Helgarpósturinn - 09.11.1979, Blaðsíða 18

Fös
\ •
18
Þú færó 40% launahækkun
á bessu ári!
107% verfibólga
Laun allra landsmanna hækka um
40% á þessu ári. Því miöur er þaö ekki
vegna hærri tekna þjóðarinnar,
heldur vegna veröbólgunnar, og
kjarabótin því engin! Ef gengiö
veröur aö einum þriöja hluta af kröfum
yfirmanna á farskipum, og aörir
launþegar fá sambærilega hækkun.
veröur veröbólgan 107% í maí
á næsta ári.
Tuttugu á viku
Lágar tölur um skráö atvinnuleysi
segja okkur ekki allan sann-
leikann um ástandiö í landinu.
Landflótti fullhraustra manna og
kvenna segir lika sina sögu
Tuttugu íslendmgar flytjast í hverri
viku til útlanda umfram aöflutta
Þetta jafngildir því, aö allir íbúar á
Höfn í Hornafiröi flyttust á brott á
rúmlega einu ári.
Um pólitískar auglýsingar
Ríkiö hirfiir helminginn
Þaö er Ijóst aö launafólk hefur
ekkert gagn af launahækkunum, sem
eru jafnharðan teknar af þeim aflur.
Slíkt leiöir aöeins til aukinnar
veröbólgu. Laun geta ekki hækkaö
meira en tekjur þjóöarinnar í heild,
og allra síst þegar ríkiö sjálft tekur
til sin næstum helming þeirra.
Ekki bætir þaö úr skák aö nýleg
hækkun á innkaupsveröi oliu mun
kosta 30 þúsund milljónir á ári
Hvafi getum vifi gert?
Viö viljum stööva veröbólguna. efla
heilbrigt atvinnulif, og auka tekjur
þjóöarinnar svo aö grunnlaun geti
hækkaö. Þess vegna þurfa allir
landsmenn aö taka hondum saman
um stoðugleika í atvinnulífinu, -
annars dragast þjóöartekjurnar
saman og lífskjör okkar allra halda
áfram aö versna.
A siöastliðnu ári hækkuöu erlendar
skuldir íslendinga um 11 milljónir á
hverri klukkustund.
A meöan þú last þessa auglýsingu
jukust því erlendar skuldir um 400
þúsund krónurl
Pólitiskar auglýsingar og
svonefndar skoóanaauglýsingar
eru tiltölulega nýtt fyrirbæri I
islenskri fjölmiölun. Dálitill
smjörþefur fékkst þó af þeim
fyrir siöustu kosningar og rit-
stjórar fáeinna blaöa lentu þá i
þeirri aöstööu aö þurfa aö taka
afstööu til þess hvort þeir vildu
auglýsingar af þessu tagi eöa
ekki. Ef mig misminnir ekki þá
neituöu ritstjórar Morgunblaös-
ins auglýsingu frá öörum
stjórnmálaflokki meöan rit-
stjóri Dagblaösins birti slika
auglýsingu.
1 sumar birti hins vegar
Morgunblaöiö auglýsingu frá
Vinnuveitendasambandinu um
skoöanir þess á veröbólgunni.
Hiö sama geröi reyndar
Þjóöviijinn en meö greinilegu
samviskubiti, þvi aö meö henni
• var látin fylgja pólitisk Utlegg-
ing á forsiöu blaösins.
Þetta misræmi varöandi
birtingu á pólitiskum auglýsing-
um og skoöanaauglýsingum hér
á landi endurspeglar aö sumu
leyti vandamál, sem ritstjórar
blaöa i ýmsum nágrannalönd-
um okkar hafa lengi mátt glima
viö. Þar eru yfirleitt þrjú megin
sjónarmiö uppi varöandi
pólitiskar auglýsingar og
skoöanaauglýsingar.
i fyrsta lagi eru þar til margir
talsmenn þess aö einnig á aug-
lýsingasiöum riki sem mest
frjálsræöi til skoöanaskipta svo
fremi aö auglýsingar uppfylli
venjulegar kröfur um almennt
siögæöi og séu málefnalegar. 1
ööru lagi er svo þaö sjónarmiö
aö blöö skuli fara sér hægt i birt-
ingu skoöanaauglýsinga og þvi
haldiö fram aö skoöanaskipti
eigi aö fara fram á venjulegum
frétta- og greinasiöum
blaöanna. Þriöja sjónarmiöiö er
svo eins konar millivegur, þar
sem menn vilja hafa visst
frjálsræöi i þessum efnum á
auglýsingasiöum blaöanna en
vilja gera strangar kröfur um
málefnalegan málflutning 1
þessum auglýsingum I þá veru
aö I þeim felist aöeins staö-
reyndir og óumdeildar upplýs-
ingar.
