Helgarpósturinn - 24.08.1979, Blaðsíða 19

19
—JielgarpásturinrL. Föstudag
ur 24. ágúst 1979
GURKUTE)
A sumrin tala blaðamenn
stundum um „gúrkutið”. Það er
sá timisumarsins, þegar nánast
ekkert virðist gerast, hvergi er
hægt að ná i nokkurn mann, og
allt gengur öndvert i frétta-
öflun.
Ég haföi aldrei hugsað út i
hvað þetta i rauninni þýddi,
þangaö til ég hevrði danskan
kollega nota þetta sama orð yf-
ir algjöra ördeyðu i fréttum.Þá
spurði ég, og kom i ljós, að
skýringin var einföld: „Gúrku-
tið”, er það þegar gerast ekki
aðrar fréttir skárri, en hvar hafi
frést af stærstri agúrku hjá
garðynkjubónda. Minnir þetta
streymi fréttanna kannski
stundum hundraðfalt miðaö við
það sem unnt er að birta. Hér er
þetta á annan veg. Og nú er ekki
verið að tala um erlendar
fréttir. Starfsaðstaða erlendra
fréttamanna hér er að visu lika
sérstæð. Þeirra starf byggist
umfram annað á þvi aö þýða og
velja fréttir af fjarritum, sem
hingað senda fréttirnar til-
búnar. Aðstæður og fjárráð
islenzkra fjölmiðla leyfa ekki
nema afar takmarkað að farið
sé sérstakar fréttaöflunarferðir
til annarra landa. Þó hefur
þetta fariö vaxandi hin siðari
árin og er gott um það. Aður en

'\ S í ' 'P *£> ••
samí aðkdnewtði vq
'WtoM WíX
Fjölmidiun
eftir Eið Guðnason
óneitanlega kannski svolitið á
kartöflufréttirnar, sem eru
árviss viðburður i dagblöðunum
hér á haustin, en þær hefjast á
þessa leiö: „Jón Jónsson leit inn
á ritstjórnarskrifstofu blaðsins i
morgun og hafði meðferðis
þessar myndarlegu kartöflur úr
garði sinum”. Siðan kemur væn
mynd af kartöflunni með eld-
spýtustokk til hlíðsjónar. Allt er
þetta ágætt og Jón klippir kart-
öflumyndina út úr blaðinu og
hún er geymd um aldur og ævi.
Þetta leiðir annars hugann að
sérstöðu fréttaöflunar hér á
landi. Afstaða islenzkra frétta-
manna er i þeim efnum um
margt einstök, að ég hygg.
Erlendis þar sem fólkið er
fleira og fleira gerist er að-
lengra er haldið frá efninu,
freistast ég til að skjóta þvi inn
i, að það er til dæmis ekki
vansalaust, að það skuli ekki
hafa verið fyrr en nú i sumar aö
Sjónvarpið sendi fréttamenn til
Norðun-irlands. Þar hafa geisað
blóðug átök um langa hrið, hér
rétt i næstu grennd við okkur og
mikil harmsaga verið að gerast.
Það var nú fyrst er tiu ár eru
liðin siðan breskir hermenn
komu til Irlands, að þangað
var sent til efnisöflunar og er
ósýnt enn er þetta er skrifað.
En það er nú einu sinni svo,
að stundum hafa æðstu ráða-
menn tilhneigingu til að spara á
fréttaöflunarferðum, og telja
að slíkt landaflandur frétta-
manna gefi höggstað á stofn-
un þeirra, og hún verði sök-
uð um bruðl. Svona feröir
eru mjög sýnilegar, þannig að
alþjóð veit samstundis t.d. ef
fréttamaður rikisfjölmiðils fer
fréttaferð til útlanda. Þess-
vegna m.a. hefur verið til staðar
tregða. Slikar ferðir eru yfirleitt
ekki dýrar né langar, en auka
okkur viðsýni og skilning þegar
erlend vandamál eru skóðuð
islenzkum augum.
