Helgarpósturinn - 11.04.1980, Blaðsíða 23

23
__helnarnósturinn Föstudagur n. apr?i i98o
Allir vita liklega hva& gerist,
þegar niöurtalningu hefur veriö
lokiö viö geimskot. Eldflaugin fer
upp. Ni&urtalning rikisstjórnar
Gunnars Thoroddsen hófst opin-
berlega fyrsta mars, og á vist að
ljúka fyrsta desember. En verð-
lagiö er þegar fariö að lyfta sér
frá þeim skotpalli sem það stóö á
fyrsta mars. Fyrst komu skatta
hækkanir, nú eru á leiðinni bæöi
hækkun söluskatts og bensin-
gjalds, og gengiö er falliö.
Ver&bólgan geysar semsé
fram, að þvi er viröist meö engu
minni hraöa en áður, og þaö er
vandséö, aö visitöluhækkunin á
Verkalýösforingjarnir, utan Guömundur J., eru orövarir um hækkana-
frumvörp rikisstjórnarinnar.
HVORT DANDALAST
ÞETTA UPP EÐA NIÐUR?
laun veröi minni en áöur i næsta
áfanga niöurtalningarinnar, sem
er fyrsta júni.
Þegar rikisstjórnin setti saman
málefnasamning sinn var þvi lof-
a&, aö verk alýösfory stan yröi
höfö meö I ráðum um efnahags-
ráðstafanir. Þaövarþó ekkigert,
enda hefurekki staðiö á mótmæl-
um — i fyrstu umferö gegn
skattahækkuninni. Samninga-
nefnd Alþýöusambandsins er
meöal þeirra, sem sent hafa mót-
mæli gegn skattahækkuninni, og
ég spurði Snorra Jónsson forseta
ASÍ, hver sé afstaöa hans og
manna hans til hækkanatillagna
rikisstórnarinnar.
— Viö höfum þegar mótmælt
söluskattshækkuninni, og leggj-
um áherslu á að meta skattbyrö-
ina f heild. Viö teljum, aö þessi
þynging muni auka dýrtiöina og
minnka kaupmáttinn.
— Þýöir þetta, að ASI muni
ekki gefa þessari stjórn vinnufriö
og ekki sýna skilning á þeim full-
yröingum stjórnvalda aö atvinnu-
vegirnir þoli ekki grunnkaups-
hækkanir?
— Kjarasamningar eru lausir
núna, eins og allir vita, og viö
hljótum að taka miö af þvi, þegar
þeir veröa gerðir, hver kaup-
mátturinn er. Og eins og þú veist
höfum viö þegar sett fram kröfur
okkar um 5% grunnkaupshækk-
un, miðaö viöverðlag i desember.
— Teljið þiö þessa stjórn
vinstristjórn, eöa hefur hún
brugöist þeim vonum, sem ýmsir
i verkalýöshreyfingunni bundu
við hana?
— Viö höfum nú litið gert af þvi
a&skilgreina rikisstjórnir. Viö er-
um aö fást viö aöra hluti. En viö
væntum þess, aö rikisstjórnin
stuöli að þvi, aö viö náum fram
félagslegum umbótum, svosem
bættri húsnæöismálalöggjöf,
bættum aðbúnaði á vinnustööum
og fleiru sliku.
— Telurðu þá þessa stórn vin-
veitta verkalýöshreyfingunni
frekar en hitt?
— Þaö hefur ekkert komiö fram
sem bendir til hins gagnstæöa. En
á hinn bóginn höfum viö ekki
veriö ánægöir meö margt af þvi
sem hefur gerst.
— Ég hef alltaf sagt, að ég muni
meta þessa rikisstjórn út frá
verkum hennar frá sjónarmiöi
sambandsins, en ég tel ekki alveg
timabærtaögera þaö mál upp nú
i miöju kafi, sag&i Björn Þór-
hallsson formaöur Landssam-
bands islenskra verslunarmanna,
þegar ég lagði sömu spumingu
fyrir hann.
