Helgarpósturinn - 18.04.1980, Blaðsíða 22

22
Föstudagur 18. apríl 1980 -Jie/garpósturinru
BLAÐAMAÐUR I EINN DAG...
„Ég átti leið um London um páskana og þá gat ég ekki látið hjá
líða að líta á þessa sýningu British Museum á minjum víkinganna,"
sagði Björn Bjarman rithöfundur, þegar hann var spurður um til-
dröggreinar hans um víkingasýninguna. Björn Bjarman er gamal
reyndur blaðamaður, og hefur fengist við blaðamennsku í lausa
mennsku síðustu 10—12 árin.
Þessi mynd prýöir hina glæsilegu bók um Vikingana sem er eins konar
sýningarskrá sýningarinnar I British Museum og er af sögualdarbæn-
um i Þjórsárdal.
heimsborgarasniö en er þó fyrst
og siöast tslendingur af betra
tagi.
Við látum gamminn geisa og
komum viða við i spjalli okkar
yfir tebollum og meðlæti sem er
að hluta til komið alla leið vestan
úr Djúpi (rækjurnar ofaná snitt-
unum).
Spurt er um framgang ihalds-
manna fyrir vestan. Sagt frá
heimilislifinu i Vigur. Staidrað
við forsetaframboð. Farið með
ströndum, þegar islensk stjórn-
mál ber á góma. Raktar ættir.
Okkur sýndar fágætar bækur.
Gengið um sali og stofur og horft
á dýrindis málverk og safn furðu-
gripa, og ambassadorinn óþreyt-
♦andi að lýsa og segja frá uppruna
þessara listaverka.
Brosandi segist Sigurður hafa
verið i slankkúr undanfarnar
vikur og létt á sér. Þvi miður
gátum við ekki heilsað upp á hús-
móöurina, ólöfu Pálsdóttur
myndhöggvara þvi hún var i or-
lofi við Rauðahaf. En glæsileg
myndverk frúarinnar minntu
rækilega á hana og settu svip
hennar á heimilið.
Timinn hefur hlaupið frá okkur
og komið vel fram yfir hádegi,
þegar við hjón kveðjum og
þökkum með virktum.
Af hverju misstum við af
strætisvagninum?
Sunnudagur þritugasti mars og
klukkan rúmlega eitt eftir hádegi.
Þúsundir og aftur þúsundir
standandi i biðröð við Great
Russel Street og hjáliggjandi
götur i nánd við British Museum.
Enn eru nokkrar minútur til opn-
unar herlegheitanna.
Ég set á mig sæmilega virðu-
legan svip, berandi myndavél á
maganum og veifandi bréfinu
góða og sem ég er kominn alla
leið að dyrunum þar sem standa
tveir borðalagðir verðir hennar
hátignar, þá slær Big Ben i
fjarska.
Þeir borðalögðu bukka sig og
beygja þegar þeir hafa litið á
bréfhausinn um leið og þeir benda
mér á þriggjaborðamann, sem á
Eg er ekki i nokkrum vafa um
að tækifærin hafa verið i okkar
höndum áður en til undirbúnings
þessarar sýningar kom og hitt er
mér einnig ljóst að þessi tækifæri
koma aldrei aftur. Ég ætla ekki
að sakfella neinn, enda ókunnugt
um hverjir sátu við stýrið og
skiptir það ekki máli úr þvi sem
komið er, þvi að strætisvagninn
er horfinn okkur.
Hlutur mörlandans
Ég er ósköp litill i mér og virðu-
leikinn hefur rækilega verið
þurrkaður af mér meðan danski
þjóðminjavörðurinn útskýrir
fyrir mig eftirlikingar af Heiða-
bæjarhúsunum, sem áttu sinn
eigin bás á sýningunni og eru full-
komin sönnun um að Danir hafi
engu til sparað til að koma sinu
forna fágæti á framfæri. Þá sakar
ekki að geta þess að þriðjungur
þeirra muna sem skarta á
Vikingasýningunni i British Mus-
eum á ættir sinar að rekja til
Svíarikis. (Gárungar höfðu á orði
að sænskt kvonfang Wilson’s for-
stjóra hefði kannski beitt sinum
kvenlegu töfrum til ota tota þjóð-
ar sinnar.!
Til aö ekki fari á milli mála
fullyrðingar minar um smæð
okkar tslendinga i öllum herleg-
heitunum þarna á sýningunni; þá
tókst mér með mikilli iagni, ieið-
beiningum fagmanna og þraut-
seiglu að hafa upp á eftirtöldum
munum:
3. deild: Hús og heimili.
N.r. 68 barnaleikfang, hæð 3,9 cm.
