Helgarpósturinn - 09.05.1980, Blaðsíða 6

i_______________________________________Föstudagur 9. maí 1980 hf=>/rjarpn'^+i irinri
BLAÐAMAÐUR í EINN DAG...
Erna Ragnarsdóttir, innanhússarkitekt gerist blaðamaður í einn hverf ismálum. Erna á nú sæti i útvarpsráði fyrir Sjálfstæðisf lokk-
dag að þessu sinni fyrir Helgarpóstinn. Hún hef ur lengi verið virk í inn, og viðfangsef ni hennar í þessari grein tengist áhuga hennar á
þjóðmálum, m.a. menningarmálum, jafnréttismálum, og um- þeim f jölmiðli, þótt til hliðar við ríkiseinokunina sé.
Árni Bernharður Gerður Guðrún Jón Valgarð Ágúst Sigurveig
Ertu fylgjandi rýmkun islensku útvarpslaganna
hvað varðar einkarétt til útvarps- og sjónvarpsreksturs?
Á HVERN HÁTT OG HVERS VEGNA/EKKI?
Mikil umræfia hefur aö undan-
förnu veriö um þaö hvort breyta
skuli lögum um Hlkisútvarp er
varöar einkarétt til reksturs út-
varps og sjónvarps.
Hvaö felst I þeirri ákvöröun ef
tekin verður? Hvaöa valkosti er
um aö ræöa? Hverjar veröa af-
leiöingarnar? Mun islensk menn-
ing auðgast eöa blöa skaöa af?
Mun tæknin taka af okkur ráöin
án þess aö viö fáum nokkuð aö
gert?
Margs er spurt og mikiö I húfi
aö viö höfum góöa yfirsýn yfir
sem flesta þætti þessa mikilvæga
máls og missum ekki sjónar af
þvi hver séu æskileg markmiö.
Til þess aö efla frekari
skoöanaskipti um þessi mál leit-
aöi „blaöamaöur Helgarpósts
einn dag” álits 8 íslendinga.
Sigurveig Jónsdótfir:
„Samkeppni góð fyrir aila
og gæti fært meira líf í
RíkiSútvarpið"
Mér finnst hiklaust ástæða til
aö breyta útvarpslögunum i átt til
meira frjálsræðis. Þó án þess að
fara út í hinar öfgarnar: að gera
öllum kleift að opna slna út-
varpsstöð.
Ýmislegt mælir gegn þvi, að
fleiri útvarpsstöðvar séu leyfðar.
Það er hætt við að útvarp, sem
flytti létt lög meiri hluta dagsins,
myndi fá meiri hlustun en rikisút-
varpið. Auglýsendur myndu þá
væntanlega sjá sér meiri hag af
þvi að auglýsa þar. Meö minni
auglýsingatekjum rikisútvarps-
ins færu gæðin að likindum niður
á við. Og þau eru ekki of mikil
fyrir.
Hins vegar er samkeppni góð
fyrir alla og hún gæti fært meira
lifi rikisútvarpið. Ef fleirum væri
leyft að útvarpa, að uppfylltum
vissum skilyrðum, fengju
hlustendur meira val á efni og þá
heyröist sennilega minna i
„Kanaútvarpinu”. Það þætti mér
ekki verra.
Ágúst Guðmundsson:
„Að breyta útvarpsráði í
saumaktúbb"
Alltaf þegar ég heyri lesna
„dagskrá næstu viku” hugsa ég
með sjálfum mér: Þarna er
rikisstofnunin i hnotskurn. 6g
geri ráð fyrir þvi að svona lestur
hafi verið tekinn upp árið 1930 og
hefur væntanlega ekki tekið
langan tima þá. Siöan viröist eng-
um hafa dottiö i hug að haga
kynningu dagskrár á annan veg
en þann, að þulir fari með þulur.
Ég nefni þetta einungis sem
dæmi um eitthvað sem örugglega
mundi breytast ef Rikisútvarpið
þyrfti að keppa við annan
innlendan aðila. Samt held ég
ekki að lausnin felist i hinum
svokallaða „frjálsa” útvarps-
rekstri. 1 fyrsta lagi mundu
óháðir viðskiptaaöilar varla hafa
áhuga á aö sinna nema stærstu
þéttbýliskjörnunum. I ööru lagi
má Ríkisútvarpiö ekki við neinni
samkeppni á auglýsingamark-
aöinum: við frekari fjárskort
mundi stofnunin einfaldlega
koðna niður og verða stór og
ólögulegur baggi á Rikinu.