— Sambandiö hefur ekkert rætt
þetta mál ennþá, og viö eigum
bara okkar þátt i mótmælum
samninganefndar ASI gegn
skattahækkuninni.En þaö er min
eigin skoöun, aö mér sýnist hæp-
iö, aö rikisstjómin nái markmiö-
um si'num i sambandi við verö-
bólguna meö þeim ráöum sem
látin hafa verið uppi. Þaö er ótal
margt sem á eftir a& koma fram.
Og þaö get ég lika sagt, aö viö hjá
Landssambandinu erum fúlir yfir
skattahækkuninni. Það er þaö
eina sem ég get sagt konkret um
þetta mál, sagöi Bjöm Þórhalls-
son,
Kristján Thorlacius formaöur
BSRB kaus lika aö tala var-
færnislega, þegar ég spuröi hann
um afstööu bandalagsins til rikis-
stjórnarinnar i ljósi þeirra hækk-
ana sem eru á döfinni.
— Við tökum aldrei afstööu til
rikisstjórna, heldur einstakra
málefna, eftir þvl sem stjóm og
samninganefnd ákveöa. BSRB er
kjaramálafélag, og viö leggjum
mestuppúrkaupmættilauna. Viö
eigum núna i samningum viö
rikisstjórnina, og á þvl hefur eng-
in breyting oröiö. En eftir þ vi sem
kaupmáttur minnkar telur BSRB
meiri ástæöu til aö ná fram kjara-
bótum. Meö óbreyttum reglum
um visitölubætur hljóta hækkun á
söluskatti og gengisfelling aö
vera kjaraskeröing þvi visitalan
bætir það ekki að fullu saeSi
Kristján Thorlacius.
Svavar Gestsson félagsmála-
ráöherra var á öðru máli en hann
sagði, aö aöalatriðiö i þessum aö-
geröum rikisstjórnarinnar væri
þaö, aö söluskattsbreytingin
kæmi fram i visitölunni. Þannig
veröi hún bætt i kaup, en auki
hinsvegar verðbólguna um 0,5-
0,6% frá þvi sem verið hefur.
Gengissigiö sagöi hann vera inn-
an þeirra marka, sem ráö var
fyrirgert i verölagsspá fyrir áriö
1980.
— Stendur þú þá sem Alþýöu-
bandalagsráöherra aö þessum
hækkunum meö góöri samvisku?
— Hvenær maöur hefur góöa
samvisku og hvenær ekki, er erf-
ittfyrirmigaö segja til um, sagbi
Svavar Gestsson.
Ragnar Arnalds fjármálaráö-
herra svaraöi þessari spurningu
hinsvegar hiklaust játandi. Hann
benti jafnframt á, aö allar þessar
aðgeröir séu geröar til aö bregö-
ast við uppsöfnuöum vanda.
Guömundur J. Guömundsson
hefur þá sérstööu aö vera verka-
lýösforingi og þingmaöur i
stjórnarflokki. Enda kveöur viö
annan tón hjá honum.
— Söluskattshækkunina tel ég
ákaflega ógæfulega. Ég stend þó
meö stjóminni i þessu fyrst um
sinn, en hún veröur aö hætta á
þessari skattabraut sinni, sagöi
Guðmundur.
Útsvarshækkunina taldi hann
þó hafa veriö óhjákvæmilega, en
neyöarúrræði.
— Þú átt þá ekki i vandræöum
meö aö standa aö mótmælum
verkalýöshreyfingarinnar gegn
INNLEND
YFIRSÝNi
hækkanafrumvörpum rikis-
stjómarinnar?
—-Nei, i sjálfu sér ekki. En ég
tel þó ekki rétt aö fella rikis-
stjórnina á þessu. Ætli maður
veröi ekki aö dandalast meö
henni eitthvað fram á veg, sagði
Guðmundur J. Guömundsson al-
þingismaöur og formaöur Verk-
amannasambands Islands.
