Helgarpósturinn - 09.11.1979, Side 22

22
Föstudagur 9. nóvember 1979 _helparpósturínrL.
blacfamadur í einn dag....
„Nýt þess
aö vera heima"
Lena Hákonardóttir er 33 ára
og vann utan heimilis samfleytt
i tiu ár, þar til fyrir sex mán-
uftum, aó hún heigaöi sig ein-
göngu heimilinu og dætrunum
tveimur, sem eru ellefu ára og
fjögurra mánaóa gamlar.
— Ég hef alltaf haft þá
skoöun, segir Lena, — aB konur
sem eiga börn ættu aö geta
unniö úti. En meöan börnin eru
yngrien tveggja ára, ætti annaö
hvort foreldriö skilyröislaust aö
vera heima hjá þeim.
— Hyggst þú fara aö vinna
utan heimilis aftur?
— Ég stefni aö þvi aö geta
unniö hálfan daginn, þegar þar
aö kemur, en helst ekki meira.
-Fjórir- til sex timar á dag er
feykinóg vinna fyrir húsmóöur.
— Langar þig út aö vinna
núna?
— Nei, ekki eins og er. Nú nýt
ég þess bara aö vera heima.
Hins vegar veit ég aö margar
konur neyöast til aö vinna, þó
þær langi hreint ekkert til þess,
niöurgreiöslu. Þar viö bætast
siöan skattar af tekjum þeirra,
svo ef börnin eru tvö eöa fleiri,
er oft vafasamt aö þetta borgi
sig fjárhagslega. Kannske er
þaö þó þess viröi, ef konunni
liöur betur.
— Svo viö snúum okkur aö
þér sjálfri. Finnst þér eitthvaö
neikvætt viö aö vera heim-
avinnandi húsmóöir?
— Ég finn aö minnsta kosti
ekki til þessarar einangrunar,
sem sérfræöingarnir gera tals-
vert úr. Þaö er helst, aö ég á
svolitiö erfitt meö aö taka
heimilisstörfin skipulega, eins
og hverja aöra vinnu. Oft
er þaö réyndar iilmögulegt, þar
sem til manns koma gestir á
öllum timum og þarfir barn-
anna fara heldur ekki eftir
klukku. Kannske kemst- þetta
upp I vana meö timanum.
— Hverjir eru þá helstu
kostirnir?
— Nú ræö ég tima minum
sjálf og get sinnt áhugamál-
unum meira en áöur. Ég les
mun meira og fylgist betur meb.
Auk þess hef ég mikinn áhuga á
Lena: „Ræö tima minum sjálf og get sinnt áhugamáiunum meira
en áöur...”
Blaðamaður Helgarpóstsins i einn dag er að þessu sinni Snjólaug
Bragadóttir, raunar ekki alveg óreynd í greininni, þar sem hún
starfaði um árabil sem blaðamaður við Tímann og ritstýrði
Heimilis-Tímanum fyrstu þrjú ár hans. Hún er jafnframt kunn af
skáldsögum sfnum. Síðustú árin hefur Snjólaug verið „heima-
hlaupandi húsmóðir" eins og hún orðar það, enda er það fullt starf
fyrir sjómannskonu með tvö börn yngri en tveggja ára.
Með Snjólaugu lítum við nú inn til tveggja annarra húsmæðra og
kynnumst örlítið Iff i þeirra.
varö ekki breyting á hennar
daglega umhverfi. Þaö sem mér
var verst viö, þegar ég þurfti aö
fara meö hana I gæslu um lengri
leiö, var aö rifa hana upp eld-
snemma á morgnana I mis-
jöfnum veörum en sem betur fer
hef ég alltaf haft bfl.
„BARA” HÚSMÆÐUR
til dæmis einstæöar mæöur, og
stundum allt of mikiö. Ég var
ein meö eldri dóttur mina um
árabil og man þá ekki eftir átta
tima vinnudegi. Kaupiö fyrir
það heföi aldrei hrokkiö til, svo
ég tók aö mér ræstingar og upp-
þvotta á hótelum á kvöldin til aö
endarnir næöu saman. Slikt ætti
ekki aö þurfa aö eiga sér staö.
