Helgarpósturinn - 18.04.1980, Blaðsíða 3

—helgárpásfurinn.. Föstudagur 18. apríl 1980
3
„MERKI
:nskra
Sævald Konráösson. Þeir eru
báöir I fullu starfi ennþá. Svavar
er aö veröa 79 ára og Sævaldur 75.
Hvorugur ber þaö meö sér.
„Nei, ég er ekki ennþá oröinn
þreyttur á aö vinna allan dag-
inn,” sagöi Svavar. ,,Og mig
langar til aö halda áfram svo
lengi sem heilsan leyfir. Ég tel
starfiö vera undirstööu undir allri
velliöan.”
,,Ég tek undir þaö,” sagöi
Sævaldur. „Mér finnst þaö
óhugnanleg tilhugsun, vægast
sagt, ef ég heföi oröiö aö hætta aö
vinna sjötugur. Fyrir nú utan þaö
hvaö fjárhagurinn væri
bágbornari.”
Svavar og Sævaldur eru báöir i
lifeyrissjóöi verslunarmanna, en
hann er þaö ungur ennþá, aö þeir
eru ékki fullgildir meölimir og
myndi þvi ekki fá fuil eftirlaun úr
sjóönum ef þeir hættu aö vinna.
En báöir voru þeir á einu máli um
aö þótt þeir gætu sest I helgan
stein fjarhagsins vegna, myndu
þeir ekki vilja þaö.
„Viðviljum ekkistandai vcgi
fyrir yngri mönnum,” sögöu þeir
og Sævaldur hefur sagt starfi sinu
sem aðalbókari fyrirtækisins
lausu og yngri maður tók viö. En
hann vinnur enn viö bókhalds-
störfin.
Þingmenn og læknar
Fyrst þaö viröist koma báöum
aöilum vel, vinnuveitanda og
starfsmanni, aö nýta reynslu og
sérþekkingu manna sem lengst,
hver skyldi þá vera forsenda lög-
gjafans fyrir lögum um aldurs-
hámark? Varla getur hún verið
sú, aö aldraöir menn geti ekki
axlaö ábyrgö. Þaö vill nefnilega
svo einkennilega til, aö þessi lög
ná ekki yfir þingmennina sjálfa.
Þeir mega sitja eins lengi og fólk
nennir aö kjósa þá. Og i öörum
ábyrgöarstööum mega menn
vinna endalaust, jafnvel þótt líf
annarra liggi viö. Eöa eru nokkr-
ar skoröur settar viö þvi hve lengi
læknar sinna sinum störfum?
Jónas Bjarnason er að veröa 86 ára
gamall, en brunar enn alla daga um
bæinn á skellinöörunni sinni.
Gestur Sturluson hefur komiö sér upp
eigin atvinnugrein, sem hann getur
stundaö á Grund.
Siguröur Einarsson er oröinn nlræöur, en
hnýtir enn teppi á viö hvern annan.
Niðurgreidd vinna
„Þaö mætti til dæmis nota
örorkubætur og tekjutryggingu til
aö létta undir meö vinnu-
veitendum, sem hafa fólk i vinnu,
sem annars þyrfti á þessum bót-
um aö halda,” sagöi hann.
Bæturnar rynnu þá á einhvern
hátt til þess aö niöurgreiöa laun-
in. Þaö er liklegt aö vinnu-
veitendur myndu athuga betur
möguleikann á aö nýta þennan
vinnukraft frekar en annan, ef
hann yröi þeim ódýrari. A þennan
hátt myndu allir þrir aöilar máls-
ins græöa: rikiö, fyrirtækiö og
starfsmaöurinn sjálfur.”
— Myndi fólki ekki finnast
niðurlægjandi aö vinna þess væri
greidd niöur?
„Núna er fólki borgaö fyrir aö
vinna ekki og viö refsum öryrkj-
um og öldruöum frekar en hitt
fyrir aö finna sér vinnu, þvi þá
missa þeir örorkubæturnar og
tekjutrygginguna. Þaö er meira
niöurlægjandi.”
— Hefur eitthvaö veriö gert I
atvinnumálum aldraöra siöustu
árin?