Einkarekstur útvarps mundi
þannig i raun kosta skatt-
borgarana álitlegar fúlgur.
Lausn felst i þvi að Rikisút-
varpið komi á annarri hljóðrás
sem einkum flytti léttmeti. Sú rás
þyrfti ekki að minum dómi að ná
til alveg allra landsmanna i
fyrstu atrennu, þótt það hljóti að
vera lokamarkmiðið. Slika
starfsemi virðist einsýnt aö
fjármagna með auglýsingum,
hún mundi örugglega skila fljótt
hagnaði sem ætti að fara i aukið
dreifingarkerfi og bæta aðstöðu
fyrir hljóðvarp yfirleitt.
En til þess að slik áætlun takist
þarf rikisstofnunin aö læra að
bera traust til starfsmanna sinna
og leggja þeim ábyrgð á herðar.
Fyrsta skrefið i þá átt væri að
breyta útvarpsráöi I saumaklúbb,
sem ekkert skipti sér af
dagskrárgeröinni, heldur mótaði
stefnuna með gagnrýni á flutt
efni.__________
Valgarð Guðjónsson:
„Ein ríkisrekin rás — fá-
ránlegt!!"
Auðvitaö er ég fylgjandi breyt-
ingum á útvarpslögunum. Hvað
heldurðu eiginlega að ég sé?
Ég vil að útvárpsrekstur verði
gefinn algjörlega frjáls, enda
kemur engum það við ef.einhvern
langar til að senda út efni. Nema
þá honum og þeim sem þóknast
að hlusta. Eða af hverju ættu aör-
ir að hafa áhyggjur af þvi???
Ef sá hinn sami vill hins vegar
að stöðin beri sig þarf hann að
bjóða uppá dagskrá sem einhver
nennir aö hlusta á. Rikisútvarp
þarf ekki aö hafa (og hefur
greinilega ekki) áhyggjur af
svoleiðis smámunum.
Frjáls útvarp býður uppá nýja
möguleika og plnulitið mikið
meiri fjölbreytni.
Ég veit heldur ekki hvaöa rök
eru fyrir rikiseinokun á útvarpi
frekar en t.d. á dagblööum. Það
er i rauninni fáránlegt að láta sér
detta I hug að hægt sé að hafa eina
rás sem gerir öllum til hæfis. Og
það rikisrekna!! Enda hefur
rikisútvarpið enga möguleika til
að fylgjast með. Þaö rúllar bara
einhvern veginn áfram 10—15 ár-
um á eftir timanum.
Svona heimska fer i taugarnar
á mér.
Jón Þórarinsson:
„Svæðisbundnar einka-
stöðvar að uppfylltum
vissum skilurðum"
Kröfur um að einkaleyfi Rikis-
útvarpsins til útvarpsreksturs
verði afnumið hafa heyrst æ oftar
aö undanförnu. Þetta er í raun-
inni ekki undrunarefni. En hug
myndirnar um það „trjálsa
útvarp” sem mundi fylgja i kjöl-
farið, virðast stundum fremur
óljósar. Sumir virðast telja, að
útvarp gæti þá orðið — og ætti að
verða — álíka „frjálst” og t.d.
blaöaútgáfa, þannig að næstum
hver sem er gæti sett á stofn
útvarpsstöö, og fjöldi þeirra yrði
litlum eða engum takmörkunum
háður. Þetta tel ég óraunhæft,
liggja til þess bæöi tæknilegar og
aðrar ástæður.
t
Hinsvegar sé ég ekkert athuga-
vert við að leyfður yröi takmark-
aður fjöldi svæðisbundinna einka-
útvarpkstööva, að uppfylltum
vissum skilyrðum. Ég vænti þess
meira að segja, að slikar stöðvar
mundu aö verulegu leyti geta létt
af Rikisútvarpinu þeirri kvöö,
sem á þvi virðist hvila, um flutn-
ing afþreyingartónlistar og
annars léttvægs efnis i tima og
ótima. Rikisútvarpið ætti þá að
geta rækt þvi betur það menn-
ingarhlutverk, sem þvi er ætlað
og það eitt getur rækt I næstu
framtið. Yrði að tryggja rækilega
sjálfstæði þess og fjárhagslegt
bolmagn til að takast á við þetta
verkefni af stórhug og myndar-
skap.