Vföast hvar i nágrannalönd-
unum hafa iariö fram tölu-
veröar umræöur I blaöamanna-
stétt um öll þessi sjónarmiö en
oftast hefur niburstaöan oröiö
sú aö ritstjórum einstakra blaöa
er látiö eftir aö móta afstööuna
til pólitiskra auglýsinga i hverju
tilfelli fyrir sig. Ýmsir ritstjórar
hafa þó viljaö aö blaöamanna-
stéttin sjálf setti sér I heild
ákveönar starfsreglur varöandi
þessar auglýsingar og sú hefur
m.a. oröiö niöurstaöan i
Sviþjóö.
Þar var sett á laggirnar sér-
stök samstarfsnefnd til aö setja
ákveönar reglur á þessu sviöi.
Niöurstaöa hennar varö sú aö
blööin skyldu taka pólitiskar
auglýsingar frá stjórnmála-
flokkum og skoöanaauglýsingar
frá hagsmunasamtökum at-
vinnuveganna I þvi formi sem
beöiö væri um þær en þess
aöeins gætt aö I þeim fælust
ekki persónuárásir af neinu
tagi. Hins vegar skyldi blööun-
um vera heimilt aö stööva slikar
auglýsingar ef þær flæddu yfir I
þeim mæli aö ritstjórar
blaöanna teldu hættu á aö þær
röskuöu öllu yfirbragöi og
einkennum viökomandi blaba.
Þá skyldu blööin vera reiöubúin
aö verja rúmi undir athuga-
semdir eöa leiöréttingar viö
staöhæfingar I slikum pólitisk-
um auglýsingum. Þessar reglur
Svianna eru sagöar hafa gefib
mjög góöa raun, þannig aö
vandamáliö pólitlskar auglýs-
ingar er þar sagt vera úr sög-
unni. Norömenn munu einnig
vera aö marka svipaöa stefnu
eftir þvl sem næst verbur kom-
ist.
Annars staöar halda sjónar-
miöin áfram aö stangast á. Gott
dæmi um þab eru mismunandi
viöhorf tveggja stórblaöa til
pólitiskra auglýsinga — Neue
Zuricher Zeitung og The
Guardian. Hiö fyrrnefnda hefur
haldiö þvi fram I forystugrein
aö blaö geti ekki tekiö heilsiöu
skoöanaauglýsingar frá
einstaklingum, samtökum eöa
rikisstjórnum aöeins vegna þess
aö þessir aöilar ráöi yfir fjár-
munum til aö koma skoöunum
sinum á framfæri og geti þar af
leiöandi háö I blaöinu auglýs-
ingastriö, sem kann aö vera I
algjörri andstööu viö grund-
vallarstefnu blaösins.
Forsvarsmenn The Guardian
eru hins vegar algjörlega á önd-
veröri skoöun. Þeir hafa opnab
auglýsingasiöur sinar fyrir
pólitiskum auglýsingum. Þeir
segja aö eina hugsanlega
ástæban fyrir þvi aö visa
pólitiskum auglýsingum frá sé
sú aö aöeins þeir sem ráöi yfir
miklum fjármunum hafi aö-
stööu til aö koma skoöunum sin-
um á framfæri I auglýsingum.
Þetta atriöi beri jafnan aö hafa i
huga en þaö geti ekki skipt
sköpum um aö birta sllkra aug-
lýsinga eöa ekki. Állt efni sem
komiö hafi fyrir I pólitiskum
auglýsingum I blaöinu, svo sem
apartheitstefnan I S-Afriku,
Vietnammáliö og EBE-deilan
hafi veriö tekiö fyrir á frétta- og
greinasiöum blaösins og krufin
þar rækilega. Blaöiö hafi þar
meö gefiö lesendum sinum hlut-
læga mynd af þessum vanda-
málum og þeir veröi þar af
leiöandi naumast afvegaleiddir
af einhliöa áróöri á auglýsinga-
siöunum.
udagur 9. nóvember 1979 he/narpásfurinn..
Minningarorð um
síðustu sýningu FÍM
Ekki veit ég hvernig áhuga-
mönnum um myndlist hefur
veriö innan brjósts þegar þeir
litu augum siöustu sýningu
FIM, Félags Islenskra mynd-
listarmanna. Hvaö varöar
sjálfan mig, leiö mér likt og
væri ég viöstaddur minningar-
guösþjónustu. Þvi er eins variö
þvi sem er aö gerast I Islenskri
list. Til hvers er þá leikurinn
geröur?