„Nei, þaö hefur ekki verið
hróflaö viö neinu. Þetta mál hefur
heldur ekki veriö á oddinum hjá
launþegasamtökunum. Staöa
aldraöra og öryrkja kemur ekki
inn i kröfugerð þeirra. Þaö er eins
og samtök iaunþega hafi ekki
uppgötvað aö þeir, sem eru utan
vinnumarkaöarins, eru Hka
þeirra mál.
Þaö eina sem ég veit um aö hafi
veriö gert, er að i endurskoöun á
löggjöf um félagslega þjónustu á
vegum sveitarfélaga, eru at-
vinnumál aldraöra og öryrkja
meö i myndinni. En þetta á langt I
land ennþá og nefndin, sem vinn-
ur aö endurskoðuninni, er nánast
ekki farin aö starfa ennþá.”
Kann ekki á frítíma
Allir þeir, sem Helgarpósturinn
ræddi viö um þessi mái, voru
sammála um aö þaö heföi mjög
slæm áhrif á aldrað fólk aö veröa
aö hætta vinnu eingöngu vegna
aldurs. Jón var spuröur um þetta
atriði.
„Eldra fólk i dag er af kynslóö,
sem hefur alla tiö lagt mikiö upp
úr vinnu og kann litiö aö nota
fritimann,” sagöi hann. „Þetta er
auövitaö einstaklingsbundiö, en
flestir viija hafa eitthvaö
uppbyggilegt aö gera og skoöa
manngildi sitt I ljósi þess hvort
þeir vinni fyrir sér sjálfir eöa séu
upp á aöra komnir. Mönnum
finnst vinnan réttlæta tilveru
sina.”
Vann sér til óbóta
Vinnusemi fólks kemur greini-
lega I ljós, þegar komið er i
heimsókn á elliheimiliö Grund.
Þar eru föndurstofurnar fullar af
fólki, semlitur varla upp frá
vinnu sinni. GIsli Sigurbjörnsson
sagöi, aö mikiö af efninu, sem
gamla fólkiö væri aö vinna meö,
væri þvi aö kostnaðarlausu. Hins
vegar heföi hann orðiö aö taka
upp þann hátt aö selja garniö.
Meöan þaö var ókeypis vann fólk-
iö sér til óbóta, en þótt verðið sé
lágt núna, hefur heldur dregiö úr
þessu mikla vinnuálagi.
Handavinna gamla fólksins er
höfö til sölu og hún er yfirleitt svo
falleg, aö hún rennur út jafn-
óöum. Þetta gefur þó ekki mikið i
aöra hönd og þætti mörgum
timakaupiö lágt. En þarna sann-
ar gamla fólkiö aö vinnugeta þess
er siöur en svo i sögunni.
//Ekki fyrir karlmenn"
„Ég er aö allan daginn, þótt ég
„geri” ekki neitt,” sagöi Gestur
Sturluson,-sem hefur veriö vist-
maöur á Grund siöustu 15 árin.
Gestur hefur veriö öryrki frá
fæöingu og hefur þvf aldrei unniö
venjulega vinnu. Fram til ársins
1965 bjó hann í sveit og sagöist
hann mest sjá eftir aö hafa ekki
komiö fyrr til borgarinnar. Hér
væri mun fleira hægt aö hafa fyrir
stafni, fara I bió og leikhús og
fleira.
Gestur vinnur aö körfugerö og
sagöist hann hafa svolitiö upp úr
sér við þaö og eins stytti þaö
daginn. Auk þess sér hann um
upplestur framhaldssögu fyrir
gamla fólkiö.
„Fólk, sem hingaö kemur, er
yfirleitt hætt aö vinna fyrir þaö
löngu, aö þaö er búið að sætta sig
viö þaö,” sagöi hann. „Þó er
einstaka maður sem stundar
vinnu úti I bæ óg nokkrar konur fá
aö vinna viöheimiliö eftir þvi sem
þær vilja og treysta sér.
Annars standa konur betur aö
vígi en karlmenn þegar vinnu
lýkur, þvi þær kunna fyrir sér i
höndunum. Margir karlanna
segja þegar á aö fara aö kenna
þeim útsaum og teppahnýtingar:
„Þetta er ekki fyrir karlmenn”.