Fundarstaður Baldursheimur.
4. deild: Dauði og heiðni.
Nr. 91 eyrnarhringur gerður úr
silfri, ummál 1.5 cm. Fundar-
staður Foss.
5. deild: Vtkingar.
Nr. l36Slitur af döggskó (og blað-
hluti) gert úr bronsi og járni.
Lengd 12.4 cm. Fundarstaöur
Hafurbjarnarstaöur.
Víkingakonan.
Nr. 195 hringlaga prjónn úr bronsi
18.5 cm. Fundarstaður Gnúp-
verjaaíréttur.
10. deiid: List- og skartmunir.
Nr. 523 brjóstnál úr silfri. Ummál
út i tilefni sýningarinnar og er þar
m.a. að finna tilvitnanir i fornar
bækur okkar og nefni ég t.a.m.
þessa setningu úr Landnámabók:
,.Af Hernum af Nóregi skal sigla
jafnan i vestur til Hvarfs á Græn-
landi, ok er þar þá siglt fyrir
norðan Hjaltland svá, at all góð sé
sjávarsýn, en fyrir sunnan Fær-
eyjar svá at sjór er i miöjum
hliðum, en svá fyrir sunnan
tsland, at þeir hafa af fugl og
hval.”
Á öðrum stað er vitnað i Land-
námabók þar sem fjallað er um
upphaf kristni: „Helgi (magri)
var blandinn mjök i trú, hann
trúöi á Krist en hét á Þór til
sjófara og hraðræða.” Þess er
getið i ritinu sem þessar tilvitn-
anir eru teknar úr, að Landnáma-
bók sé af íslenskum uppruna.
Einnig er fjölunum frá Flata-
tungu lýst itarlega i ritinu og
tekið fram að þær séu dæmigerð-
ustu munir sem fundist hafa um
Hringarikisútskurð. Aftur á móti
er á nokkrum stöðum vitnað i
Hávamál án þess nokkrar
skýringar fylgi um uppruna og
varðveislu þess gagnmerka
kvæðabálks.
Með þvi að sýningunni hefur
verið gerð bærileg skil i öðrum
islenskum fjölmiðlum, þá læt ég
nægja að visa til meðfylgjandi
mynda.
Ég get þó ekki varist að viður-
kenna aðenn hljóma i eyrum mér
auðmýkjandi en þvi miður sannar
athugasemdir samfylgdarmanna
minna um nánasarhátt okkar
tslendinga.
Eftir að hafa plampað um
sýningarsalina i þrjá tima fékk ég
mér tylling og þrátt fyrir von-
brigðin hlýnaði mér um hjarta-
rætur þegar ég virti fyrir mér
manngrúann, sem streymdi
framhjá mér með áhugaglampa i
augum skoðandi minjar löngu lið-
inna tima.
t formála ritsins, sem ég hef
áður minnst á og heitir Viking-
arnir þakkar forstöðumaður
sýningarinnar ýmsum ágætum
mönnum af hinum ýmsu þjóð-
Á víkingaslóðum í Lundúnum
Silfurdjásn, krossiaga og meb drekahöfði. Frá Fossi á tslandi.
t formála að bók sem gefin
hefur verið út i tiiefni sýningar
þeirrar, sem haldin er þessa dag-
ana i British Museum i London,
og nefnd er Vikingarnir segir for-
stöðumaður sýningarinnar David
M. Wilson eitthvað á þá ieið að
lengst af hafi vikingum fyrri alda
veriö likt við verstu grimmdar-
seggi mannkynssögunnar, en
með sýningu þessari sé ætlunin
in.a. sú að rétta hlut þeirra og
varpa nýju ljósi á störf þeirra og
menningu.
i hcimsókn hjá okkar
manni i Lundúnum
Meö klækjum og slóttugheitum
haföi mér tekist að koma skila-
boðum til ambassadors vors i
Lundúnum þess efnis að hans
háverðugheit geröi litilssigldum
múgamanni að heiman greiða
ekki ósmáan. Ekki stóð upp á
okkar mann i Lundúnum. Tveir
aðenngumiöar og snyrtilega
orðað bréf undirskrifaö af einka-
ritara aðurnefnds Wilsons beið
min i sendiráðinu við Eaton
Terrace eöa ef ég yröi seint á ferð
föstudaginn 28. mars s.l. þá á
heimili ambassadorsins.
Auðvitað var ég seint á ferð og
eftir lokun skrifstofa þegar til
heimsborgarinnar kom. Ég beiö
þess ekki að klæða mig úr frakk-
anum áður en ég sló á þráðinn til
velgjöröarmanns mins og þaö
mátti ekki seinna vera, þvi hann
var á leið til veislu.