— Finnuröu mun á dóttur
þinni, eftir aö þú fórst aö vera
heima á daginn?
— Þaö er erfitt aö segja, hún
er svo miklu eldri núna, en þó er
stórmunur á sambandi okkar
frá þvi hún var á barnaheimili
niu tima á dag og sofnaöi svo
strax og viö komum heim. Viö
þekktumst tæplega. Seinni árin
reyndi ég hins vegar aö haga
vinnu minni þannig aö hún ætti
til min aö sækja á daginn, þó á
vinnustaö væri.
— Hvaö finnst þér um allar
umræöur og skrif undanfarin ár
um útivinnandi og heima-
vinnandi húsmæður?
— Sjálfsagt er eitthvaö til I
þessu öllu, en mér finnst algjör-
lega einkamál manneskju,
hvort hún vinnur úti eöa ekki, ef
hún hefur val. Þaö skiptir öllu
aö geta valiö þann kostinn sem
hentar manni betur og vafa-
samt er aö halda i góöa vinnu, ef
i staöinn kemur stööugt sam-
viskubit vegna barnanna. Ef
manneskjur neyöast til aö vinna
fyrir svo og svo miklu kaupi til
aö halda uppi heimilinu, ætti aö
vera mögulegt aö koma til móts
viö þær á einhvern hátt til aö
þær gætu gert þaö á skemmri
tima.
— En hvaö um konur, sem
engin börn eiga, en kjósa samt
aö vera heima?
— Þaö er þeirra mál, en mér
finnst skrýtin afstaöa, aö langa
til aö sitja inni I stofu allan dag-
inn, ef viökomandi hefur fulla
heilsu og fullt vit, en þaö er frá-
leitt aö gera þaö á kostnaö ann-
arra.
— Nú vinna margar giftar
mæður úti, þó þær þurfi þess ef
til vill ekki af fjárhagsástæöum.
— Já, þaö eru viss forréttindi.
Konur, sem hafa menntun, sem
þær kjósa aö halda viö eöa nýta,
vilja gjarnan vinna úti. Þaö er
hins vegar mun dýrara fyrir
þær giftu, þvi barnaheimili taka
ekki viö nema sárafáum hjóna-
bandsbörnum og þaö er óskap-
lega dýrt aö hafa börn I einka
gæslu. Einstæöar mæöur fá
niöurgreiöslu á dagheimilum,
þannig aö meölagiö nægir þeim
fyrir kostnaöi. Giftar konur fá
hins vegar ekki meðlag og enga
félagsmálum og svo grip ég I
prjóna og alls kyns föndurdútl.
Núna bý ég til dæmis til allar
jólagjafir, nokkuö sem ég hef
aldrei getaö áöur og nýt þess
fram I fingurgóma.
— Hefuröu meiri tima til aö
leita eftir hagstæöum inn-
kaupum, þannig aö þú gætir
kannske sparaö bein fjárútlát?
— Já, ég hef meiri tima, en ég
leitast bara alltaf viö aö spara á
öllum sviöum, enda ekki haft úr
miklu aö spila yfirleitt. Ég hef
alltaf fylgst vel meö verölagi á
hlutunum og saumaö eitthvaö af
fötum, þaö hefur ekki aukist, aö
minnsta kosti ekki ennþá. Þó
finnst mér maturinn nýtast
betur, þegar ég hef meiri tima
til aö vinna úr honum.
— Eitthvaö veröum viö aö
minnast á heimilisferöurna.
Hver er hlutur þeirra?