En þaö fólk sem byrjar á föndrinu
vill ekki missa neitt úr. Sjálfur
læröi ég aö sauma i á spitala i
Kaupmannahöfn og siöan er ég
alltaf meö eitthvaö I höndunum.”
//Alltaf vinnusamur"
Siguröur Einarsson, einn
vistmanna Grundar, er oröinn
niræöur, en vinnur enn af kappi
viö aö hnýta teppi. Hann sagðist
hafa veriö bóndi framan af
ævinni, en frá 1946 vann hann á
Ke f 1 a v ikurf lug ve 11 i viö
byggingarvinnu og ræstingar.
„Ég heföi gjarnan viljaö vinna
lengur, en ég þurfti aö flytja
mig,” sagöi hann. „Mér herói
ekki likaö vel aö þurfa aö hætta
vinnu sjötugur, þvi ég hef alltaf
veriö vinnusamur. Ef menn hafa
heilsu og áhuga fyrir aö vinna, er
ekki gott ef þeir veröa aö hætta.”
Aldrei sagt upp
„Þaö eru rúm þrjú ár siöan ég
varö aö hætta aö vinna af þvi aö
ég lamaöist,” sagöi Sigurbjörg
Björnsdóttir, en hana hittum viö
einnig á Grund.
„Þá var ég búin aö vinna 131 ár
i Alafossi og þeir sögöu mér aö
mér yröi aldrei sagt upp. Þó var
ég oröin 75 ára. Fyrst eftir aö ég
varö aö hætta fannst mér þaö
voöalega leiöinlegt, en mér hefur
liöiö prýðilega vel hérna. Ég
prjóna sokka og vettlinga og sel
svolitiö af þeim og svo er ég i
slátrinu á haustin.”
Hagsmunir fyrirtækisins
Þó hiö opibera gefi sem áöur
sagöi þaö fordæmi aö setja menn
út á kaldan klaka þegar þeir hafa
náö sjötugsaldri, fara sem betur
fer ekki allir eftir þvir Allmörg
fyrirtæki gefa starfsmönnum sin-
um ennþá kost á þvi aö vinna eins
lengi og þeir hafa vilja til. Meðal
slikra fyrirtækja eru Almennar
tryggingar, en af liölega 50
starfsmönnum þar eru sex, sem
eru komnir yfir sjötugt. Elsti
starfsmaöurinn er aö veröa 86 ára
gamall, en fer enn um allan bæ á
skellinööru til innheimtustarfa.
„Þaö hefur veriö okkar stefna
aö gefa mönnum kost á aö vinna
eins lengi og þeir vilja og geta,”
sagöi Ólafur B. Thors forstjóri
Almennra trygginga.
„Við höfumveriö svo heppnir aö
hafa gott starfsliö og þeir sem
hingaö hafa komið til starfa hafa
yfirleitt ilengst. Okkar reynsla er
sú, aö i sambandi við starf eldri
mannanna fara hagsmunir þeirra
og fyrirtækisins saman.
Fyrir þá sem vilja.höfum viö
hagrætt vinnutimanum eftir þvi
sem hentar þeim, þannig aö sum-
ir elstu starfsmannanna eru I 1/2
eöa hlutastarfi. Og þeir sem hafa
veriö I mjög ábyrgöarmiklu starfi
hafa stundum sagt af sér þegar
þeir eldast, en vinna siðan áfram
að ýmsum þeim verkefnum, sem
þeir eru sérhæföir i. Þannig nýtist
þeirra mikla reynsla og sérþekk-
ing.”
Undirstaða undir velliðan
Helgarpósturinn ræddi viö tvo
þeirra starfsmanna Almennra
trygginga, sem komnir eruyfir
sjötugt, þá Svavar Hjaltested og
BARNABÓKAVIKAN 17-26. APRÍL:
\ú hitgsum\iÓ
sérstaklega
til barfianna!
10% afsláttur af öllum barnabókum!
f Barnabókavikunni bjóðum við öll öllum sínum barnabókum í Barna-
börn sérstaklega velkomin í bókaverzl- ..Þókavikunni. Foreldrar, leyfið börn-
anrr pkkar ti! að kynna sér hið mikla unum að veHa sér skemmtileaar bæk
i A«#»r hAka. 'MÍHBcijafir í Barnabókavik
viðí