Viöbrögö verkalýösforystunnar
viö yfirvofandi aögeröum ríki-
stjórnarinnar eru sem sé fremur
varfærnisleg af fyrrgreindum
ummælum verklýösforingjanna
aðdæma. Þeir vilja enn leika biö-
leik, nema hvaö varöar skatta-
hækkunina, þar sem þeir hafa
þegar sett sig i varnarstööu.
Staöa þeirra er lika viökvæm, þvi
viöræöur vegna væntanlegra
kjarasamninga eru sem óöast aö
hefjast.
I þeim viöræöum munu ráð-
herrarnir eflaust eiga nóg af
skýringum, þegar aö þvi kemur
aö útskýra efnahagsaögerðirnar
fyrir verkalýösforystunni.
Talnaleiki nefndi Lú&vik
Jósepsson meðferð sérfræöinga
og alþingsimanna á efnahags-
málum okkar i yfirheyrslu
Helgarpóstsins ivetur. Hann vildi
meina, aö verðbólgan okkar sé að
mestu ónau&synleg uppfærsla á
tölu m.
Hvaðsem á aö kalla þá útreikn-
inga og þær röksemdafærslur,
sem réttlæta áframhaldandi
verðhækkanir þá blasir viö, hvaö
sem hver segir, enn hækkandi
verölag viö næstu „niðurtaln-
ingu” fyrsta júni.
Allir vita, aö geimskot
misheppnast stundum. Kannski
er okkar eina von sú, aö geimskot
rikisstjórnarinnar mistakist, og
verölagiö hrapi til jaröar aö taln-
ingu lokinni. Eöa hvaö?
Eftir
Þorgrim
Gestsson
Lengi vel hefur veriö grunnt á
þvi góöa milli tveggja öflugustu
kommúnistaflokka Vestur-
Evrópu, flokkanna í Frakklandi
og á Italiu, en forustumennirnir
hafa þó reynt aö láta sem minnst
bera á deilum og ágreiningi. Nú
hafa þeir atburðir gerst, aö ekki
er lengur unnt aö forðast haröan
árekstur. Flokksforingjar og
flokksmálgögn skiptast á sakar-
giftum og hnifilyrðum, og hvor
flokkur um sig leitar sinni afstööu
liðsinnis meöal bræöraflokka i
öörum vesturerópskum löndum.
Undirrót deilu Kommúnista-
flokks Frakklands og
Georges Marchais
VINSLIT KOMMÚNISTAFLOKKA
FRAKKLANDS OG ÍTALÍU
Kommúnistaflokks ttaliu er
gerólik afstaöa til Sovétrikjanna,
og þó sér i lagi til sovésku
innrásarinnar I Afghanistan. Af
þessum ágreiningi sprettur and-
stætt mat á öryggismálum
Evrópu, sem gert hefur aö
verkum aö italski flokkurinn
hefur hafnað boöi þess franska
um aö senda fulltrúa á rá&stefnu
evrópskra kommúnistaflokka iN
Paris seint i þessum mánuöi.
Evrópukommúnisminn marg-
umtalaöi er þar meö úr sögunni,
aö þvi leyti sem hann fól i sér
sameiginlega afstööu helstu
kommúnistaflokka vestur-
Evrópu. Reyndar hefur Evrópu-
kommúnisminn veriö aö veslast
upp frá þvi 1978, þegar forusta
Kommúnistaflokks Frakklands
spillti af ráönum hug
sigurhorfum kosningabandalags
kommúnista og sósialista i
þingkosningum, af þvi hún vildi
ekki una þvi aö vera greinilegur
eftirbátur sósialista I kjörfylgi og
þar meö áhrifum innan banda-
lagsins.