En vikjum aftur aö innlendu
fréttunum. Þar er hið sérstæða
vandamál islenzkra frétta-
manna oft að fylla blaðið, eöa
fylla fréttatimann. Oft eru ekki
nema örfáar fréttir i dagblöð-
unum og hiö sama gildir um út-
varp og sjónvarp, sem kalla
mætti á vondu máli „harðar
fréttir”, þ.e. beinar frásagnir af
fréttnæmum atburöum. Sé vel
að gáð er oft meiri hluti frétt-
anna „tilbúinn’j Það er aö segja
fréttir sem menn hafa grafið
upp, ná kannski einni bitastæðri
frétt út úr tiu árangurslausum
hringingum. Þetta þekkja allir
fréttamenn. Auðvitað þurfa
þetta ekkert að vera verri
fréttir eða verra efni en hvað
annað. En þetta hygg ég að geri
starf islenzkra fréttamanna
öðruvisi en starfsbræðra þeirra
viðast hvar. Þetta gerir þær
kröfur, að menn hafi alla anga
og öll spjót úti til að þefa uppi
fréttir, menn hafi fréttanef, eða
séu fréttnir.
Menn geta gert sér það til
dægrastyttingar sem áhuga
hafa á fréttum og fjölmiðlum,
að fletta blöðunum og hlusta á
útvarp og sjónvarp með þetta i
huga og flokka fréttirnar eftir
þessu.
Það er grinlaust að sitja uppi
með hálfan fréttatima eða hálf-
opið blað, þegar timinn nálgast
eða blaðið er að fara i pressuna.
Sjálfum liöur mér seint úr
minni atvik er ég var nýbyrj-
aður á Alþýðublaðinu sumarið
1962. Það var einmitt um
„gúrkutimann”, ég var einn á
laugardagsvakt, óreyndur i
starfi. Þetta var i byrjun júli,
himnabliða og allri farnir úr
bænum og þriðja siða ekki nema
hálf. Prentsmiöjan beið og það
var komið fram á slödegið.
Mér varð það þá fyrst fyrir að
þrífa erlent blað,snara því sem
fyrst varð fyrir mér og ég taldi
bitastætt. Jú,það fyllti gatið á
þriðju siðunni og blaðið fór i
pressuna.
Það kom svo i ljós eftir
helgina, þegar ritstjóri
Moggans hringdi i ritstjóra
Alþýöublaðsins, að þarna haföi
ég „stolið” efni, sem Morgun-
blaðið átti einkarétt á. 1 ljósi
þesssemég hef áöur hér sknfað
skal fram tekið að auðvitað var
heimildar og höfundar getið, en
allt um það, þetta var ekki nógu
gott.
Ég hygg að almenningur geri
sér yfirleitt ekki grein fyrir hve
fréttaöflun hér getur oft verið
erfið, mikil lúsaleit nánast og þá
reynir á hugarflugið.
En svo koma líka dagar þegar
allt virðist gerast I einu, hægt
væri að fylla þrjá fréttatima og
gefa út aukablöð. Þá er gaman
að vera i fréttum.
Mannrán í góðu landslagi
Gamla Bíó; Feigðarförin
— High Velocity
Bandarisk. Argerð 1976. Handrit:
Remi Kramer og Michael Pars-
ons. Leikstjóri: Remi Kramer.
Aðalhiutverk: Ben Gazzara,
Paui Winfieid, Keenan Wynn,
Britt Ekland, Aiejandro Rey.
Fyrir nokkrum árum skrifaði
einn kollegi minn umsögn um ein-
hverja kvikmynd og gaf henni sin
bestu meðmæli. Helsti rökstuðn-
ingur þessara meðmæla var sá að
landslagið I myndinni væri til-
komumikið og fallegt. Mér þótti
þetta dálitið kyndugt mat á verð-
leikum kvikmyndar. Reyndar er
ég þeirrar skoðunar ennþá, en
engu aö siður sýnir Feigðarförin
að landslag eitt og sér getur haft
verulega mikið aö segja fyrir
kvikmynd.