Þaö er greinilegt aö undan-
farin ár hefur Haustsýningunni
veriö aö hraka. Stór hópur lista-
manna veigrar sér viö ab senda
inn verk og hefur sá hópur
stækkaö ár frá ári. Nú er svo
Myndlist______________
eftir Halldór Björn Runólfsson
meb þá sem ég hef rætt viö og
sáu sýninguna, þeim fannst aö
komið væri helst til mikiö haust
I hana. Ber hún þvi kannski nafn
meö rentu. Fallin eru flest þau
lauf sem fyrrum prýddu hana.
Hér veröur engin úttekt gerö á
þessari siöustu sýningu og þaö
er siöur en svo aö ég álasi
aöstandendum hennar. Margt
gott var þarna til sýnis, jafnvel
gullkorn innan um og saman
viö. Hinu veröur þó ekki hnikaö
aö veröug viöleitni góöra manna
nægöi ekki til aö bjarga heild-
inni. 1 fáum oröum sagt gaf sýn-
ingin enga raunhæfa mynd af
komiö að heilar kynslóöir vant-
ar á sýninguna og vissar mikil-
vægar stefnur fyrirfinnast þar
ekki. I staö þess aö setjast á
rökstóla og spyrja sig hvaö
valdi, láta forráöamenn félags-
ins sem ekkert hafi I skorist.
Þeir halda áfram aö tjasla
saman sýningum sem rúnar eru
öllum fyrri tilgangi og gefa
þannig fólki alranga mynd af
þvi sem er á döfinni I Islenskri
myndlist. Þvi er sá kostur betri
aö sýna ekki.
Best er þó aö menn setjist
niöur og skipuleggi upp á nýtt
„ÞAÐ VERÐUR SKAUP"
„Þetta hefur oft staöiö tæpara
en n.Uina”, sagöi Tage
Ammendrup, þegar Helgarpóst-
urinn spuröi hann hvernig gengi
viö undirbúning áramótaskaups-
ins. Hann ásamt Birni Björnssyni
hafa verib fengnir til aö sjá um
skaupið aö þessu sinni, og eru aö
hefja undirbúning.
„Þetta er alltsaman á algjöru
frumstigi”, sagöi Tage. „Þaö
sem erfiöast er viöureignar eru
kosningarnar, en þeirra vegna er
stúdíóiö uppekiö langtlmum sam-
an. Viö erum aö hafa samband
viö hóp af fólki til aö skrifa fyrir
okkur, en höfum ekki myndaö
neina grind aö þættinum ennþá”.
„En þaö veröur skaup, þaö er
ekkert vafamál”, sagöi Tage aö
lokum.
— GA
Sýning gullsmiða:
Gripir fyrir
80 milljónir
Geysileg aösókn hefur verið aö
sýningu Félags Islenskra gull-
smiöa i Bogasai Þjóöminjasafns-
ins. Sýningunni lýkur á sunnu-
dagskvöld, eftir aö hafa veriö
opin I rúmlega viku. Siöastliöinn
sunnudag komu rúmlega eitt þús-
und gestir á sýninguna.
Gripir aö verömæti 80 milljónir
króna eru á sýningunni enda er
salurinn vaktaöur allan sólar-
hringinn af öryggisvöröum, aö
sögn Sigmars Marlussonar, gull-
smiös.
„Þetta er gott og öruggt hús-
næöi”, sagöi Sigmar, „og þvl höf-
um viö nú ekki mjög miklar
áhyggjur af þessum gripum.
Þetta er þar aö auki vel tryggt.
— GA
Á FERÐ UM SKUGGADAL/
Leikfélag Akureyrar: Fyrsta
öngstræti til hægri.
Höfundur: örn Bjarnason.
Leikstjórn: Þorunn Sigurðardótt-
ir.
Leikmynd: Sigurjón Jóhannsson.
Lýsing: Ingvar B. Björnsson.
Þaö er ekki á hverjum degi aö
frumflutt er á Akureyri nýtt
islenskt leikrit. Þetta geröist þó
þann annan . nóvember siöastliö-
inn, þegar púöurskot frá æva-
gamalli fallbyssu boöuöu fólk til
frumsýningar á nýju leikriti,
„Fyrsta öngstræti til hægri”,
eftir 31 árs gamlan Akureyring
örn Bjarnason. Þetta er ekki I
fyrsta sinn sem fallbyssuskot eru
notuö til aö boöa Akureyringa til
leiksýninga. Þaö var gert fyrir
102 árum, þegar Otilegumenn
Matthiasar Jochumssonar voru i
fyrstasinn sýndir á Akureyri. Og
nú hefur þessi skemmtilegi siöur
veriö endurvakinn á ný.