Reynslan mundi skera úr þvi,
er fram liða stundir, hvort æski-
legt þætti að einkastöðvarnar
mynduðu með sér bandalag og
dagskrá þeirra yrði að hluta til
sameiginleg, likt og tiðkast i
sjónvarpi m.a. i Bretlandi og
Þýzkalandi. Þá mundi Rikisút-
varpið væntanlega eignast
verðugan keppinaut, og við þaö sé
ég heldur ekkert athugavert, ef
þjóðarhagur leyfir svo umfangs-
mikla útvarpsstarfsemi.
Það sem hér er sagt á við um
hljóðvarp eingöngu. „Frjálst”
sjónvarp held ég aö eigi miklu
lengra i land af tæknilegum
ástæðum, nema þá sjónvarps-
sendingar á lokuðu linukerfi, sem
nú þegar munu vera að hefjast
eða hafnar. En það mál allt
þarfnast rækilegrar athugunar,
m.a. að þvi er varðar ýmisskonar
réttindamál, og á það raunar við
um fleira i þessu sambandi.
Guðrún Kr. Guðfinnsdótt-
ir:
„Nauðsyn er á að dreifa
valdi fjölmiðla"
Sennilega eru fæstir alls kostar
ánægðir með dagskrá rikisút-
varpsins og kemur það engum á
óvart. Þarfir manna og óskir eru
margvislegar, þvi svo er margt
sinnið sem skinnið. Viröist þvi
óhugsandi að islenska rikisút-
varpið geti uppfyllt allar óskir,
einfaldlega vegna margbreyti-
leika þeirra.
Ahugamenn um rikisútvarp
vilja ráða bót á þessu með þvi að
fjölga rásum rikisútvarpsins og
væri það vissulega til bóta. Hins
vegar er ljóst, að af þvi hlytist
mikill kostnaður, sem auðvitað
kæmi i hlut skattborgara að
greiða.
Þetta eru að minum dómi rök,
ásamt öðru, gegn þvi að umsvif
rikisútvarpsins yrðu aukin.
Veigameira er þó, að stórhættu-
legt er að safna öllu valdi á fárra
hendur. Við höfum þúsund viti að
varast og er engin ástæða að
horfa framhjá þeim.
Staðreyndin er sú, að fjölmiöl-
un á Islandier ákaflega margvis-
leg. Blöð, bækur og timarit koma
út i þúsundavis og er útgáfa
þeirra i höndum hinna ýmsu
aðila. Er ég hrædd um að margir
hrykkju illilega i kút ef öll þessi
útgáfa væri i höndum rikisútgáfu
og aðrir mættu ekki stunda þessa
iðju. Ung skáld yrðu áreiðanlega
illa úti. svo og ýmsir pólitiskir
smáhópar og trúmálastöfnuöir.
Málið er nefnilega það, að
útvarpsrekstur þarf ekki að vera
kostnaðarsamur og er þvi
minnihlutahópum hagstæöur. A
Italiu t.d., þar sem útvarps-
rekstur er frjáls, er um
helmingur útvarpsstöðva I hönd-
um pólitiskra smáhópa og
trúmálasafnaða.
Ég nefni þetta hér til aö undir-
strika nauðsynina á þvi að dreifa
valdifjölmiðlanna. Þvi veröui
ekki dreift með þvi að kjósa
pólitisk. útvarpsráð sem senda út
á fleiri rásum i stereo. Þvi verður
dreift með þvi að gefa
útvarpsrekstur frjálsan, eins og
aðra fjölmiðla i landinu.
Gerður Pálmadóttir:
„Sérstök rás fyrir héruð og
þorp efla félagsanda"
Rikisrekið útvarp sem aðeins
sendir út á einni rás er fáránlegt
og furðulegt að það skuli hafa við-
Erna Ragnarsdóttir
kannar viðhorf til
frjáls útvarpsreksturs