Hann ekkert nema litillætiö og
ijúfmennskan: „Komdu hingað á
morgun um ellefuleytið, góðurinn
minn, og segðu mér tiðindi að
heiman. En vel á minnst, þá
hittist svo vel á að hann Magnús
okkar Magnússon er með annan
þáttinn sinn um vikingaferðir i
sjónvarpinu i kvöld. Þú ættir
endilega að gefa þér tima til að
horfa á pródúktið hans
Magnúsar, pvi hann gerir engan
hlut illa”.
Að sjálfsögðu færði ég fram
þakkir og lofaöi að mæta á réttum
tima næsta morgun. Þá fannst
mér og vel il fundið að sitja við
imbakass inn að afloknum sæmi-
legum kvöldverði.
Þátturinn hans Magnúsar sveik
engan og var raunar kapituli útaf
fyrir sig, og ef mér endist nenna
og andagipt þá veröur vikiö að
honum siðar i þessu spjalli.
A slaginu klukkan 11 fyrir
hádegi laugardaginn 29. mars s.l.
knúði ég dyra á myndarlegu
fimm hæða fyrirmannahúsi i
iijarta höfuðborgar þeirra Elisa-
betu drottningar og Margrétar
allsráðandi.
Skjaldarmerki tslands blasti
við á framhlið bústaðar okkar
manns i Stóra-Bretlandi með
meiru og varla leið andartak áður
en dyrum var upplokið af lág-
vöxnum, brosandi þjóni sem bauð
okkur hjónum að ganga til stofu.
Þaö var dálltiö undarleg til-
finning og hálfgerð þversögn að
sitja i þessari lika óralengd frá
skerinu okkar, en hafa samt
tsland allt i kring um sig. Og ekki
skemmdi það andrúmsloftið að
hlusta á Djúpverjann segja
langur með stuttu sérhljóði á
undan enninu og géinu rétt eins og
þeir feðgar Hannibal og Jón rit-
stjóri.
Annars minnir Siguröur mig
alltaf á bónda af betra standi,
sem fengið hefur á sig nokkurt
að koma mér á sporið.
Ég lendi i slagtogi með
dönskum þ.á.m þjóðminjamanni
frá Arhúsum. Notalegur sel-
skapur og að sama skapi þægilegt
að hafa fagmann við hendina.
Þegar ég nú sit hér við skrif-
borðið mitt og pára þessar linur á
blað, þá er það tvennt sem mér
kemur samtimis I hug: t fyrsta
lagi glæsileg og vel skipulögð
sýning en i annan stað vonbrigði,
sem varla verður með orðum
lýst. t minum huga áttu tslend-
ingar nokkra og jafnvel ekki svo
litla hlutdeild og fulian þegnrétt i
þvi timabili sem kennt er við vik-
inga. En framlag okkar til
þessarar gagnmerku sýningar
var i hróplegri andstöðu við þessa
barnatrú mina. I fáum orðum
sagt var skerfur okkar allt i senn,
fátæklegur, rislitill og særandi
fyrir hvern þann sem hefur ein-
hvern vott af tilfinningu fyrir þvi
sem á hátiðlegum stundum er
kallað islensk menning.
3.2 cm. Fundarstaður Trölla-
skógur.
11. deild: Kristni.
Nr. 528 tvær útskornar viðar-
fjalir. Flatatunga.
Nr. 536 T-kross úr bronsi. Þing-
vellir.
Auk þeirra muna sem upp eru
taldir hér að framan getur að lita
mynd frá uppgreftrinum frá
Stöng i Þjórsárdal, sem eins og
allir vita grófst i ösku i eldgosi
árið 1104.
A sýningunni voru merktir 543
munir.
Glæsilegt rit hefur verið gefið
Einn af tstensku mununum á sýn-
ingunni er þessi taflmaður, skor
inn i hvalbein.
ernum fyrir ómetanlega hjálp og
aðstoð. Þar er ekkert islenskt
nafn, og segir það raunar sina
sögu.
Eins og ég gat um i upphafi
þessa spjalls bar ég gæfu til að
horfa á annan þátt af fjórum sem
Magnús Magnússon hefur gert
fyrir breska sjónvarpið um
vlkinga og ég fullyröi aö honum
hefur tekist ótrúlega vel að taka
af slagsiðuna, sem var svo áber-
andi á sýningunni.
I máli Magnúsar og myndum
var hlutur tslands hvergi undan
dreginn og hafi hann þökk fyrir.
Björn Bjarman skrifar
um víkingasýninguna
í British Museum