I „Fyrsta öngstræti til hægri”,
tekur örn Bjarnason okkur meö
sér I ferö um skuggadali mann-
legs lifs. Viö fylgjumst meö
raunasögu Mariu, ungrar stúlku
úr dæmigeröu Islensku sjávar-
plássi. Fjölskylda hennar er um
margt lik hinni venjulegu Is-
lensku kjarnaf jölskyldu. Faöirinn
er ósköp meinhægur og afskipta-
litill, móöirin hefur fyrir löngu
gefist upp og leitaö á náöir róandi
lyfja eins og valiums. Maria er
oröin leiö á skólanum, sem hún er
ekki lengur i vegna menntunar-
löngunar hennar sjálfrar, heldur
metnaöar og peningagræögi for-
eldranna. Hún þráir mannleg
samskipti og hlýju, sem hún ekki
finnur i þessu kaldranalega um-
hverfi neysluþjóöfélagsins. Hún
leitar þeirra hjá bróöur si'num,
drykkfeldum og svolalegum
sjóara, manngerö sem viö öll
þekkjum, og þaö er hugsanlega i
þessu skyni sem hún tekur aö
fikta viö flöskuna, sem hún þó i
fyrstu hefur hina megnustu óbeit
á. Þessi tilraun hennar er þó frá
upphafi dæmd til aö mistakast og
eftir harmleikinn heima hjá
henni,'sem fram fer viö undirleik
öskalaga s jómanna heldur hún til
Reykjavikur á vit örlaga sinna.
Hún gengur götur sem allar reyn-
ast öngstræti, kynnist Strætinu,
misnotkun áfengis og lyfja, kyn-
villu og mistækum stofnunum.
Vandamál þau sem fylgja mis-
notkun áfengis og annarra vimu-
gjafa ganga eins og rauður
þráöur 1 gegnum leikritiö „Fyrsta
'öngstræti til hægri”, en reynt er
aö taka á þessum vanda meö
nokkuö öörum hætti en
vanalegast er. Reynt er aö sýna
þetta vandamál, ekki sem orsök
eins og vanalegast er, heldur af-
ieiöingu, afleiöingu hins ómann-
eskjulega, véiræna tæknisam-
félags. Diskóatriöiö i upphafi
verksins gefur þennan boöskap
glögglega til kynna strax I
byrjun.
Fyrsta öngstræti til hægri er
fyrsta sviösverk Arnar Bjarna-
sonar.enáöurhefurhann sent frá
sér bókina Biöstöö 13 og samnefnt
útvarpsleikrit og er þar fjallaö
um sama efniö, vandamál
alkóhólista, en höfundur er
þessum málum þaulkunnugur
þar sem hann hefur um nokkur
undanfarin árstarfaöá skrifstofu
S.A.A. i Reykjavik. Fyrsta
öngstræti til hægri er um margt
athyglisvert leikhúsverk, þó aö i
þvi séu ýmsir byrjendagallar svo
sem vonlegt er. Þannig viröist
höfundur nokkuð tvistiga milli
þess hvort hann eigi aö lýsa
sálarlffi persónanna, eöa predika
boöskap S.A.A. Honum tekst vel
aö byggja upp dramatiska spennu
ifyrri hluta leikritsins og á lýsing
Ingvars B. Björnssonar ekki
hvaö sist þátt i þvi, til dæmis I
brjálæoTsköstum Mariu. Minna
sum atriöin dálitiö á einskonar
„sálfræöilegan þrilJer”, I stil
Hitchcocks.Þessi spenna dettur
einhverveginn niöur I siðari hlut-
anum. Atriöin veröa sum hver
alltof stuttogsundurlaus. Þannig
kemur þaö aldrei fyllilega i ljós
hvernig siöari flótta Mariu að
heiman ber aö höndum, þó áhorf-
endanum sé ætlaö aö geta sér
þess til aö hiö lesbiskasamband
hennar og önnu vinkonu hennar
úr Strætinu eigi þar nokkurn þátt
i. Allavegana virbist þaö veröa
yfirsterkari ást hennar til Péturs,
metnaöargjarna gáfnaljóssins
sem fariö haföi yfirum vegna
ofreynshi viö próflestur. Einnig
kemur aö aldrei fyllilega i ljós
hvers vegna Anna er komin svo
langt niöur i svaðiö aö henn-
ar eina útgönguleiö er Dauöinn.
Ef til vill er Anna tákn-
mynd þeirrar bölsýni sem
einkennir allan leikinn og
veröur til þess aö maöur
gengur ósjálfrátt fullur þung-
lyndis út af sýningunni spyr jandi
sjálfan sig hvort mannlffiö sé I