að fá að
géra miklu meira af þvi að
skreyta barnaefni, þau hafa allt
sém til þess þarf, hugmynda-
auð, og klókindi. 1 timariti Máls
og menningar eru myndir eftir 4
og 7 ára börn, og það er sjálf-
sagt þeirra vegna að það var
afskaplega gaman að hanna
þetta hefti”.
Ritstjóri tímarits Máls og
menningar er Þorleifur Hauks-
son,en i tilefni barnaárs („þess
mikla hvalreka á fjörur okkar
barnamenningaráhugafólks”,
eins og Silja sagði) var Silja
fengin til að sjá um þetta hefti.
„Mér finnst sjálfsagt að öll
vönduð tímarit sinni barnaefni
til jafns við annað efni, ekki
bara af þvi aö það er barnaár,
heldur vegna þess að það er ekki
nema réttlátt”, sagði Silja.
Tlmaritið er 120 bls og
prentað I Odda. —ga
Kostar meðalbók á
tíunda þúsund í ár?
#/Ég á von á því að mikið
af bókum í ár komi til með
að kosta svona niu til tíu
þúsund/" sagði Arnbjörn
Kristinsson, formaður Fé-
lags bókaútgefenda i sam-
tali við Helgarpóstinn.
Gróflega reiknað má gera
þvi skóna að hækkunin frá
þvi í fyrra nemi því um það
bil 50%.
Arnbjörn sagöi erfitt að spá um
hvort um samdrátt yröi að
ræða i bókaútgáfunni á Islandi I
ár, en benti á að bókaútgáfa i eðli
sinu fylgir ekki öllum breytingum
i verðlagi um leið og þær gerast.
„Útgáfa bókar er ekki ákveðin
með nokkurra daga fyrirvara”,
sagöi hann. „Hver bók sem gef-
in er út á sér langan aðdraganda,
aö minnsta kosti nokkra mánuöi,
en oft nokkur ár.”
— GA
Lúsífer — nýtt blað
Enn fjölgar tlmaritunum. Nú er
komið út enn eitt nýtt: Lúsifer
heitir það og er gefið út af ungum
tm /
mönnum, Gisla Gislasyni og Jóni
Steinari Ragnarssyni. Þeir segja
I ritstjórnargrein i fyrsta tölu-
blaði: „Blað þetta er ekki gefið út
i neinum ákveðnum tilgangi
heldur aðeins sem góö afþreying,
sem höfðað gæti til sem flestra
manngerða”.
1 fyrsta blaðinu er m.a. grein
um útvarpsþátt Orson Welles um
innrásina frá Mars, hryllingssaga
og fl.
— GA