Efnið er hin gamalkunna
þrillerformúla: auðugum biss-
nissmanni er rænt, ránið er
skipulagt af nánumsamstarfs-
manni sem þar fyrir utan heldur
viö eiginkonu hans, ofurhugar eru
fengnir til að hafa upp á honum en
björgunarleiðangrinum er auð-
vitaö ætlaö aö mistakast. Þetta er
gömul lumma en góð ef hún er
góð, og hér er þaö m.a. landslagið
sem leggur til sykurinn. Um-
hverfi myndarinnar er ótilgreint
Asíuriki, gjörspillt og hálfvillt. Or
rænir íbúa landsins og skæruliða
sem berjast gegn honum með þvi
aö ræna forstjóranum. Milli þess-
ara tveggja elda eru svo málalið-
arnir (Ben Gazzara og Paul Win-
Kvikmvndir
eftir Arna Þórarinsson
sem skæruliðarnir eruskortir rins
vegar talsvert á skýra afstööu 1
mótun þessa viðfangsefnis.
Endalokin eru t.d. suður 1
Borgarfirði.
Engu aö siður: dágóður hasar
meö ágætum aksjónatriöum og
og Ben Gazzara I aðalhlutverkinu
er þéttur og öruggur leikari sem
oft er býsna skemmtilegur, þótt
ekki virðist hann taka verkefnið
sérstaklega alvarlega. Og lands-
lagið leikur sem sagt vel.
Stefnt á brattann
SSIf?
Lonelle McKœ • Marpel Áveiy A Sme Kranii Pradxiin Screenpbv by Cait Gonteb and
eolBnwn UustcscoiePaulRisefandMaikOavisOneciedtwUchaelSchuh/ PioducedbySíewKia
UdOMkmlvtohlanXraliansSBtpdje ineSalitoníblreWBimÍB Sorg WMiWmhUi7
ItoiisandMuscíiiHonnanKftiittietil SeáiQbf ~S»g»if » >■»»■»* |R’wiT>icnt«>]
Ný bráöskemmtileg og spenn-
andi bandarísk mynd.
„Taumlaus, ruddaleg og mjög
skemmtileg. Richard Pryor
fer á kostum i þreföldu hlut-
verki sínu eins og villtur gölt-
ur sem sleppt er lausum i
garði”.
Newsweek Magazine.
Aðalhlutverk: Richard Pryor.
Leikstjóri: Michael Schultz.
Sýnd kl. 5, 7, 9 og 11.
tsienskur texti.
Bönnuð börnum innan 16 ára.
þessu umhverfi gerir hinn ágæti
kvikmyndari Robert Paynter sér
talsverðan mat.
Þar fyrir utan hafa höfundar
Feigðarfararinnar lagt til dálitið
krydd sem lyftir myndinni rétt
aðeins yfir meðallag. Rammi
þessa mannráns er togstreita
milli erlends auöhrings sem arö-
field), tveir fyrrverandi
Víetnamhermenn, sem fengnir
eru til aö hafa upp á mannræn-
ingjunum. Hér er velt upp ýmsum
spurningum um afstætt gildi
hinna óliku málstaða. Það er út af
fyrir sig viröingarvert i rútlnu-
hasarmynd af þessu tagi. En þótt
samúð höfunda virðist vera með
þeim nytsömu sakleysingjum
g
átökum sem felast i verkum
Rauschenbergs, milli lista-
verksins sem hlutar (objects)
annars vegar og hugmyndar
(concepts) hins vegar.