— Þvl miður slæmur. Mjög
leiöinlegt fyrir alla aöila, aö
feöur skuli ekki hafa betri
aöstööu til aö umgangast böm
sln, þó þá langi til þess. Ég sár-
vorkenni feörum aö missa af
þessu, þaö er sóun á tilfinninga-
legum þroska. Eitthvaö er ég þó
hrædd um aö blessuöum karl-
mönnunum finnist aö þeir
myndu setja smávegis ofan, ef
þeir færu aö krefjast þess á
opinberum vettvangi aö fá aö
vera hjá börnunum stnum. Þaö
á einkum viö gagnvart öörum
karlmönnum. Hlutur karlmann-
anna er hvaö verstur, meöan
börnin eru mjög ung og konan
veröur beinllnis aö vera
heima. Þá veröa þeir oftá tiöum
aö leggja á sig óheyrilega vinnu
til aö standa undir heimilinu. t
Sviþjóö er þetta til fyrirmyndar.
Þar er niu mánaöa fæöingar-
orlof, sem foreldrarnir ráöa,
hvernig þau skipta á milli sin.
Oftast er móöirin heima i sex
mánuöi, og slöan faöirinn I þrjá.
Ég er hrifin af þessu fyrirkomu-
lagi. Raunar finnst mér aö allar
konur, sem fæöa börn, ættu aö
fá jafnlangt frl á sama kaupi,
hvort sem um er aö ræöa for-
stjóra, verkakonu eöa skóla-
stúlku. Slikt er aöeins jafnrétti
— Er eitthvaö sem þú vilt
koma á framfæri aö lokum?
— Já, til dæmis þaö, aö fyrir
þrjátiu árum eöa svo, var ekki
algengt aö mæöur ynnu úti allan
daginn. Ef mæöur nú á dögum
heföu reynslu af þvt aö vera
lyklabörn og koma heim úr
skólanum aö tómu húsi og þurru
brauöi i skúffunni, myndu þær
ef til vill hugsa sig betur um,
áöur en þær sköpuöu börnum
sinum þaö hlutskipti. Ég var
— Finnst þér feöur hafa of fá
tækifæri til aö umgangast ung
börn sln?
— Areiöanlega flestir, nema
þeir stundi afbrigöilega vinnu.
Viö höfum veriö heppin meö þaö
fram aö þessu. Maðurinn minn
veriö mikiö heima, meöan
i skólanum og svo var
hann einn meö barniö á kvöldin
um tima. Samband þeirra er
mjög gott og telpan leitar ekki
siöur til hans en mín, þegar viö
erum bæöi heima.______________
Hólmfrföur ? „Nú veit hún aö ég fer ekkert og er hætt aö koma á tlu
minútna fresti til aö lita eftir mér...”
sjálf lyklabarn og veit, hvaö þaö
er dapurlegt.
Viðbrigði að hafa ekki
margt fólk í kringum sig
Hólmfriöur G. Kristinsdóttir
er 24 ára, hárgreiöslusveinn aö
mennt. Hún hefur unniö úti allt
frá unglingsaldri og hvaö mest
seinustu árin, meðan fjöi-
skyidan var aö eignast þak yfir
höfuöiö. Dóttirin er þriggja ára.
i september sl. hætti Hólm-
friöur aö vinna og skipar nú hóp
„bara húsmæöra.”
— Hvaö olli þvl aö þú hættir
aö vinna utan heimilisins?
— Ég gat ekki leyft mér þaö
fyrr en núna, aö viö erum búin
aö eignast Ibúö og maöurinn
minn búinn meö námið. Þetta
hefur veriö erfitt undanfarin ár,
ég byrjaöi aö vinna strax þegar
teáipan var þriggj- mánaöa.
Vinnan var svolltið breytileg,
stundum vann ég bæöi á daginn
og kvöldin og þá var barnið hjá
dagmömmu og siöan pabba
sinum á kvöldin. Viö áttum rétt
á dagheimilisplássi vegna náms
mannsins, en þaö brást. Annars
hef ég veriö afskaplega heppin
meö gæslu fyrir barniö yfirleitt
og getaö veriö áhyggjulaus hvaö
þaö snerti.
Snjólaug Bragadóttir skrifar
— Finnst þér aö mæöur eigi
aö vera heima hjá börnum
sinum?