Siöan hefur Georges Marchais
stýrt Kommúnitaflokki Frakk-
lands til fyrri fylgispektar viö
Sovétrlkin og þar meö
einangrunar. 1 deilunum sem nú
eru uppi fara italskir kommún-
istar ekki dult meö aö þeir lita á
Marchais sem verkfæri
sovésku flokksforustunnar I viö-
leitnihe'nnar tilaö draga á ný vig-
linur kalda striösins i Evrópu.
ítölsku kommúnistarnir hafa
fyrir sitt leyti lagt á þaö megin-
áherslu á aö mynda samflot sem
farið er aö kalla „evróvinstri.” 1
þvi skyni hefur flokksforinginn
Enrico Berlinguer á slðustu
mánuöum átt hvern fundinn af
öörum með foringjum flokka
sósialista og sóslaldemókrata i
Vestur-Evrópu. Mesta athygli
vakti fundur þeirra Berlinguers
og Willy Brandts, formanns
þýska sósialdemókrataflokksins,
vegna þess aö Helmut Schmidt
kanslari var tregur til a&
samþykkja fundinn. 1 kjölfariö
fóru fundir Berlinguers meö
foringjum sósialistaflokkanna i
Portúgal og á Spáni, sem ekki
vöktu sérstaka athygli. Oöru máli
gegnir um fund þeirra
Berlinguers og Francois Mitter-
and, foringja franska sósialista-
flokksins, i Strasbourg i siðasta
mánuöi. A þeim fundi lýstu þeir
yfir viötækri samstö&u flokka
sinna imati á þróun alþjóðamála,
á þörf ráðstafana til að efla
öryggi í Evrópu og nauðsyn
viötæks samstarfs vinstri-
sinnaöra stjórnmálahreyfinga i
þvi skyni.
Franska kommúnistaforustan,
sem si&ustu misseri hefur
stimplaö Mitterand og sósialista-
flokk hans höfuöóvin jafnt i
frönskum stjórnmálum, verka-
lýösmálum og afstööunni til
alþjóðamála, varð ókvæöa viö
vinahót þeirra Berlinguers og lét
þaö óspart i ljós í málgögnum
sinum. 1 kjölfariö kom boðsbréfiö
til ráöstefnu kommúnistaflokka i
Paris, sent út i nafni flokkanna i
Frakklandi og Póllandi.
A siöasta fundi Marchais og
Berlinguers, sem fram fór 5.
janúar i vetur og lauk með
tilkynningu sem bar vott um
verulegan ágreining þeirra á
milli, haföi Marchais oröaö slikt
ráöstefnuhald, en Berlinguer gert
honum ljóst aö italski flokkurinn
myndi aldrei samþykkja ráö-
stefnutakmarkaöa viö kommún-
istafiokka, stefna hans væri
vlötækt samstarf viö sósialista,
sósialdemókrata og vinstri-
kaþólskar hreyfingar. L’Unita,
aöalmálgagn italskra kommún-
ista, skýröi frá afsvari flokksins
viö fundarboði Frakkanna meö
þrumandi ritstjórnargrein. Þar
er Marchais sakaður um aö efna
visvitandi til illinda milli
FfíS rjyn
fcgr ÍMætllfcf
flokkanna meö því aö senda út
fundarboö, sem hannvitiaö veröi
hafnaö. Þará ofan gefur L'Unitai
skyn aö meö þessu sé Marchais
aö ganga erinda sovésku flokks-
forustunnar og a&stoöa hana viö
áökoma á laggirnar nýju Komin-
form, þvert ofan i markaöa stefnu
á fúndum evrdpskra kommún-
istaflokka.
Hörkuna I viðbrögöum italskra
kommúnista viö áformum hinna
frönsku má marka af þvi, að þeir
sendu sérstaka sendinefnd til
Belgrad, þegar þeir vissu aö
þangab var von sendimanna frá
Marchais meö fundarboö á
Parisarráðstefnuna til Kommún-
istabandalags Júgóslaviu. Niöur-
staöan varö sú aö Júgóslavar
taka afstöðu meö Itölunum og
hafna boöi á ráöstefnu undir
verndarvæng Marchais. Sama
hefur Kommúnistafiokkur
Spánar gert.