Þvi næst kom timabil klippi-
mynda, þar sem ólikum hlutum
ægði saman. Hasarblaðaúr-
klippum var skellt innan um
ljósmyndir af listaverkum, fjöl-
skyldumyndum innan um
klámmyndir, tuskur og rusl
limt á strigann og allt tengt
með olíulitum sem látnir voru
leka og renna eftir lögmáli
Newtons um allan flötinn. Ólikt
abstraktmálurunum gaf
Rauschenberg engum lit sér-
stöðu umfram annan og þótt
hann nýtti sletti- og áferðar-
tækni þeirra, batt hann enga
persónulega né táknræna merk-
ingu við sveiflur eða liti. Eftir
þvi sem á leið gerðisthann stór-
tækari viö efniviðinn. Hverju
sem hann fann á ruslahaugum
borgarinnar, skellti hann i verk
sin, sem urðu fljótlega gríðar-
lega stór I sniðum. Dýna og á-
breiða sem er máluö I skraut-
legum litum, stigar og klukkur,
bildekk og útvörp, rörbútar og
regnhlifar, uppstoppuð dýr og
fleira finnast i verkum Raus-
chenbergs.
Upp úr 1960, hóf hann að nota
silkiþrykktar ljósmyndir af ó-
likum yrkisefnum, sem uppi-
stöðu i málverkum sinum. A
sama tima tóku menn að bendla
hann við pop-list sem þá var i
algleymingi. Þó svo að Rausch-
enberghafi með verkum sinum
haft áhrif á ýmsa verðandi pop-
myndlistarmenn, eru verk hans
miklu margbreytilegri og dýpri
en svo, að þau geti flokkast
undir bá stefnu.
Eftir 1964 (þegar hann hafði
hlotið fyrstu verðlaun á
Feneyja-biennalnum og ver-
iö talinn merkasti listamaöur
eftirstríösáranna af frönsku
menningarmaflunni), sneri
hann við blaðinu og tók að helga
sig alian tæknilist. Hefur hann
náð athyglisverðum árangri á
þvl sviði sem öörum. Þess má
geta, að Rauschenberg hefur
starfað sem dansari með ball-
ett m ei sta ra num Merce
Cunningham allt frá byrjun
listaferils sins. Þá hefur hann
einnig verið i fremstu röð uppá-
komu-manna ásamt Kaprow og
Jim Dine. Hann hefur einnig
fengist mikið við skúlptúrgerð.
Það eru þvi fá svið myndlist-
ar sem hann hefur látið ósnert.
Fyrir nokkrum árum gerðist
hann aðal hvatamaður baráttu
myndlistarmanna, fyrir aukn-
um höfundarrétti þeirra. Kom
hann þvi m.a. til leiðar, að
bandariskir myndlistarmenn
fengu prósentur af endursölu
verka sinna, likt og rithöfundar
fá vissar fjárhæðirvið endurút-
gáfu verka sinna. Um svipað
leyti hljóp hann undir bagga
með elstu pappirsmyllu sem
starfrækt er i Frakklandi og
forðaðihenni frá gjaldþroti. Þar
meðtókst honum að bjarga sið-
ustu leifum þessararhandiðnar,
sem starfrækt hafði veriö allt
frá miðöldum.
Sýningsú sem hefst á Kjar-
valsstöðum um mánaðamótin,
veitir mönnum kost á að sjá
grafikmyndireftír þennan fjöl-
hæfa listamann. Það er þvi von
min, að sem fæstir láti þetta
einstæða tækifæri fram hjá sér
fara.
Frumsýnir iaugardag
THEYnl BKCXc
mEHEfí THAHim\
JOHN DENNIS
THAW ^ WATERMAN >
DENHOLM ELLIOTT — KEN HUTCHISON r
LEWIS FIANDER.. ANNA GAEL.— '£s
>NVM*ICM SomMttmXMMIXtMIII \
■WIWIIH IntMKMKnUWDMIXMMOKl UnO*
VllOOlM 0.«w*b. TOMaiCC
Sýnd kl. 5, 7, 9 og 11
íslenskur texti
Bönnuð börnum innan 16 ára