— Já, aö minnsta kosti fyrstu
árin. Ég ólst upp viö þaö sjálf aö
hafa mömmu alltaf heima, þvi
viö vorum svo mörg systkinin.
Ég vil aö mln börn kynnist þvi
lika. Aö visu fannst mér ekki
mikiö til þess koma 1 gamla
daga aö fara heim og fá fisk aö
boröa, þegar skólasystkini mln
voru aö brasa sér hamborgara.
Seinna geröi ég mér grein fyrir
aö þau fóru meira á mis en ég,
þó ég missti af hamborg-
urunum.
— Hvernig hefur dóttirin
brugöist viö aö fá þig alveg
heim á daginn?
— Hún er mun rólegri og unir
sér betur. Nú veit hún aö ég fer
ekkertog hún er hætt aö koma á
tiu mlnútna fresti til aö llta eftir
mér. Annars var hún I gæslu
hérna I næsta húsi og lék sér á
sama staö úti, þannig aö þetta
— Hver finnst þér mesti
munurinn frá þvi aö hafa alltaf
unniö úti og vera nú allt I einu
„bara húsmóöir?”
— Fyrst i staö sérstaklega aö
hafa ekki margt fólk I kring um
mig. Ég kem beint úr tiu manna
fjölskyldu og fer aö vinna innan
um margmenni, svo nú finnst
mérégekkerthafa aögera. Eitt
barn skapar ekki svo mikla
vinnu á heimili, þar sem maöur
hefur öll þægindi. Núna er ég aö
vinna upp ýmislegt, sem setiö
hefur á hakanum, gera viö og
þess háttar. Þaö er lika munur
aö geta tekiö til, án þess aö vera
á hlaupum eöa meö hangandi
hendur af þreytu. Nú gerir
maður þetta almennilega, en
ekki bara á yfirboröinu. Svo er
ég llka tilbúin til aö taka oftar
og betur á móti gestum en áöur
og fara i heimsóknir til foreldra
og kunningja, sem hafa veriö
vanræktir.
— Hvaö um sparnaö? Eitt-
hvaö hlýtur aö sparast, þegar
þú hefur meiri tima til aö hag-
ræöa og skipuleggja.
— Já, sérstaklega i mat. Þaö
er allt ööruvisi matur. Aöur
boröaöi maöur úti i hádeginu og
fékk sér kók og tilheyrandi i
kaffitimanum og sllkt er dýrt.
Fatakostnaöur veröur lika
minni og auk þess sparast
barnagæslan og bensin. Þaö
veröur miklu meira úr
peningunum og mér finnst ég
sist hafa minni fjárráö en áöur.
Sem betur fer erum við ekki
þannig sinnuö, að þurfa endi-
lega aö fá allt sem nágranninn
á, svo viö neitum okkur þá bara
um óþarfa, ef fer aö haröna á
dalnum.
— Saumaröu sjálf föt eöa
prjónar?
— Nei, ég hef ekki þurft þess.
1 þeim efnum nýt ég góös af
mömmu og fleirum. Ég laga
háriö og fæ saumaskap i
staöinn. Hins vegar hef ég mjög
gaman af aö hekla og sauma út
og fer áreiöanlega aö gera tals-
vert af þvi, þegar ég fæ betri
tima og er oröin góö af vööva-
bólgunni, sem hefur hrjáö mig
illa. Þetta er atvinnusjúkdómur
hjá hárgreiöslufólki, sem fáir
sleppa viö. Ég hef hins vegar
alltaf lesiö mikiö, einkum
afþreyingarsögur og hugsa mér
aö halda þvi áfram.
— Aö lokum: Er eitthvaö sér-
stakt, sem þú óskar til handa
mæörum ungra barna?
— Vitaskuld aö þær geti veriö
meira hjá börnum sinum og þá
sérstaklega einstæöar mæður.
Fyrir þær er þriggja mánaöa
fæöingarorlof ekki neitt sem
gagn gerir. Þaö nær engin
manneskja aö jafna sig likam-
lega og laga sig aö breyttum
aðstæöum á einum þremur
mánuöum.