Agreiningurinn um hvort kjósa
beri einangrun eöa samfylkingu,
sovéthollustu eöa sjálfstæöa
stefnumótun kommúnistaflokka,
eru ekki einu atriöin sem valda
þvi aö i odda skerst milli franska
kommúnista og italskra út af
fyrirhugaðri ráöstefnu. Sjálft
efniö sem þar er ætlunin aö taka
fyrir, eldflaugajafnvægiö I
Evrópu, er mikiö og viökvæmt
ágreiningsmál milli flokkanna.
Franski kommúnistaflokkurinn
stendur meö sovétstjórninni iþvl,
aö forsenda viöræöna umaö hefta
eldflaugakapphlaupiö i Evrópu
verði aö vera fráhvarf
Atlantshafsbandalagsins frá
fyrirætlunum um aö koma upp i
Vestur-Evrópu kjarnorkueld-
flaugum sem dragi til Sovét-
rikjanna. Ráöstefnan i Paris er
þannig undirbúin, aö ætlunin er
aö hrinda þar af staö herferð I
þágu þessa sjónarmiös. Italskir
kommúnistar eru hins vegar á
sama máli og flokkar sósialista
og sósialdemókrata i Vestur-
Evrópu, aö þaö sé Sovétrikjanna
aö stiga fyrsta skrefiö.ef nokkur
von eigi aö vera til aö draga úr
kjarnorkovopnabúnaöi i Evrópu.
Eftir
Magnús
Torfa
Ólafsson
Þaö var Sovétrikin sem hófu
kapphlaupiö sem yfir stendur
meö þvi aö beina aö Vestur-
Evrópu SS-20 eldflaugum, en þær
eru greinilega til þess ætlaðar aö
gera Evrópulöndin berskjölduö
fyrir sovéskum þrýstingi og
sovéskum kröftum á úrslita-
stundu.
Italskirkommúnistarfara ekki
dult með þaö eftir sovésku
innrásina i Afghanistan, aö þeir
telja brýnasta verkefnið til aö
treysta friöinn vera að hefta þá
stefnu sem þar kom fram.
Jafnframt hafa Italirnir látiö
uppi, aö þeim hafi óaö afstaða
Marchais á fundinum meö Berl-
inguer 5. janúar. Frakkinn var i
Moskvu um þær mundir sem inn-
rásin á Afghanistan hófst, og á
fundinum meö fulltrúum italska
kommúnistaflokksins túlkaöi
hann þá hernaöaraögerö sem
vitnisburð um ósigrandi mátt
Sovétrikjanna, sem tekist heföi
að breyta valdajafnvægi f
heiminum sér I hag og myndu
brátt láta þaö ásannast. Franski
kommúnistalokkkurinn heföi
valið sér stöðu i viðsjánum sem
framundan væru.
Framkoma Marchais og
afstaöa siöan hann var i Moskvu
samtimis innrásinni i
Afghanistan, þykir bera þvi vott
aö hann þykist hafa um það fulla
vitneskju að þegar séu ráöin
úrslitin i valdabaráttunni um
hverjir viö taki af Bresnéff,
Kósigin og Súsioff. Þaö veröi tals-
menn sovésks hervalds og
lögregluvalds, og þeir muni láta
til sin taka.
I staö þess aö sækja ráöstefnu
Marchais i Paris, er Berlinguer
að leggja af staö i stjórnmála-
ferðalag um hálfan hnöttinn. Nú
heldur hann til Peking a& ræba
viö forustumenn Kommúnista-
flokksKina.ogmarkar sá fundur
sættir eftir langar erjur flokk-
anna.